Τα σκοτάδια της Ευρώπης

«Για όλους τους ανθρώπους, το καλό και το αληθινό είναι το ίδιο. Αυτό που μας ευχαριστεί, όμως, είναι διαφορετικό στον καθένα»*

Είναι μια κοινότητα 40.000 ψυχών στην Ανατολική Πολωνία – ένα υπόδειγμα πόλης από την κομμουνιστική περίοδο. Ομοιόμορφα, πολυώροφα κτίρια κατοικιών παραταγμένα κατά μήκος ενός φαρδιού δρόμου παρελάσεων, ολόκληρη η πόλη χτισμένη γύρω από ένα κρατικό εργοστάσιο ελικοπτέρων. Χάρη στις επιχορηγήσεις της ΕΕ, βέβαια, οι άλλοτε γκρίζες πολυκατοικίες έχουν πλέον ανακαινιστεί, ενώ το εργοστάσιο ελικοπτέρων ανήκει πια σε μια διεθνή εταιρεία. Μέχρι να ενσκήψει ο κορωνοϊός, άνεργοι δεν υπήρχαν εδώ. Ακόμα και ο χώρος των παρελάσεων έχει εξωραϊστεί με ζαρντινιέρες και ξύλινα παγκάκια.

Το Σβίντνικ, με τη σχετική ευημερία του, είναι ο κόσμος του Ράντοσλαβ Μπρζόρσκα. Ενός «φιλικού» και «προσηνούς» άνδρα – σύμφωνα με τον απεσταλμένο του «Spiegel» – που σπούδασε Θεολογία, μιλάει με ενθουσιασμό για τα τρία παιδιά του, εργαζόταν άλλοτε ως δάσκαλος και τώρα εργάζεται για την πόλη: υπηρετεί στο τοπικό κοινοβούλιο ως μέλος της «πατριωτικής» ένωσης ψηφοφόρων. «Εδώ στο Σβίντνικ», λέει, «γνωριζόμαστε όλοι μεταξύ μας. Φροντίζουμε ο ένας τον άλλον. Φροντίζουμε τους απλούς ανθρώπους, τους Κοβάλσκις και τους Νόβακς» – σαν να λέμε τους Παπαδόπουλους και τους Καραγιάννηδες. Προκειμένου όμως να μην υπάρξει καμία παρεξήγηση όσον αφορά τις σχέσεις των Κοβάλσκις και των Νόβακς, ο Μπρζόσκα και το τοπικό του συμβούλιο υιοθέτησαν πέρυσι μία διακήρυξη με την οποία καταγγέλλουν την υποτιθέμενη προέλαση της «ΛΟΑΤ ιδεολογίας» και την «ομοπροπαγάνδα», αμφότερες απειλές για την «αθωότητα των παιδιών».

Το Σβίντνικ δήλωσε αποφασισμένο να προστατεύσει τις «εθνικές παραδόσεις» της χιλιετούς χριστιανικής Πολωνίας. Η ιδέα του διαδόθηκε και σύντομα καμιά εκατοστή πόλεις της Πολωνίας, που καλύπτουν περίπου το ένα τρίτο της χώρας, αυτοανακηρύχθηκαν «ζώνες ελεύθερες από ΛΟΑΤ». Είναι και αυτός ένας από τους λόγους που η Πολωνία ανακηρύχθηκε τον Μάιο από την ILGA-Europe ως η χειρότερη χώρα της Ευρώπης για τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Ενας δεύτερος είναι οι φωτογραφίες των εφήβων που έδειξε στα μέσα Ιουνίου ένας ακτιβιστής στον απερχόμενο πρόεδρο της Πολωνίας Αντρέι Ντούντα: φωτογραφίες ΛΟΑΤ εφήβων που αυτοκτόνησαν στην Πολωνία τα τελευταία χρόνια. Και ένας τρίτος, ο κυριότερος όλων, είναι ο ίδιος ο Αντρέι Ντούντα και το κόμμα από το οποίο προέρχεται, το εθνολαϊκιστικό PiS. Τα είπε όλα ο ακτιβιστής: «Του είπα πως αυτά τα παιδιά ήταν άνθρωποι, όχι μια ιδεολογία, και ότι έδωσαν τέλος στη ζωή τους διότι άλλοι πίστευαν πως εκπροσωπούσαν κάποιου είδους ιδεολογία. Αλλά δεν φάνηκε να νιώθει κάτι και δεν απολογήθηκε για τίποτα. Του είπα πως ελπίζω να δει αυτά τα παιδιά στους εφιάλτες του».

Μοιάζει απίστευτο για ευρωπαϊκή χώρα, αλλά ο πρόεδρος της Πολωνίας διεκδικεί την επανεκλογή του με κύριο όπλο μια ρητορική ομοφοβικού μίσους που έχει ως στόχο να κινητοποιήσει την πιο συντηρητική και οπισθοδρομική του βάση – κάτι αντίστοιχο άλλωστε είχε κάνει και το PiS πριν από τις περσινές κοινοβουλευτικές εκλογές. Στην τελευταία ευθεία για τον πρώτο γύρο, διακήρυξε πως η ΛΟΑΤ «ιδεολογία» είναι πιο επικίνδυνη και από το κομμουνιστικό δόγμα και υποσχέθηκε να απαγορεύσει τη «διάδοσή» της σε σχολεία και δημόσιους φορείς. Ενας βουλευτής του κόμματός του το είπε ακόμα πιο ξεκάθαρα: «Ας σταματήσουμε να ακούμε αυτές τις ανοησίες περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι ίσοι με τους φυσιολογικούς ανθρώπους». Στην τελευταία ευθεία για τον δεύτερο γύρο, την ερχόμενη Κυριακή, ο Ντούντα είπε πως θέλει να αλλάξει το πολωνικό Σύνταγμα ώστε να απαγορευτεί ρητά η παιδοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια. Κατά της παιδοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια τάχθηκε και ο αντίπαλός του, ο κεντρώος δήμαρχος της Βαρσοβίας Ράφαλ Τρζασκόφσκι. Αυτός όμως στηρίζει, αν μη τι άλλο, τη θεσμοθέτηση συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια, συμμετείχε πέρυσι στο Pride της πόλης του – με δυο λόγια, σε σύγκριση με τον Ντούντα, είναι το φως απέναντι στο σκοτάδι.

Συνολικά 63,8 δισεκατομμύρια ευρώ: 37,7 εκατομμύρια σε επιχορηγήσεις, 26,1 εκατομμύρια ως δάνεια. Τόσα δικαιούται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η Πολωνία από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης από την πανδημία που θα (ξανα)συζητήσουν, διά ζώσης αυτή τη φορά, οι 27 στις 17 Ιουλίου, πέντε ημέρες μετά τον δεύτερο προεδρικό γύρο στη χώρα. Μόνο η Ιταλία και η Ισπανία έχουν λαμβάνειν περισσότερα – και η Πολωνία δεν έχει ούτε τους νεκρούς τους, ούτε την οικονομική τους κρίση. Μια χώρα που ποδοπατάει, χρόνια τώρα, το κράτος δικαίου, δεν δείχνει την παραμικρή αλληλεγγύη στο Μεταναστευτικό, αρνείται να αναλάβει τις ευθύνες που της αναλογούν όσον αφορά την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και αντιμετωπίζει την ΕΕ σαν λεφτόδεντρο, περιγελώντας τις υποτιθέμενες αξίες της. Αυτή είναι μια θλιβερή ιστορία.

* Η «σοφή σκέψη» του Δημόκριτου με την οποία έκλεισε πρόσφατα ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον χαιρετισμό του στο Διεθνές Διαδικτυακό Συνέδριο για τα «Ανθρώπινα δικαιώματα στο εργασιακό περιβάλλον». Μακάρι να προλειαίνει πράγματι ο Πρωθυπουργός το έδαφος για πιο τολμηρές κινήσεις όσον αφορά τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας – είναι πια καιρός.