«Στη Νάουσα έχουμε καταφέρει να μην έχουμε άστεγους και οικογένειες χωρίς βοήθεια»

Μια κοινωνία κρίνεται πρώτιστα από το επίπεδο διαβίωσης των φτωχότερων κοινωνικών της στρωμάτων. Όποιος μάλιστα την διοικεί με την μέθοδο της ανάποδης πυραμίδας δηλαδή βάζει στην κορυφή –ως άμεση προτεραιότητα- τις ανάγκες αυτών των ανθρώπων αυτομάτως καταγράφεται στο δικό μου το μυαλό ως πραγματικός ηγέτης. «Με πολλή μεγάλη προσπάθεια έχουμε καταφέρει να έχουμε έναν δήμο όπου δεν υπάρχουν άστεγοι, άνθρωποι χωρίς πρόσβαση στα δημόσια αγαθά, οικογένειες χωρίς πρόσβαση σε είδη πρώτης ανάγκης και φάρμακα», δηλώνει ο δήμαρχος Νάουσας, Νικόλας Καρανικόλας στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

Μπορεί η παγκόσμια ανθρωπότητα να έχει αποτύχει, δεδομένου πως υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι χωρίς πρόσβαση σε βασικά αγαθά επιβίωσης, όμως φωτεινά παραδείγματα αλληλεγγύης υπάρχουν και η πόλη της Νάουσας είναι ένα από αυτά. Ο δήμαρχος και όσοι έχουν σταθεί αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια μπορούν να αισθάνονται πως έχουν επιτελέσει το καθήκον τους απέναντι στην κοινωνία. Διότι, στο τέλος της ημέρας, όταν πηγαίνεις για ύπνο αυτό που μετράει είναι να ξέρεις πως έκανες ότι καλύτερο μπορούσες ώστε να εξασφαλίσεις τροφή, στέγη, ένδυση, πρόσβαση σε δομές υγείας και εκπαίδευσης σε όλους. Τότε και μόνο τότε ο αληθινός ηγέτης μπορεί και κοιμάται με τα μάτια κλειστά.

Η τοπική επιχειρηματικότητα της Νάουσας θα αναγεννηθεί από τις στάχτες της λόγω της πανδημίας που την έπληξε κ. Καρανικόλα;

Η τοπική επιχειρηματικότητα της Νάουσας είναι σήμερα ιδιαίτερα ανθεκτική. Βέβαια η Νάουσα έχει χτυπηθεί πολύ πριν τον κορονοϊό ή τα μνημόνια αφού η αποβιομηχάνιση της περιοχής έχει ξεκινήσει πριν από το 2000.

Ως Δήμος, αναλάβαμε σημαντικές πρωτοβουλίες για την στήριξη της τοπικής οικονομίας τόσο κατά την διάρκεια της πανδημίας όσο και στην συνέχεια. Πέρα από την ελάφρυνση των πληττόμενων κλάδων και επιχειρήσεων κατά την πανδημία, αυτή την περίοδο είμαστε σε διαρκή συζήτηση με τους φορείς της τοπικής οικονομίας για την ενίσχυση ενός ανθεκτικού μοντέλου ανάπτυξης που στρέφεται και ενισχύει την τοπική παραγωγικότητα λαμβάνοντας υπόψη τις σημερινές παραμέτρους. Έτσι η ενίσχυση των μέτρων υγειονομικής ασφάλειας στις επιχειρήσεις, η ανάπτυξη ψηφιακών «εργαλείων» και τεχνολογιών και ο σχεδιασμός ενός ασφαλούς τουριστικού προϊόντος είναι μόνο μερικά από τα «εργαλεία» που αναπτύσσουμε.

Ο εισπρακτικός μηχανισμός των δήμων είναι επαρκής ώστε να διασφαλίζονται τα προβλεπόμενα έσοδα;  Σε συνέχεια, πιστεύετε πως με φορολογική αποκέντρωση, με απόδοση του ΕΝΦΙΑ οι δήμοι θα οδηγηθούν σε οικονομική αυτοτέλεια;

Η οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων παραμένει ακόμα και σήμερα ερωτηματικό σε πολλές περιπτώσεις. Η διαχείριση του ΕΝΦΙΑ από την τοπική αυτοδιοίκηση είναι εν πολλοίς και μία συμβολική κίνηση. Από την οικονομική διαχείριση κάνουμε ένα βήμα προς την άσκηση αμιγούς οικονομικής πολιτικής. Από την τοπική αυτοδιοίκηση προχωράμε στην τοπική διακυβέρνηση. Οι Δήμοι θα πρέπει να κάνουν σημαντικά βήματα επίσης συνολικότερα προς την ορθή και βιώσιμη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας τους. Αναφορικά με τους εισπρακτικούς μηχανισμούς των δήμων, θα πρέπει να αναπτυχθούν και να αυτοματοποιηθούν ακόμα περισσότερο τα «εργαλεία» υποστήριξης αυτών. Νομίζω η ενίσχυση της διασύνδεσης των τοπικών οικονομικών μηχανισμών με αυτούς της κεντρικής πολιτείας είναι το σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Θα είναι καλό αν οι δημοτικές αρχές να αποκτήσουν απευθείας πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία, επενδυτικά σχήματα και στο ίδιο το ΕΣΠΑ;

Η απάντηση είναι ξεκάθαρα Ναι. Οποιαδήποτε κίνηση ελάττωσης της γραφειοκρατίας και αποφυγής πρόσθετων «στάσεων» είναι σημαντική. Η σύγχρονη τοπική διακυβέρνηση του 21ου αιώνα θα κρίνεται και σε αυτό το επίπεδο. Ένας σύγχρονος δήμος θα πρέπει να ενισχύσει την κουλτούρα και τις δυνάμεις εξεύρεσης χρηματοδοτήσεων μέσα από ευέλικτα σχήματα και ταχύτερες διαδικασίες. Η περίοδος των κρατικοδίαιτων δήμων και της μονόδρομης αυτής σχέσης – που αυτό το μοντέλο ευδοκίμησε – πρέπει να παρέλθει ανεπιστρεπτί. Το σημαντικό θα είναι πια η ενίσχυση όλων των αξόνων του σχεδιασμού των Δήμων και ειδικότερα του αναπτυξιακού, του κοινωνικο-οικονομικού, του χωροταξικού, του αστικού και του πολεοδομικού. Αυτό πιστεύω ότι θα είναι το επόμενο ερώτημα. Επίσης, θα πρέπει να περάσουμε από το μοντέλο του ανταγωνισμού των Δήμων στο μοντέλο ισότιμων δικτυώσεων και διαμοιρασμού της τοπικής ανάπτυξης.

Η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων δημιουργεί καθυστερήσεις. Σε περιπτώσεις δε ανθρωπιστικών κρίσεων, κοινωνικού αποκλεισμού, φτωχοποίησης το πρόβλημα γίνεται μείζονος σημασίας. Πιστεύετε πως θα έπρεπε ο ρόλος αυτό να ανήκει αποκλειστικά στις τοπικές διοικήσεις;

Δεν είναι απλά θέμα ιδιοκτησίας αρμοδιοτήτων. Πρώτα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο της πολυδιάσπασης. Λίγο πολύ η συζήτηση αυτή έχει προχωρήσει. Αυτό όμως που θα πρέπει να είναι τελικά ο σκοπός, είναι η αποφυγή καθυστερήσεων, όπως σωστά αναφέρατε. Σε επίπεδο ταχύτητας οι Δήμοι έχουν σημαντικά και συγκεκριμένα πλεονεκτήματα. Οπότε σίγουρα η τοπική αυτοδιοίκηση έχει ενεργό ρόλο που θα πρέπει να ενισχυθεί. Θεωρώ ότι στο μέλλον πολλά ζητήματα που συζητούνται σε ένα περιφερειακό επίπεδο θα κατέβουν κλίμακα σε μία τοπική ανάλυση. Το ίδιο θα γίνει και με την μεταφορά ζητημάτων από την κεντρική πολιτεία στους Δήμους. Το σημαντικό όμως εδώ είναι πια η ανάπτυξη ενός μοντέλου δήμου επιτελικού χαρακτήρα, ως μοντέλου διακυβέρνησης. Έτσι η σύνδεση με τον ιδιωτικό τομέα είναι το σημαντικότερο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή.

Στην Ευρώπη οι νέες μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες αφορούν διάφορα πεδία της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτό που για εμάς αποτελεί πρόκληση για το μέλλον, έχει να κάνει με την τάση μετατροπής των δήμων σε ευέλικτα ανοικτά οικονομικά συστήματα. Είναι εφικτό να βιώσουμε στο μέλλον αυτοτέλεια των δήμων σε θεσμικό και ρυθμιστικό ρόλο;

Έχουμε δρόμο μπροστά μας. Αν σκεφτούμε τους Δήμους όχι μόνο ως ένα κλειστό προσοδοθηρικό σύστημα αλλά ως έναν οργανισμό που υπάρχει ως ένα μίγμα οικονομίας, κοινωνίας, πρόνοιας, τότε θα μπορούσα εύκολα να συμφωνήσω μαζί σας. Η αυτοτέλεια όμως των Δήμων τόσο θεσμικά όσο και ρυθμιστικά είναι μία συζήτηση πέρα από οικονομική σίγουρα και πολιτική. Νομίζω ότι το οικονομικό μοντέλο των Δήμων δεν μπορεί να είναι ούτε απόλυτα ανοικτό ούτε απόλυτα κλειστό. Οι δήμοι δεν μπορούν να λειτουργήσουν ούτε ως πανεπιστήμια ούτε ως μοναστήρια. Η σχέση και η αλληλεπίδραση όμως του τοπικού συστήματος με το περιβάλλον -λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις τοπικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες- θα πρέπει να ενισχυθεί ως διαδικασία έντασης και απαραίτητης δομής λειτουργίας τους. Όσο για την αυτοτέλεια αυτή μπορεί να λειτουργήσει, προφανώς, θεσμικά μέσα πάλι από ένα ξεκάθαρο τοπίο ρόλων και υποχρεώσεων.

Οικονομική ανασυγκρότηση στους ΟΤΑ. Χρηστή διαχείριση των πόρων και δημιουργία νέων εσόδων. Τι σημαίνουν για εσάς όλα αυτά;

Η οικονομική ανασυγκρότηση των ΟΤΑ, επίσης, έχει περάσει σε ένα διαφορετικό πλαίσιο συζήτησης. Ενώ παλαιότερα ήταν μία λογιστική συζήτηση που στηριζόταν στο δίπολο αύξηση εσόδων-μείωση εξόδων, σήμερα έχει πάρει μία άλλη σημαντικότερη διάσταση. Έννοιες όπως η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και περιουσίας, οι επενδύσεις του ιδιωτικού κεφαλαίου, η κυκλική οικονομία, η ενεργειακή αναβάθμιση είναι μόνο μερικά από τα σημαντικά ζητήματα των καιρών. Μάλιστα αν καταφέρουμε να περάσουμε και στο επόμενο στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού του δημοσίου χώρου, όπως γίνεται και σε άλλες χώρες, τότε θα έχουμε πια όλα τα «εργαλεία» ως στοιχεία ανασυγκρότησης.

Θεωρείτε πως η γραφειοκρατία και η πολυνομία αποτελούν για εσάς τους δημάρχους ανασταλτικό παράγοντα;

Η πολυνομία και η γραφειοκρατία αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα λειτουργιών για όλους τους κατοίκους της χώρας. Προφανώς και οι ταχύτητες που προχωρούν τα ζητήματα είναι αρκετά χαμηλές λόγω της γραφειοκρατίας και των απαραίτητων «ελέγχων» των διαδικασιών στους Δήμους. Ευτυχώς το τελευταίο διάστημα γίνονται σημαντικά πράγματα προς την σωστή κατεύθυνση. Αλλά, ναι, η λέξη πρωτόκολλο είναι η λέξη που μπορεί να με οδηγήσει ως πολίτη σε άσχημες σκέψεις. Η γραφειοκρατία που καλείται να αντιμετωπίσει ένας δήμαρχος αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας μας. Η πολυνομία είναι επίσης σημαντική. Πολλές φορές αναγκαζόμαστε στην τοπική αυτοδιοίκηση να «ακροβατούμε» για να προχωρήσουμε τα πράγματα λίγο περισσότερο.

Στην περίοδο της κρίσης, η τοπική αυτοδιοίκηση, κράτησε όρθιες της κοινωνίες. Ο κοινωνικός ρόλος των ΟΤΑ είναι για εσάς μείζονος σημασίας και πως σκοπεύετε να τον ενισχύσετε περαιτέρω;

Πράγματι η τοπική αυτοδιοίκηση έπαιξε έναν πολύ σημαντικό ρόλο κατά την περίοδο της κρίσης. Ο κοινωνικός ρόλος των ΟΤΑ είναι ιδιαίτερα σημαντικός σε πολλά επίπεδα. Έρχεται και βοηθάει στις λεπτομέρειες της κοινωνικής αλληλεγγύης που δεν είναι δυνατόν να ανιχνευτούν από την κλίματα ανάλυσης των κεντρικών πολιτικών. Αν μάλιστα δεχτούμε ότι μία ανάλυση από τα κάτω προς τα επάνω αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις μονόδρομο ορθής επιλογής, τότε η συνεχής συζήτηση πολιτείας και ΟΤΑ είναι άκρως απαραίτητη. Στον Δήμο Νάουσας ενισχύουμε καθημερινά τα κοινωνικά ζητήματα των δημοτών από την στιγμή που γεννιούνται με προγράμματα, όπως για παράδειγμα η προσφορά δώρου γέννας, μέχρι τα βαθιά γεράματα. Με πολλή μεγάλη προσπάθεια έχουμε καταφέρει να έχουμε έναν δήμο όπου δεν υπάρχουν άστεγοι, άνθρωποι χωρίς πρόσβαση στα δημόσια αγαθά, οικογένειες χωρίς πρόσβαση σε είδη πρώτης ανάγκης και φάρμακα. Συγχρόνως η εκπαίδευση των νέων σε νέες τεχνολογίες και «εργαλεία» που δεν καλύπτει, όπως θέλουμε, το δημόσιο σχολείο είναι τα ζητήματα που θα ενισχύσουμε στο μέλλον.

Συμφωνείτε πως απαιτούνται ενέργειες, για την επανένταξη κοινωνικών ομάδων οι οποίες βιώνουν τα τελευταία χρόνια συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού ώστε να παρέχουν ευκαιρίες και κίνητρα συμμετοχής των δημοτών στην κοινωνία με συγκεκριμένο ρόλο και ευθύνες; Βέβαια,  αυτό προϋποθέτει  εκπαίδευση, κατάρτιση-επανακατάρτιση ανέργων και εργαζομένων, την δικτύωση με την αγορά εργασίας και πολλά άλλα. Επίσης, για τις ασθενέστερες οικονομικά ομάδες πληθυσμού τι πρόβλεψη έχετε κάνει;

Ο κοινωνικός αποκλεισμός ομάδων πληθυσμού είναι από τα πιο σημαντικά ζητήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι τοπικές κοινωνίες. Αν και αυτά τα φαινόμενα είναι πολύ έντονα στα μεγάλα αστικά κέντρα δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και στις μικρότερες πόλεις. Η ενίσχυση των ομάδων αυτών, αν και πραγματοποιείται με δράσεις όπως το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας και άλλες, υποστηρίζεται και με άλλα «εργαλεία» που διαθέτει ο Δήμος μας,  όπως δημοτικά σεμινάρια και τις ημερίδες που διοργανώνει προς αυτήν την κατεύθυνση. Είμαστε ήδη σε φάση σχεδιασμού και άλλων υποδομών που θα αποτελέσουν πυλώνες ενίσχυσης της ισότιμης ένταξης όλων στην αγορά εργασίας και τις όποιες ευκαιρίες. Θεωρώ ότι το ζήτημα που έχετε θέσει, εστιάζεται σε συγκεκριμένες πια ομάδες πληθυσμού και λίγο πολύ έχει χαρτογραφηθεί. Η ενίσχυση των δράσεων όμως παραμένει πάντα μία ανοικτή συζήτηση.

Οι δομές υγείας του δήμου σας καλύπτουν τις ανάγκες; Ρωτάμε διότι οι αυξημένοι δείκτες γήρανσης του πληθυσμού αλλά και οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης διαμόρφωσαν νέα δεδομένα. Σε όλα αυτά προσθέτουμε και τον παράγοντα πανδημία.

Η πόλη της Νάουσας έχει την ευτυχία να έχει ένα αξιόλογο και με προοπτική νοσοκομείο. Παρ’ όλη την πίεση των τελευταίων ετών π.χ. τη συνένωση με το νοσοκομείο Βέροιας διοικητικά, λόγω της δυναμικής του παρελθόντος, βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Μετά δε από την πανδημία ενισχύθηκε και με ανθρώπινο δυναμικό, ανταποκρινόμενο στις απαιτήσεις της περιόδου. Έχω την αίσθηση ότι η πανδημία αυτή έχει αλλάξει τον σχεδιασμό της πολιτείας και θα πρέπει να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τις δομές υγείας. Συγχρόνως, ως δήμος, ήδη σχεδιάζουμε προγράμματα «θωράκισης» της δημόσιας υγείας, τα οποία θα καταθέσουμε προς χρηματοδότηση την επόμενη περίοδο. Σίγουρα ο σχεδιασμός μας έχει αλλάξει έντονα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Συμφωνείτε με μια ολοκληρωμένη αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας; Να δημιουργηθούν δηλαδή ολοκληρωμένες μονάδες πρωτοβάθμιας υγείας των δήμων με ταυτόχρονη συμβασιοποίηση τους με το ασφαλιστικό σύστημα;

Είναι πια μονόδρομος. Αυτό που απέδειξε η προηγούμενη περίοδος είναι ότι πρέπει να βρεθεί ένα σύστημα υγείας που θα μπορεί να αντέξει αυξημένες πιέσεις. Προφανώς η συζήτηση δεν τελειώνει εκεί αλλά η γεωγραφική διασπορά των μονάδων, καθώς και η υποστήριξη φαινομένων τοπικής καραντίνας θα πρέπει να μπουν στον σχεδιασμό της δημόσιας υγείας.

Ποια είναι τα έργα υποδομής που έχετε προγραμματίσει να κάνετε και που θα ολοκληρώσετε έως το τέλος της θητείας σας;

Επιγραμματικά μπορώ να σας απαντήσω ως εξής:

·         Ανάπτυξη των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης στην πόλη και τις κοινότητες του Δήμου.

·         Αναπλάσεις πολεοδομικού χαρακτήρα που θα ενισχύσουν τον πολιτισμικό και τουριστικό χαρακτήρα της Νάουσας και θα προετοιμάσουν τον δήμο για τις σύγχρονες αντιλήψεις στις αστικές μετακινήσεις.

·         Συντήρηση και ανάπτυξη των τουριστικών υποδομών όμως η ανάπτυξη του Βερμίου, του χιονοδρομικού κέντρου, του άλσους του Αγίου Νικολάου και της σχολής του Αριστοτέλη.

·         Ψηφιακός μετασχηματισμός όλων των δομών του Δήμου αλλά και ανάπτυξη όλων των υποδομών τεχνολογίας.

·         Αναβάθμιση του πράσινου χώρου και ιδιαίτερα του ιστορικού πάρκου της Νάουσας.

·         Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός σύγχρονου διοικητικού κέντρου-δημαρχείου του Δήμου μας.

Αυτά είναι μόνο μερικοί από τους στόχους που έχουμε θέσει για την θητεία μας.

Διαχείριση αστικών απορριμμάτων. Τι πρέπει να αναλάβουν οι δήμοι;

Η διαχείριση των αστικών απορριμμάτων δεν είναι ένα τεχνικό ζήτημα αλλά μια συνολικότερη πολιτική θεώρηση των ζητημάτων του περιβάλλοντος. Οι δήμοι πέρα από την εφαρμογή της νομοθεσίας θα πρέπει να κινηθούν προς δύο ανεξάρτητες και συμπληρωματικές κατευθύνσεις. Από την μία είναι η συνεχής εφαρμογή των πολιτικών στις νέες μεθόδους διαχείρισης και από την άλλη η συνεχής ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σε αυτά τα ζητήματα. Προφανώς οι δικτυώσεις των δήμων σε οργανισμούς και η ανταλλαγή εμπειριών καλών πολιτικών πρέπει να λειτουργεί όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αν και δεν είναι αρμοδιότητα της δημοτικής αρχής η ασφάλεια του Δήμου, ο δικός σας δήμος αντιμετωπίζει θέματα παραβατικότητας και βίαιων συμπεριφορών;

Όχι ιδιαίτερα. Πέρα από μεμονωμένα περιστατικά δεν έχουμε τα ζητήματα που συναντάμε σε άλλους Δήμους. Είμαστε άλλωστε σε συνεχή επαφή με την αστυνομική διεύθυνση και έχουμε άριστη συνεργασία σε πολλά πράγματα. Ενισχύουμε όμως τα συστήματα πρόληψης με πολλές δράσεις που σχεδιάζουμε από κοινού για το μέλλον.

Πολιτική προστασία. Η εμπειρία έδειξε μετά από πρόσφατα γεγονότα ότι κάθε άλλο παρά προετοιμασμένοι είναι οι δήμοι να αντιμετωπίσουν επείγουσες καταστάσεις. O δήμος Νάουσας  είναι ένας «οχυρωμένος» δήμος;

Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος Δήμος απόλυτα «οχυρωμένος» σε ακραίες καταστάσεις της κλιματικής αλλαγής. Και δεν θεωρώ ότι μπορεί ένας δήμος να «οχυρωθεί» μόνο με τις δικές του δυνάμεις. Αυτό που θα πρέπει να γίνει είναι η ενίσχυση ενός εθνικού σχεδίου δράσεων και η υποστήριξη του ζητήματος στα διεθνή φόρα. Η χώρα μας ανήκει σε μία ζώνη όπου τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η ερημοποίηση και οι έντονες αλλαγές στις κλιματολογικές συνθήκες θα είναι το κυρίαρχο ζήτημα των πολιτικών την ερχόμενη περίοδο.

Αυτό θα επιφέρει τεράστιες αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας και στις κοινωνικές παραμέτρους που πηγάζουν από αυτό. Νομίζω το να μεταφέρουμε ευθύνες στους Δήμους για να αντιμετωπίσουν κάτι που δεν είναι σχεδιασμένο για αυτό δεν είναι και ο βέλτιστος τρόπος αντιμετώπισης. Όπως και να ‘χει θα είναι ένα ζήτημα που θα αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί στο μέλλον. Εμείς στον Δήμο μας έχουμε φροντίσει για την επιμέλεια στα θέματα πυρασφάλειας, της θωράκισης στα φαινόμενα έντονων βροχοπτώσεων και τέλος σε επίπεδο σχεδιασμού στα ζητήματα διαχείρισης του δημόσιου χώρου.

Προφανώς η συζήτηση της θωράκισης των πόλεων έχει μόλις ξεκινήσει.