Για μία ακόμη φορά οι αστυνομικοί έκαναν χρήση δακρυγόνων για να διαλύσουν το πλήθος. Επενέβη η έφιππη αστυνομία, ενώ, σύμφωνα με το σερβικό υπουργείο Εσωτερικών, τραυματίστηκαν τουλάχιστον δέκα αστυνομικοί. Πολλοί από τους διαδηλωτές πετούσαν πέτρες στις δυνάμεις ασφαλείας, κάποιοι επιτέθηκαν σε τηλεοπτικά συνεργεία στις πόλεις Νις και Νόβι Σαντ, ενώ ο πολιτικός της αντιπολίτευσης Μπόσκο Ομπράντοβιτς καταγγέλλει ότι δέχθηκε και εκείνος επίθεση από την αστυνομία. Ήταν η δεύτερη νύχτα αιματηρών ταραχών στη Σερβία.

«Πατέρα, αυτό είναι για σένα» φωνάζει ένας από τους νεαρούς διαδηλωτές μπροστά στο σερβικό Κοινοβούλιο, μιλώντας στην κάμερα. Λέει ότι ο πατέρας του πέθανε από τον κορωνοϊό, ενώ στο νοσοκομείο δεν είχαν αρκετές συσκευές αναπνευστικής υποστήριξης. Ο νεαρός ξεχειλίζει από οργή, πίσω του διακρίνονται διαδηλωτές με αίματα στο κεφάλι, φλεγόμενα αυτοκίνητα, κάλυκες δακρυγόνων. Όλα αυτά το βράδυ της Τρίτης. Το ξέσπασμα του νεαρού έγινε σύμβολο διαμαρτυρίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Οι διαμαρτυρίες προκαλούν θύματα και αναδεικνύουν σύμβολα» γράφει ο δημοσιογράφος Γκαλέμπ Νικάσεβιτς στο Twitter.

«Τώρα στέλνουν κι ένα μήνυμα, με το οποίο όλοι ταυτιζόμαστε». Λίγες ώρες πριν ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς είχε ανακοινώσει ότι η πανδημία του κορωνοϊού επανέρχεται. Μόνο την Τρίτη έχασαν τη ζωή τους 13 άνθρωποι με κορωνοϊό, αριθμός-ρεκόρ για τη Σερβία. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί επισήμως 16.700 κρούσματα και 330 θάνατοι, αλλά τις τελευταίες εβδομάδες ο αριθμός των κρουσμάτων υπερβαίνει τα 300 ημερησίως. Γι αυτό ο Βούτσιτς επέβαλε και πάλι απαγόρευση της κυκλοφορίας λέγοντας, σε μονόλογο που κράτησε μία ώρα, ότι το επόμενο Σαββατοκύριακο οι Σέρβοι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν επιτρέπεται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους από τις έξι το απόγευμα της Παρασκευής μέχρι τις πέντε το πρωί της Δευτέρας.

Έκρηξη οργής μετά τις επίσημες ανακοινώσεις

Αμέσως μετά τη συνέντευξη τύπου του Βούτσιτς ο κόσμος άρχισε να συγκεντρώνεται μπροστά στο Κοινοβούλιο της Σερβίας, κλείνοντας όλους τους γύρω δρόμους. Μέχρι τα μεσάνυχτα είχαν συρρεύσει περισσότεροι από 10.000 διαδηλωτές, μερικοί από αυτούς με άγριες διαθέσεις. Μία ομάδα κατάφερε να φτάσει στο προαύλιο του Κοινοβουλίου, αλλά αναχαιτίστηκε από τους αστυνομικούς.

Σύμφωνα με τις αρχές τραυματίστηκαν τουλάχιστον 40 αστυνομικοί, ενώ πέντε περιπολικά τυλίχθηκαν στις φλόγες και έγιναν 20 συλλήψεις. Ο διευθυντής της αστυνομίας Βλάντιμιρ Ρέμπιτς λέει ότι θα εξεταστεί το τηλεοπτικό υλικό και θα εντοπιστούν οι «χούλιγκανς». Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η δυνάμεις ασφαλείας επέδειξαν τη μέγιστη δυνατή αυτοσυγκράτηση. Ωστόσο, πλάνα του ιδιωτικού τηλεοπτικού δικτύου N1 δείχνουν αστυνομικούς να εφορμούν με γκλομπ σε ανθρώπους που κάθονταν ήσυχα στα παγκάκια χωρίς να ενοχλούν κανέναν.

Σε άλλα πλάνα διακρίνονται αστυνομικοί με πολιτικά να ρίχνουν στην άσφαλτο διαδηλωτή και να τον ακινητοποιούν, πατώντας τον στο κεφάλι. «Το διάχυτο ξέσπασμα συλλογικής οργής δείχνει ότι και στη σερβική κοινωνία υπάρχει ένα σημείο βρασμού», επισημαίνει ο Σέρβος κοινωνιολόγος Ντάριο Χαίριτς στο σερβικό πρόγραμμα της Deutsche Welle.

Μία επίπλαστη κανονικότητα

Η αιτία για το ξέσπασμα των Σέρβων είναι ότι τον Μάιο, μετά από τους πιο σκληρούς περιορισμούς λόγω πανδημίας σε όλη την Ευρώπη, ακολούθησε ξαφνικά μια πρωτοφανής χαλάρωση των μέτρων. Καταργήθηκε η προστατευτική μάσκα, ενώ άρχισαν μαζικές εκδηλώσεις, όπως τα ντέρμπι του σερβικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου παρουσία δεκάδων χιλιάδων φιλάθλων, καθώς και ένα τορνουά τένις με πρωταγωνιστή τον Σέρβο σταρ του αθλήματος Νόβακ Τζόκοβιτς.

Οι επικριτές του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς υποστηρίζουν ότι όλα αυτά έγιναν μόνο και μόνο γιατί ο Βούτσιτς, κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού τα τελευταία χρόνια, ήθελε να δώσει μία επίφαση κανονικότητας ενόψει των βουλευτικών εκλογών στις 21 Ιουνίου, τις οποίες τελικά κέρδισε το κόμμα του, κατακτώντας μάλιστα τις 188 από τις συνολικά 250 έδρες του Κοινοβουλίου, με πολλά κόμματα της αντιπολίτευσης να απέχουν.

Η γενική χαλαρότητα κορυφώθηκε με το επινίκιο πάρτυ του Βούτσιτς το βράδυ των εκλογών, όπου χιλιάδες οπαδοί του διασκέδασαν με παραδοσιακούς σερβικούς χορούς και ορχήστρα πνευστών. Τις επόμενες μέρες κομματικοί αξιωματούχοι άρχισαν να νοσηλεύονται στα σερβικά νοσοκομεία με συμπτώματα κορωνοϊού.

Ωστόσο την Τρίτη ο πρόεδρος Βούτσιτς αρνήθηκε κάθε ευθύνη για όλα αυτά, λέγοντας ότι εργάζεται πυρετωδώς για την καταπολέμηση του ιού και προμηθεύεται μάσκες και συσκευές μηχανικής υποστήριξης, ενώ η αντιπολίτευση απλώς χαίρεται για την εξάπλωση της πανδημίας. «Οι άνθρωποι στο Βελιγράδι δεν διαμαρτύρονται για τη νέα απαγόρευση της κυκλοφορίας, διαμαρτύρονται γιατί επί τέσσερις ολόκληρους μήνες είχαν χάσει κάθε έλεγχο στη ζωή τους, ενώ αυτοί που είχαν τον έλεγχο συμπεριφέρονται ανεύθυνα» λέει ο κοινωνιολόγος Ντάριο Χαίριτς.

«Μαγειρέματα» στα επίσημα στοιχεία;

Έρευνα του ανεξάρτητου δικτύου BIRN μετά τις εκλογές έδειξε ότι η κυβέρνηση και οι αρμόδιες αρχές είχαν παραποιήσει τα στοιχεία για την εξάπλωση του ιού και ότι ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων ήταν υπερδιπλάσιος εκείνου που είχε ανακοινωθεί επισήμως. Σύμφωνα με αυτές τις πληροφορίες είχαν παραποιηθεί ακόμη και τα στοιχεία για τα νέα κρούσματα τις τελευταίες εβδομάδες πριν από τις εκλογές.

Οι διαδηλώσεις κατά του Βούτσιτς δεν είναι βέβαια καινούριο φαινόμενο. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι κατηγορούν τον πρόεδρο της Σερβίας ότι έχει εγκαθιδρύσει κομματικό κράτος και ασκεί ασφυκτικό έλεγχο στα μέσα ενημέρωσης. Ο ίδιος ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία ως υπερεθνικιστής, αλλά σήμερα υποστηρίζει, στα λόγια τουλάχιστον, την ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας. Οι επικριτές του λένε πως κορυφαίοι Ευρωπαίοι πολιτικοί- μεταξύ αυτών και η Άνγκελα Μέρκελ- τον καλοπιάνουν μόνο και μόνο γιατί θεωρούν ότι ο Βούτσιτς μπορεί να λύσει το μεγαλύτερο, αυτή τη στιγμή, πρόβλημα των Βαλκανών, δηλαδή τη διεθνή αναγνώριση του Κοσυφοπεδίου ως ανεξάρτητης κρατικής ονότητας.

Όσο για την αντιπολίτευση στη Σερβία, παραμένει ανίσχυρη και διχασμένη. Μάλλον δεν την αιφνιδίασαν λιγότερο από την κυβέρνηση οι ταραχές στους δρόμους του Βελιγραδίου και άλλων σερβικών πόλεων. Δεν έλειψαν οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες διαδηλωτές πήραν στο κηνύγι στελέχη της αντιπολίτευσης που εμφανίστηκαν στις κινητοποιήσεις. Πάντως ο κοινωνιολόγος Ντάριο Χαίριτς πιστεύει ότι το κίνημα διαμαρτυρίας δεν θα σταματήσει εδώ. Και διερωτάται: «Τι περίμεναν να γίνει; Ειρηνικός περίπατος; Αναφορά μέσω διαδικτύου; Οι διαδηλωτές δεν θα ικανοποιηθούν με μία-δυο παραιτήσεις. Δεν θέλουν πλέον να σιωπούν κι επίσης δεν θέλουν να τους αντιμετωπίζουν λες και είναι ηλίθιοι…»

Νεμάνγια Ρούγεβιτς

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Headlines