Σκληρή μάχη για να σταθεί όρθια η τουρκική λίρα – Τι συμβαίνει με τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας

Στην εποχή της συνδυασμένης υγειονομικής και οικονομικής κρίσης και των μεγάλων ανατροπών σε τομείς όπως ο τουρισμός και το διεθνές εμπόριο, τα συναλλαγματικά αποθέματα των χωρών αποκτούν ξεχωριστή βαρύτητα, καθώς από αυτά θα κριθεί η ικανότητα των χωρών να ανταποκρίνονται σε βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις.

Για χώρες που το προηγούμενο διάστημα, όπως ήταν π.χ. η κατάσταση στην Τουρκία το 2018, αντιμετώπισαν τα προβλήματα από τη συνολικότερη μετακίνηση επενδυτών από τις περιφερειακές προς τις μητροπολιτικές αγορές και τη συνακόλουθη επιδείνωση της θέσης των εθνικών νομισμάτων τους, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα, εφόσον σε τέτοιες περιπτώσεις οι κεντρικές τράπεζες ήδη έχουν χρησιμοποιήσει σημαντικό μέρος των συναλλαγματικών αποθεμάτων τους για να υπερασπιστούν τα εθνικά νομίσματα.

Η ευάλωτη θέση της Τουρκία ως προς τα συναλλαγματικά αποθέματα

Δεν είναι τυχαίο επομένως που μια πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που επικαιροποιεί τα δεδομένα ως προς την παγκόσμια χρηματοοικονομική σταθερότητα, υποστηρίζει ότι η Τουρκία ανήκει στην πιο ευάλωτη ομάδα κρατών μαζί με τη Νότια Αφρική, τη Χιλή και την Αίγυπτο με βάση την αναλογία ανάμεσα στις βραχυπρόθεσμες επισφάλειες και τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος. Αντίστοιχα και με βάση την αναλογία των αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης (συμπεριλαμβανομένου του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και του χρέους που ωριμάζει μέσα στον επόμενο χρόνο) ως προς το ΑΕΠ, η Τουρκία πάλι κατατάσσεται από τους ειδικούς του ΔΝΤ στις πιο ευάλωτες χώρες μαζί με τον Πολωνία και την Μαλαισία.

Και ο λόγος είναι όντως η Τουρκία δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση ως προς τα συναλλαγματικά αποθέματά της. Σύμφωνα, με τα στοιχεία της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας, το συνολικό τουρκικό χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό) που θα ωριμάσει μέσα σε ένα χρόνο είναι ύψους 164,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι 12 δισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια των πρώτων τεσσάρων μηνών του έτους και αναμένεται να αγγίξει τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το τέλος της χρονιάς. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, χρησιμοποιήσουμε τους δείκτες που χρησιμοποιεί το ΔΝΤ, η επάρκεια των αποθεμάτων της τουρκικής κεντρικής τράπεζας ήταν στο 72,65% τον Απρίλιο με τα συνολικά αποθέματα να ανέρχονται σε μόλις 86,3 δισεκατομμύρια δολάρια και τις υποχρεώσεις να φτάνουν τα 119 δισεκατομμύρια δολάρια.

Τα συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας και η καταφυγή σε συμφωνίες swap

Από τη μεριά της η Τουρκική Κεντρική Τράπεζα υπογραμμίζει την αύξηση των συνολικών συναλλαγματικών αποθεμάτων της. Σύμφωνα με τα στοιχεία της, τον Μάιο αυτά έφτασαν τα 90,9 δισεκατομμύρια δολάρια, μια αύξηση 5,3% από τα 86,3 δισεκατομμύρια που ήταν τον Απρίλιο. Ειδικότερα, τα αποθέματα σε ξένο συνάλλαγμα αυξήθηκαν 5,4% και αγγίζουν τα 52,8 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ τα αποθέματα χρυσού αυξήθηκαν κατά 5,4% στα 36,7 δισεκατομμύρια δολάρια.

Όμως, την ίδια στιγμή τα ίδια στοιχεία της τουρκικής κεντρικής τράπεζας σημειώνουν και υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα και χρυσό που προκύπτουν από δραστηριότητες σε χρηματοοικονομικά παράγωγα με εγχώριες και μη εγχώριες τράπεζες και οι οποίες ανέρχονται σε 55,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι πάνω από το 60% των συναλλαγματικών αποθεμάτων προέρχονται swap και άλλα χρηματοοικονομικά παράγοντα.

Άλλωστε, είναι γνωστό ότι η Τουρκία πρόσφατα συνήψε συμφωνίες swap και με την Κίνα και με το Κατάρ (με το οποίο άλλωστε συνεργάζεται σε διάφορα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της λιβυκής κρίσης), συμφωνίες συνολικού ύψους 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Η Τουρκία είχε επιδιώξει ανάλογη συμφωνία και με την αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα, από τη στιγμή που η FED στη συγκυρία της κρίσης προσέφερε swap σε μια σειρά από οικονομίες της ευρωζώνης, στη Βρετανία, στην Ιαπωνία, την Ελβετία, τον Καναδά αλλά και στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Σιγκαπούρη, τη Δανία, τη Νορβηγία, τη Σουηδία, τη Νότια Κορέα, το Μεξικό και τη Βραζιλία. Ωστόσο, στην Τουρκία δεν προσφέρθηκε τέτοια δυνατότητα για λόγους που είχαν να κάνουν και με τις διπλωματικές και πολιτικές τριβές ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία, αλλά και με την κατάσταση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της τουρκικής κεντρικής τράπεζας.

Ως αποτέλεσμα τα υπόλοιπα 39 δισεκατομμύρια δολάρια των χρηματοοικονομικών παραγώγων αφορούν συναλλαγές με τις τοπικές τράπεζες. Εάν σε αυτές προσθέσουμε τις καταθέσεις ξένου συναλλάγματος των τουρκικών τραπεζών στην κεντρική τράπεζα που ήταν ύψους 54 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Μάιο, τότε μιλάμε για ένα συνολικό ποσό 93 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Με αυτή την έννοια μιλάμε για μια κεντρική τράπεζα με καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα 33 δισεκατομμυρίων δολαρίων και 55 δισεκατομμύρια δολάρια σε swap, που υπό μια οπτική θα μπορούσαν να μετρηθούν και ως 22 δισεκατομμύρια αρνητικών καθαρών θετικών αποθεμάτων εάν συμψηφίζονταν.

Το κόστος της μάχης για την τουρκική λίρα

Όλα αυτά αποτυπώνουν και το συνολικό κόστος που είχε η μάχη για την υπεράσπιση της τουρκικής λίρας τους τελευταίους 15 μήνες, στους οποίους ξοδεύτηκαν περίπου 70 δισεκατομμύρια δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματα, με διάφορους τρόπους, ενώ την ίδια ώρα η Τουρκία έχει κάνει ό,τι μπορεί για να συμπιέσει την αγορά λιρών στο Λονδίνο σε μια διαρκή προσπάθεια να αποτρέψει το ενδεχόμενο κερδοσκοπικών επιθέσεων με σκοπό την υπονόμευση του εθνικού νομίσματος.