Τα όρια του νόμου και της τάξης

Στην Ελλάδα η ρητορική περί της ανομίας επανέρχεται συχνά εδώ και αρκετά χρόνια. Σύμφωνα με αυτή, στην Ελλάδα υπάρχει ένα πρόβλημα όχι απλώς πολιτικό αλλά και πολιτισμικό, που εκφράζεται μέσα από παραβατικές συμπεριφορές στον δημόσιο χώρο, κυρίως κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις η έννοια αυτή συμπληρώνεται και από την επίκληση διαφόρων «αβάτων» όπως αυτό των Εξαρχείων και της ιδιότυπης μυθολογίας που κατασκευάζεται γύρω από αυτά. Στη βάση αυτών διαμορφώνεται και η ανάλογη πολιτική επίκληση της ανάγκης να ληφθούν μέτρα που θα αντιμετωπίζουν αυτή την παραβατικότητα.

Μικρή σημασία έχει ότι αυτό που περιγράφεται απαξιωτικά ως ανομία ή παραβατικότητα στην πραγματικότητα αναφέρεται σε μεγάλα κινήματα που αποτύπωσαν τη γενικευμένη οργή της νεολαίας, όπως συνέβη τον Δεκέμβριο του 2008, σε μια ευρύτερη αγανάκτηση για μια βίαιη επιδείνωση της κοινωνικής συνθήκης, όπως έγινε σε διάφορες στιγμές την περασμένη δεκαετία, ή σε μορφές πολιτικού ριζοσπαστισμού. Η ρητορική της ανομίας προσπερνά κοινωνικά αίτια, διεκδικήσεις και ιδεολογίες, μια και η σκοπιμότητά της είναι να εξασφαλίσει ότι τα μέτρα τήρησης της τάξης θα διαμορφώσουν την εικόνα της αποτελεσματικής παρέμβασης σε ένα πρόβλημα, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό σε εποχές όπου η επικοινωνία υποκαθιστά την πολιτική και η επίκληση του «νόμου και της τάξης» τις πολιτικές αναδιανομής και ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους.

Μόνο που στη διαδρομή προς την εικόνα της καταπολέμησης της ανομίας ο κίνδυνος αυταρχικών παρεκτροπών είναι μεγάλος. Φάνηκε αυτό κάποιες φορές το προηγούμενο διάστημα. Από τον τρόπο που οργανώθηκε και προβλήθηκε η προσπάθεια «εκκένωσης» διαφόρων καταλήψεων μέχρι την επαναφορά της επικίνδυνης πρακτικής της χρήσης εποχούμενων σε δίκυκλα αστυνομικών εναντίον διαδηλωτών, τα παραδείγματα είναι αρκετά. Βεβαίως, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι όλα αυτά έχουν και έναν παιδευτικό χαρακτήρα. Ο 18χρονος Κώστας, για παράδειγμα, άρτι εισαχθείς στη Νομική Σχολή, πριν προλάβει να παρακολουθήσει την πρώτη παράδοση Συνταγματικού Δικαίου, είχε την πρώτη εμπειρία αυθαίρετης σύλληψης.