Για περισσότερα από 70 χρόνια, η διατλαντική συμμαχία χρησίμευσε ως ακλόνητο θεμέλιο της ευρωπαϊκής σταθερότητας και στήριζε τις αξίες της δυτικής τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Το 2020, φαίνεται ότι η σχέση αυτή επανεξετάζεται και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Άνωση αρνήθηκε να συμπεριλάβει τις ΗΠΑ στον κατάλογο των «ασφαλών χωρών», κάτι που σημαίνει ότι οι αμερικανοί ταξιδιώτες είναι ανεπιθύμητοι στο μπλοκ για το άμεσο μέλλον, λόγω των πολλών κρουσμάτων κοροναϊού στις ΗΠΑ. Σε αντίθεση, ο κατάλογος περιλαμβάνει την Κίνα υπό την προϋπόθεση αμοιβαίων ρυθμίσεων.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του CNN, αξιωματούχοι της ΕΕ επιμένουν ότι η απόφαση δεν είναι πολιτική και βασίζεται εξ ολοκλήρου στα επιδημιολογικά στοιχεία, με την ελπίδα ότι αυτό θα καθησυχάσει τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει επιτεθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση ουκ ολίγες φορές.

Ωστόσο, άλλοι παραδέχονται ότι αν οι Βρυξέλλες ήθελαν να κάνουν το χάπι πιο εύγευστο για το αμερικανικό κοινό, θα μπορούσαν να είχαν προσθέσει μια… επικάλυψη ζάχαρης. «Στο παρελθόν, ίσως να μην συμπεριλαμβάναμε την Κίνα στη λίστα για να κρατήσουμε τις ΗΠΑ χαρούμενες» ισχυρίζεται ευρωπαίος διπλωμάτης.

Ταραγμένο γεωπολιτικό πλαίσιο

Η παραπάνω απόφαση μπορεί να φαίνεται τραβηγμένο να θεωρηθεί ως απόδειξη ρήξης στις διατλαντικές σχέσεις, ωστόσο έρχεται να προστεθεί στο ήδη ταραγμένο τρέχον γεωπολιτικό πλαίσιο. Δεν αποτελεί μυστικό ότι η Ουάσιγκτον ενδιαφέρεται λιγότερο για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις το τελευταίο διάστημα, ενώ είναι γνωστό ότι τα ευρωπαϊκά έθνη επιδιώκουν ενεργά μεγαλύτερη διπλωματική αυτονομία από την Αμερική.

Όπως αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα, ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι Βρυξέλλες πιστεύουν ότι μπορούν να αποστασιοποιηθούν από την Ουάσιγκτον είναι να συνεργαστούν με την Κίνα ως στρατηγικό και οικονομικό εταίρο, μειώνοντας την εξάρτησή τους από μια από τις υπερδυνάμεις του κόσμου και εξισορροπώντας τη σχέση τους με την άλλη.

«Με τα δεδομένα που γνωρίζουμε για την Κίνα, πώς έχει συμπεριφερθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τη στάσης του Λευκού Οίκου, νομίζω ότι σε έναν άλλο κόσμο θα τους κρατούσαμε μακριά» υπογραμμίζει ο ίδιος διπλωμάτης. Αυτός ο άλλος κόσμος στον οποίο αναφέρεται, δεν είναι απλώς ο κόσμος προτού αναλάβει την εξουσία ο Τραμπ.

Αξιωματούχος των Βρυξελλών που ασχολείται με την εξωτερική πολιτική της ΕΕ δήλωσε ότι η απομάκρυνση από την Ευρώπη ως γεωπολιτική προτεραιότητα ξεκίνησε υπό τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα. «Ο Ομπάμα δεν είχε τόσο έντονο ενδιαφέρον για τη Μέση Ανατολή σε σχέση με τους προηγούμενους προέδρους, γεγονός που είναι γεωγραφικά περισσότερο ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα. Και άλλαξε τις προτεραιότητές του από την Ευρώπη στην Κίνα και την Ασία» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Έρχονται δυσκολότερες ημέρες;

Ωστόσο, μακροχρόνιοι παρατηρητές της συμμαχίας ισχυρίζονται ότι έχει η σχέση ΗΠΑ – Ευρώπης βρίσκεται σε τεταμένο κλίμα τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ εκφράζουν φόβους ότι θα επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο εάν ο Ντόναλντ Τραμπ νικήσει τον πρώην αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν στις προσεχείς εκλογές. «Ο Τραμπ θεωρεί την ΕΕ, ιδίως τη Γερμανία, οικονομικό και εμπορικό αντίπαλο, πράγμα που σημαίνει ότι αναμένονται εντάσεις σε περίπτωση που εκλεγεί για δεύτερη θητεία» δηλώνει η Βελίνα Τσακαρόβα από το Αυστριακό Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής και Πολιτικής Ασφάλειας.

Σύμφωνα με την ίδια, καθώς η ΕΕ λαμβάνει μέτρα για «οικοδόμηση ισχυρότερης αυτονομίας στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας», ο Τραμπ προσπαθεί να «υπονομεύσει τέτοιες προσπάθειες μέσω των επιθέσεων του στα μέλη του ευρωπαϊκού ΝΑΤΟ καθώς και μέσω οικονομικών και εμπορικών μέτρων».

Η αξιωματούχος των Βρυξελλών εξηγεί ότι η «απόσπαση από την πολυμέρεια» του Τραμπ σε μεγάλα διεθνή ζητήματα όπως το Ιράν, σε συνδυασμό με τις ΗΠΑ που αναλαμβάνουν «λιγότερη ευθύνη στην ευρωπαϊκή ασφάλεια», έχει επιταχύνει την ευρωπαϊκή σκέψη να κάνει ένα βήμα μακριά από την Αμερική.

Ο χαρακτηρισμός μιας εχθρικής αμερικανικής κυβέρνησης που αποφεύγει τη συνεργασία με Ευρωπαίους είναι αυτός ακριβώς που αναγνωρίζει η διπλωμάτης της ΕΕ. «Το πρόβλημα είναι ότι, ενώ αμερικανοί αξιωματούχοι θέλουν να συνεργαστούν με την Ευρώπη και βρίσκονται σε επαφή μαζί της, δεν έχουν την εντολή από την κυβέρνηση να ασχοληθούν με σοβαρό τρόπο».

Αυτός, σύμφωνα με την Τσακάροβα, είναι ο λόγος για τον οποίο «τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και οι ηγέτες των κρατών – μελών ελπίζουν ότι ο Τζο Μπάιντεν θα εκλεγεί τον Νοέμβριο. Είναι υπέρ της πολυμέρειας και η προσδοκία είναι ότι θα ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης».

Όπως αναφέρει πάντως το αμερικανικό δίκτυο, μια πιθανή νίκη του Μπάιντεν δεν θα παρέχει γρήγορη λύση για την εξομάλυνση των σχέσεων. «Το ερώτημα δεν είναι στην πραγματικότητα εάν μπορούμε να επιστρέψουμε τη σχέση μας στο σημείο που ήταν, αλλά εάν μπορούμε να πείσουμε τις ΗΠΑ να ενταχθούν ξανά στη δυτική τάξη» ισχυρίζεται διπλωμάτης της ΕΕ.

Headlines