Κοροναϊός : «Εσείς, γιατρέ, τι θα κάνετε το καλοκαίρι;» – Τρεις επιστήμονες απαντούν

Η καθημερινότητά μας, έπειτα από την εισβολή του νέου κορωνοϊού που έχει στερήσει το αίσθημα ασφάλειας και ελευθερίας, έχει αλλάξει δραματικά. Και παρότι η περίοδος του «μένουμε σπίτι» επέβαλε την απομόνωση, οι περιορισμοί δημιούργησαν έναν σαφή «οδηγό» προστασίας για τους πολίτες.

Αντιθέτως, η επόμενη ημέρα – ιδίως μετά την έναρξη της τουριστικής περιόδου σε συνδυασμό με τη συλλογική ανάγκη επιστροφής στο… φυσιολογικό – βρίσκει τους περισσότερους από εμάς αντιμέτωπους με απορίες και αμφιβολίες που αφορούν αφενός την ατομική μας ασφάλεια, αφετέρου την ασφάλεια των αγαπημένων μας προσώπων.

«Το Βήμα» επικοινώνησε με τρεις εγνωσμένου κύρους επιστήμονες – τον  ομότιμο καθηγητή Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) με ερευνητική επιρροή παγκοσμίως Γεώργιο Χρούσο, τον καθηγητή και επικεφαλής  της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τον έλεγχο του καπνίσματος Παναγιώτη Μπεχράκη και τον καθηγητή Ψυχιατρικής του ΑΠΘ που διερευνά τις συνέπειες του SARS-CoV-2 στον ψυχισμό μας Βασίλειο-Παντελεήμονα Μποζίκα – με στόχο να καταγράψει τις δικές τους νέες συνήθειες, ανησυχίες, διλήμματα αλλά και αδυναμίες εν μέσω πανδημίας.

«Παραβιάζω συνειδητά και με ρίσκο τον κανόνα της αγκαλιάς…»

Για τον Παναγιώτη Μπεχράκη, που δεν τους χωρίζουν… τα σύνορα με την «αδυναμία της ζωής του» (όπως ο ίδιος λέει αναφερόμενος στην εγγονή του), η στέρηση της φυσικής επαφής έκαμψε τις αρχικές του αντιστάσεις. «Η παραβίαση του κανόνα, να αγκαλιάσω και να φιλήσω την εγγονή μου,  είναι συνειδητή λαμβάνοντας το ρίσκο. Δεν το συνιστώ ούτε το προωθώ ως στάση, αλλά είναι η αδυναμία μου και έχω αποφασίσει να το διακινδυνεύσω» παραδέχεται.

Παρ’ όλα αυτά δεν συμμετείχε στη γιορτή του Νηπιαγωγείου – για ευνόητους λόγους -, οι κοινωνικές του συναναστροφές περιορίζονται σε έναν κλειστό φιλικό κύκλο, με τις συναντήσεις να προγραμματίζονται πάντα σε εξωτερικό χώρο, ενώ απέχει από κάθε είδους συμμετοχή σε πολιτιστικά δρώμενα (για την ακρίβεια, δεν έχει καν αγοράσει εισιτήριο για θερινό σινεμά).

«Η έλλειψη της ελευθερίας που έχει επιβάλει ο κορωνοϊός παγκοσμίως στους πολίτες έχει πολύ μεγάλες συνέπειες, στερώντας μεταξύ άλλων στην ανθρωπότητα τη συμμετοχή σε δραστηριότητες στον τομέα της τέχνης. Πρόκειται για ένα ανεκπλήρωτο κενό που λείπει και από εμένα. Παράλληλα η στέρηση της ελευθερίας έχει σαφώς επηρεάσει και την έμπνευση για την παραγωγή τέχνης. Αυτό έχει συμβεί από την κατάληψη που έχει γίνει στις 5 ηπείρους από έναν μονοκύτταρο οργανισμό, βιολογικά προγραμματισμένο μόνο για επιβίωση και αναπαραγωγή. Η επίδρασή του αντανακλάται και στην ανθρώπινη διανόηση» προσθέτει ο κ. Μπεχράκης και συμπληρώνει ότι η υγειονομική διάσταση της πανδημίας και η οικονομική ζημία που έχει προκαλέσει είναι σαφώς θέματα υψίστης σημασίας, όμως «ο άνθρωπος αρχίζει από εκεί και πέρα».

Με το γράψιμο και το διάβασμα επιχειρεί να αναπληρώσει την ασίγαστη επιθυμία του για επαφή με την τέχνη και τον πολιτισμό. Επιμένει όμως ότι η τήρηση των μέτρων είναι  (προς το παρόν) η μοναδική ασφαλής διέξοδος, γι’ αυτό και πάντα κάνει χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους παρά τις υψηλές θερμοκρασίες. «Εκτός όμως από ανοχή ως προς τη θερμοκρασία, η μάσκα προσθέτει μία αντίσταση στον αέρα κατά την εισπνοή ή κατά την εκπνοή. Συνεπώς κάποιος που έχει αναπνευστικό πρόβλημα εκτελεί επιπλέον έργο, κάνοντας τη χρήση της κουραστική. Το ίδιο ισχύει και για κάθε άνθρωπο που πρέπει να παράξει σωματικό έργο».

«Ναι στις διακοπές, πλάθοντας μια ιστορία με… σούπερ ήρωες για τα παιδιά»

Μήπως όλα αυτά τα μέτρα είναι υπερβολικά; Υπάρχει πιθανότητα να έχουμε μετατραπεί σε μία κοινωνία υποχονδρίων; «Οχι», απαντά κατηγορηματικά ο Βασίλειος-Παντελεήμων Μποζίκας, σημειώνοντας ότι οι καταστάσεις το απαιτούν. «Παραδέχομαι ότι έχω αναρωτηθεί κάποιες φορές εάν είμαι υπερβολικός, ιδίως όταν παρατηρώ γύρω μου ορισμένους να λειτουργούν όπως υπό φυσιολογικές συνθήκες. Τελικά καταλήγω στο ακριβώς αντίθετο: δεν θα αισθανθώ εγώ άσχημα, αλλά εκείνοι που θέτουν τον εαυτό τους και τον άλλους σε κίνδυνο. Ο κοροναϊός δεν έχει φύγει από τη ζωή μας».

Ο ίδιος εν τούτοις, αναζητεί τρόπους ώστε να προσαρμοστεί η οικογένειά του στη νέα καθημερινότητα, xωρίς να στερείται (στο μέτρο του εφικτού) τις απολαύσεις της ζωής. Ετσι, το πρώτο τους προγραμματισμένο ταξίδι έχει προορισμό τα Ιωάννινα, ώστε να ξανασμίξουν με τον παππού και τη γιαγιά. «Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα μοιραστούμε το ίδιο σπίτι για λόγους προστασίας και βέβαια θα πρέπει να στερηθούμε τις αγκαλιές και τα φιλιά – όσο δύσκολο κι αν είναι όταν έχεις τόσο καιρό να ανταμώσεις με δικούς σου ανθρώπους».

Επόμενος προορισμός θα είναι κάποιο νησί των Κυκλάδων – ενδεχομένως η Σαντορίνη -, με τον ίδιο να αντιμετωπίζει την τήρηση των μέτρων προστασίας ως μια αναγκαία «θυσία» ώστε να μη στερηθεί η οικογένειά του τις καλοκαιρινές διακοπές. Πώς όμως πείθει κανείς ένα μικρό παιδί να πλένει συχνά τα χέρια του ή να φορά μάσκα; «Μέσα από το παιχνίδι. Αρκεί να πλάσεις μία ιστορία για έναν σούπερ ήρωα ή ηρωίδα… Επειτα τα μικρά παιδιά προσαρμόζονται, όπως η κόρη μου όταν έπρεπε για πρώτη φορά να επισκεφθούμε κατάστημα ρούχων».

Ο ειδικός εν τούτοις παραδέχεται ότι η μάσκα  «κλέβει» τη λάμψη του χαμόγελου, όπως ο SARS-CoV-2 «παγώνει» την ανθρώπινη επαφή. «Το ένιωσα έντονα όταν πρόσφατα παρευρέθηκα σε μία κηδεία. Οι άνθρωποι εκφράζουν την αγάπη τους μέσω της αγκαλιάς, τη συμπάθειά τους μέσω του φιλιού, την αναγνώριση μέσω της χειραψίας κ.ο.κ. Ομως, ο εγκέφαλος είναι δομημένος για να μας προφυλάσσει – σε τέτοιες συνθήκες ενεργοποιείται ο μετωπιαίος λοβός για να προστατέψει εμάς και τους άλλους».

«Αν ήμουν με τα εγγόνια μου θα κρατούσα αυστηρότατα μέτρα προφύλαξης»

Καθώς ο κ. Γεώργιος Χρούσος έχει επισημάνει τον καταλυτικό ρόλο της «βιταμίνης του ήλιου» (δηλαδή της  βιταμίνης D) για τη θωράκιση του οργανισμού γενικότερα και ειδικότερα για την πιθανή δράση της έναντι του νέου κοροναϊού, το ζήτημα του παραθερισμού (δεδομένου ότι και η ψυχή μας… διψάει για ήλιο) προκρίνεται.

Ο ίδιος αποκαλύπτει ότι δεν πρόκειται να πάει διακοπές ή να ταξιδέψει εφέτος. «Σύμβουλος» στην απόφασή του αυτή όμως δεν ήταν ο φόβος αλλά η ικανοποίηση που αντλεί από την καθημερινότητά του και από  τις στιγμές χαλάρωσης που  αναμένει να του προσφέρει η άδεια Αθήνα. Αλλωστε, προσθέτει με νόημα πως «δεν έχω πρόβλημα να τα κάνω και τα δύο στη χώρα μας, πάντοτε με τις απαραίτητες προφυλάξεις».

Συμπληρώνει εν τούτοις ότι η «βιταμίνη του ήλιου» παίζει σημαντικό ρόλο. «Πράγματι, ήδη έχουν δημοσιευτεί εργασίες που δείχνουν ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα ασθενών με νόσο COVID-19 είναι αντιστρόφως ανάλογα της σοβαρότητας της νόσου, με ό,τι αυτό σημαίνει. Μολονότι τέτοιου είδους αποτελέσματα δεν αποδεικνύουν αιτιότητα, είναι καλό να φροντίσουμε να έχουμε φυσιολογικά επίπεδα της βιταμίνης στον οργανισμό μας. Σημειώστε ότι οι Ελληνες, παρά την ηλιοφάνεια της χώρας μας, έχουμε πολύ χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, κυρίως διότι η πρόσληψη με τις τροφές μας είναι περίπου το ένα έβδομο των ημερησίων αναγκών» διευκρινίζει ο ειδικός.

Προειδοποιεί όμως ότι η έκθεση στον ήλιο δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 20-30 λεπτά, υπογραμμίζοντας την ανάγκη χρήσης αντηλιακού για την προστασία από τον καρκίνο του δέρματος.

Η ακαδημαϊκή και κλινική πορεία του παγκοσμίου φήμης επιστήμονα που είναι αφιερωμένη στα παιδιά (με το έργο του να έχει συμβάλει καθοριστικά  στον τρόπο που ασκείται σήμερα η Παιδιατρική στη χώρα μας) ολοκληρώνεται από την προσωπική του διαδρομή, όντας παππούς τριών εγγονιών. Τι συμβουλεύει λοιπόν τους νέους γονείς, «κατασκήνωση ή διακοπές με τον παππού και τη γιαγιά;».

«Εχουμε την καλή τύχη να ζούμε στην Ελλάδα, που τα κατάφερε μια χαρά με την πανδημία COVID-19 μέχρι τώρα. Οπως έχουν τα πράγματα στη χώρα μας, ο κίνδυνος να προσβληθεί κάποιος από τη νόσο είναι πολύ μικρός, αν και όχι ανύπαρκτος. Τα σωστά μέτρα προστασίας, όπως μάσκες, πλύσιμο χεριών, διατήρηση φυσικής απόστασης και απολυμάνσεις, πρέπει να λαμβάνονται ανελλιπώς. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής αντιλαμβάνεται την τεράστια σημασία που έχει η κοινωνικοποίηση των παιδιών και συστήνει σχολείο, παιχνίδι, ακόμα και κατασκηνώσεις, όταν η πανδημία είναι υπό σχετικό έλεγχο, και με την προϋπόθεση να ακολουθούνται οι παραπάνω προφυλάξεις» απαντά.

Ο ίδιος πάλι, κρατά αποστάσεις από τα εγγόνια του, όχι μόνο λόγω κοροναϊού. «Δύο από τα εγγόνια μου βρίσκονται στην Ουάσιγκτον, στις ΗΠΑ, και ένα στο Γκέτινγκεν, στη Γερμανία, χώρες στις οποίες ο έλεγχος της πανδημίας δεν είναι ακόμα σε αποδεκτά επίπεδα. Τα παιδιά στην Αμερική δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε σε κατασκήνωση φέτος, ενώ το κοριτσάκι στη Γερμανία είναι μόνο 10 μηνών. Αν ήμουν κοντά τους, θα έπρεπε να μην έρχομαι σε στενή επαφή μαζί τους ή, αν αυτό ήταν απαραίτητο, θα κρατούσα αυστηρότατα μέτρα προφύλαξης» καταλήγει.