Πέντε χρόνια μετά

Συμπληρώθηκε ήδη μία πενταετία από εκείνον τον σκληρό Ιούλη του ’15. Σαν αύριο πήγαμε να ψηφίσουμε για το Preliminary Debt sustainability analysis σε ένα δημοψήφισμα παρωδία που ολίγιστη σχέση είχε με την ουσία της πολιτικής.

Επρόκειτο περισσότερο για υπαρξιακό τσεκ απ. Κυβερνώντων και κυβερνωμένων. Μια πενταετία συμπυκνωμένου πολιτικού χρόνου που έκανε reset σε αξίες και βεβαιότητες, αποκάλυψε αυταπάτες και απάτες, «κατάπιε» πολιτικούς και πολιτικάντηδες, εξέθρεψε αλλά και κατέστειλε εμμονές και ιδεοληψίες. Ούτε ο Κώστας Γαβράς στο «Ενήλικοι στο δωμάτιο» ούτε καμία ταινία θα μπορούσε να καταγράψει σε όλη την έκταση και το βάθος του το κλίμα εκείνων των ημερών. Οχι μόνο διότι εξαρτάται από ποια πλευρά των γεγονότων βρισκόσουν τότε (και βρίσκεσαι τώρα) αλλά, κυρίως, επειδή μια εποχή με τόση θολή πολιτική ταυτότητα, είναι, στην πραγματικότητα, ένα μωσαϊκό από τις μικρές ιστορίες των ανθρώπων.

Τι να πρωτοθυμηθώ από εκείνες τις ημέρες; Τις ουρές μπροστά από τα ΑΤΜ για τα 60 ευρώ; Τις αναλήψεις της μητέρας της Νάντιας Βαλαβάνη (που θεωρώ ότι, τελικά, κόστισε στην τέως αναπληρώτρια υπουργό Οικονομικών την πολιτική της καριέρα); Το «Δεν αρμόζει σε μένα να σταθώ  στην ουρά» του Γιάνη Βαρουφάκη; Το «Θα μας παρακαλάνε να μας δανείσουν» το οποίο, τουλάχιστον, διασώθηκε ως ανέκδοτο;

Το «Ο στρατός εγγυάται την ασφάλεια στο εσωτερικό της χώρας» του Πάνου Καμμένου (ανατριχιαστικό όταν λέγεται πλάι σε έναν πρωθυπουργό που χαμογελά αυτάρεσκα); Εκείνο το παγωμένο «Καληνύχτα και καλή τύχη» που ανταλλάξαμε την Κυριακή το βράδυ όσοι προκρίναμε την παραμονή μας στην Ευρώπη; Ή αυτά που ψυχανεμιζόμασταν και αποκαλύφθηκαν (ή ομολογήθηκαν) αργότερα; Από το σχεδιαζόμενο «ντου» στο Νομισματοκοπείο έως το «Αγάπη μου, έκλεισα τις Τράπεζες»; Ή μήπως τις «προγραφές»; Τη λίστα με τους «εχθρούς της δημοκρατίας» – επειδή υποστήριξαν το «Ναι» -που είχε συντάξει δημοσιογράφος, τότε, της ΕΡΤ και ανάμεσα στους οποίους ήταν η Αλκη Ζέη, ο Αγγελος Δεληβοριάς, ο Τίτος Πατρίκιος, ο Νίκος Αλιβιζάτος;

«Σκοτωθήκαμε» με φίλους, γνωστούς, συναδέλφους, συγγενείς εκείνο το καλοκαίρι. Ξεφύγαμε από τα όριά μας. Ενα τυχαίο περιστατικό θα έφτανε για να εξελιχθεί το δημοψήφισμα σε εμφύλιο. Συμβαίνουν αυτά όταν ένας πρωθυπουργός επιλέγει να διχάσει έναν λαό για να μη διχάσει ένα κόμμα (και τελικά διχάζει και τα δύο). Με άλλους από αυτούς τα ξαναβρήκαμε, με άλλους οι διαχωριστικές έμειναν ανεξίτηλες – δεν πειράζει συμβαίνουν αυτά.

Σήμερα, βλέποντας όλα αυτά από την απόσταση του χρόνου, έχω την εντύπωση ότι εκείνος ο άτυπος μικροεμφύλιος, σήμανε, ιστορικά, την λήξη του πραγματικού Εμφυλίου. Διέλυσε την πνευματική ηγεμονία των κληρονόμων της «ηθικής νίκης», της περίφημης «δρακογενιάς» που από τότε σπάει συστηματικά τα μούτρα της στα τσιμέντα της πραγματικότητας. Γι’ αυτό και επιλέγω, από εκείνη την εποχή, να θυμάμαι μια συναυλία στο Ηρώδειο που έγινε λίγες μέρες μετά το δημοψήφισμα για τα ενενήντα χρόνια του Μίκη Θεοδωράκη. Τότε που όρθιοι και συγκινημένοι τραγουδούσαμε και οι μεν και οι δε «Μη παρακαλώ σας μη λησμονάτε τη χώρα μας». Κι ας εννοούσαμε ο καθένας κάτι διαφορετικό.