Απόστολος Βακαλόπουλος : Ο φωτισμένος δάσκαλος

Ο Απόστολος Βακαλόπουλος, ιστορικός, συγγραφέας και πανεπιστημιακός, υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της νεοελληνικής ιστοριογραφίας κατά τον 20ό αιώνα.

Με το σπουδαίο επιστημονικό, ερευνητικό και διδακτικό έργο του, καθώς και την πλούσια συγγραφική δραστηριότητά του, πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στην πατρίδα, στην ελληνική πολιτεία, από την οποία τιμήθηκε με βραβεία και διακρίσεις.

Ο Βακαλόπουλος, ως ιστορικός και δάσκαλος, υπερασπίστηκε τη συνέχεια του ελληνισμού και την ελληνικότητα της Μακεδονίας.

Ο βίος και το έργο του Βακαλόπουλου

Ο Βακαλόπουλος γεννήθηκε στο Βόλο στις 11 Αυγούστου 1909.

Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων στη Θεσσαλονίκη.

Ο Βακαλόπουλος σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του έλαβε μέρος σε ανασκαφές που πραγματοποιούσε ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος.

Αργότερα ειδικεύτηκε στη Βυζαντινή και τη Νεοελληνική Ιστορία ακολουθώντας μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία.

Εργάστηκε αρχικά ως καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση, διδάσκοντας ιστορία, αρχαία ελληνικά και νέα ελληνικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930.

Αναγορεύτηκε διδάκτορας του ΑΠΘ το 1939 (θέμα της βραβευθείσης από την Ακαδημία Αθηνών διατριβής του, «Πρόσφυγες και προσφυγικόν ζήτημα κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν του 1821»), άμισθος υφηγητής της Ιστορίας της Νεωτέρας Ελλάδος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ το 1943 και εντεταλμένος υφηγητής το 1944.

Ο Βακαλόπουλος υπηρέτησε ως έκτακτος καθηγητής από το 1951 και ως τακτικός από το 1956 μέχρι τη συνταξιοδότησή του, το 1974.

Διετέλεσε μέλος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και πολλών άλλων επιστημονικών σωματείων, ενώ εκπροσώπησε την Ελλάδα σε πολλά διεθνή επιστημονικά συνέδρια.

Οι επιστημονικές εργασίες του, δημοσιευμένες αυτοτελώς σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, ανέρχονται σε 242, αρχής γενομένης από το 1935.

Υπήρξε συντάκτης σε φιλολογικά και ιστορικά περιοδικά.

Ο Βακαλόπουλος έφυγε από τη ζωή στις 9 Ιουλίου 2000, στη Θεσσαλονίκη.

Ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος και η Κατοχή

Ο Βακαλόπουλος βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, γεγονός που τον επηρέασε καθοριστικά και αποτελούσε αντικείμενο συχνών αναφορών στις πανεπιστημιακές παραδόσεις του.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής συνεργάστηκε ως ιστορικός με τις αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες προς απόκρουση της ξένης προπαγάνδας (βουλγαρικής, ιταλικής και ρουμανικής) στην περιοχή της Μακεδονίας.

Η «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού»

Έργο ζωής υπήρξε για τον Βακαλόπουλο η «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού», οκτάτομο έργο (ολοκληρώθηκε σε διάστημα είκοσι επτά ετών, από το 1961 έως το 1988, και συμπληρώνεται με δύο χωριστούς τόμους Πηγών της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού), στο οποίο καταγράφεται η δραματική πορεία του νέου ελληνισμού από το 1204 έως το 1830.