Η «χαμένη γενιά»: Οι νέοι της εποχής του κοροναϊού αντιμετωπίζουν χρόνια ανεργία

Ο κοροναϊός και η οικονομική κρίση που προκάλεσε οδήγησε εκατομμύρια ανθρώπους στην ανεργία. Περισσότερο έχουν επηρεαστεί όσοι είναι μεταξύ 18 και 24 ετών, με τις προβλέψεις για την ανεργία των νέων στην ΕΕ να είναι δυσοίωνες.

Όταν η Dunia Skaunicova τέλειωσε τη σχολή Media Marketing του Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου της Πράγας, βρήκε γρήγορα τη δουλειά των ονείρων της σε μια startup στην πρωτεύουσα της Τσεχίας, όπου οι εταιρείες μάχονται για να βρουν πολύγλωσσους αποφοίτους.

Ωστόσο, λίγους μήνες μετά η Ντούνια βρέθηκε να ψάχνει δουλειά, καθώς έχασε τη θέση της εξαιτίας του πλήγματος του κοροναϊού στην οικονομία της Τσεχίας.

Στη σκάλα της εργασιακής ανέλιξης, η πανδημία αφαίρεσε με βίαιο τρόπο το πρώτο σκαλοπάτι για πολλούς νεαρούς Ευρωπαίους, μια κατάσταση η οποία μπορεί να «μολύνει» τις προοπτικές εργασίας και εσόδων τους μακροπρόθεσμα.

«Πήγα σε πέντε – έξι συνεντεύξεις τους τελευταίους δύο μήνες, αλλά είναι σαν κάστινγκ – εμφανίζονται τόσοι πολλοί υποψήφιοι», λέει η 24χρονη Skaunicova που μιλάει τσέχικα, αγγλικά και γαλλικά και ψάχνει δουλειά ως marketing manager.

«Καλούνε πολλά άτομα την ίδια ώρα και απλά κάθεσαι εκεί και περιμένεις να φωνάξουν το όνομά σου», είπε, προσθέτοντας ότι πολλές συνεντέυξεις τις πέρασε και διαδικτυακά, χωρίς όμως κάποια επιτυχία.

Η ανεργία των νέων είναι ένα μακροχρόνιο πρόβλημα της Ευρώπης, το οποίο παρέμεινε μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση τους 2008-2009 και χτύπησε ιδιαίτερα τις νότιες χώρες, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα.

Τα πράγματα τώρα, όμως, δείχνουν να είναι ακόμη χειρότερα.

Αν και ο γενικός δείκτης ανεργίας της ΕΕ τον Μάιο ανέβηκε μόνο κατά 0,1% στο 6,7% – μια μικρή αύξηση χάρη στις αναστολές και τα προγράμματα βραχυχρόνιας απασχόλησης – η ανεργία στα άτομα κάτω των 25 ετών ήταν μεγαλύτερη: αυξήθηκε κατα 0,3% στο 15,7%.

Μεγάλη πρόκληση αποτελεί το γεγονός ότι η ανεργία των νέων συνδέεται άμεσα με την οικονομική ανάπτυξη: όσο πιο πολύ χτυπηθεί η ανεργία, τόσο περισσότερο θα χτυπηθούν και οι νεαροί εργαζόμενοι.

Πριν από τον κοροναϊό, η Τσεχία είχε ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά νεανικής ανεργίας της Ευρώπης: μόλις 5%. Ωστόσο, από την αρχή του 2020 έως τον Μάιο, η ανεργία στην ηλικιακή ομάδα 15-24 σχεδόν διπλασιάστηκε.

Μάλιστα, σύμφωνα με προβλέψεις, η ανεργία στην Τσεχία θα μπορούσε να τριπλασιαστεί και να φτάσει το 16% το 2020.

Οι ειδικοί στον εργασιακό τομέα προειδοποιούν ότι οι συνέπειες της αυξανόμενης ανεργίας των νέων στην Ευρώπη θα μπορούσαν να κρατήσουν μια ολόκληρη γενιά.

Σύμφωνα με μια έρευνα του βρετανικού Centre for Economic Policy Research, ότι ένας μήνας ανεργίας στα 18-20 προκαλεί συνολική απώλεια εσόδων κατά 2% σε ολόκληρη τη ζωή ενός εργαζομένου.

Γενικά, οι μεγάλες περίοδοι ανεργίας στα νεανικά χρόνια ενός εργαζομένου αυξάνουν την πιθανότητα να μην έχει δουλειά και στο μέλλον, καθώς θεωρείται ότι ο εργαζόμενος δεν αποκτά απαραίτητες δεξιότητες και εμπειρία για να μπορέσει να κρατήσει τη θέση του στην αγορά εργασίας.

Μια κατακρεουργημένη αγορά εργασίας

Μια άλλη βρετανική έρευνα, από το think-tank Resolution Foundation, είχε παρόμοια συμπεράσματα.

Οι νέοι Βρετανοί που αποφοίτησαν την περίοδο της οικονομικής κρίσης του 2008-2009 είχαν υψηλότερο ποσοστό ανεργίας από αυτούς που αποφοίτησαν τέσσερα χρόνια μετά.

Με το βρετανικό γραφείο προϋπολογισμού να υπολογίζει ότι η ανεργία στο Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να φτάσει το 10% το δεύτερο τρίμηνο του 2020, η Resolution Foundation προβλέπει ότι νέοι με λιγότερες δεξιότηες θα έχουν τρεις φορές λιγότερες πιθανότητες να βρούν δουλειά τρία χρόνια μετά την αποφοίτησή τους.

Η «τάξη του κοροναϊού του 2020» είναι αντιμέτωπη με χρόνια χαμηλών μισθών και λιγοστών ευκαιριών εργασίας, ακόμα και όταν περάσει η οικονομική κρίση, εκτός και αν υπάρξει περισσότερη υποστήριξη.

Η νεανική ανεργία στην Ευρώπη πήρε χρόνια να αναρρώσει από την οικονομική κρίση, ενώ σε κάποιες χώρες – όπως η Ελλάδα και η Ισπανία – έμεινε κολλημένη γύρω στο 30%. Τώρα, το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να εκτοξευτεί στο 45%.

Ένα άλλο μέρος του προβλήματος είναι ότι η αγορά εργασίας της Ευρώπης είναι ήδη προκατειλλημμένη απέναντι στους νέους, οι οποίοι δεν απολαμβάνουν τα ίδια ασφαλή και μόνιμα συμβόλαια όπως οι μεγαλύτεροι συνάδελγοί τους. Έτσι, όταν έρθει η ώρα να γίνουν απολύσεις, συνήθως οι νεότεροι είναι ο πρώτος στόχος.

Η πανδημία του κοροναϊού έχει δημιουργήσει νέα εμπόδια καθώς τομείς που συνήθως δίνουν σε νέους την πρώτη τους ευκαιρία εργασίας – όπως η εστίαση και το εμπόριο – είναι αυτοί που έχουν χτυπηθεί περισσότερο από τα μέτρα για την αντιμετώπιση του ιού.

Αυτο ισχύει ακόμα περισσότερο που εξαρτώνται από τον τουρισμό, όπως η Ισπανία. Η άρτι αποφοιτήσασα δασκάλα Amalia Bragado άρχισε πέρσι να δουλεύει ως επόπτρια σε μια παιδική κατασκίνηση στη βόρεια Ισπανία. Φέτος, όμως, η κατασκήνωση δεν θα ανοίξει.

Μαθητείες για όλους;

«Ακόμα και σε καλούς καιρούς, είναι δύσκολο να μπει κάποιος στην αγορά εργασίας. Και σίγουρα αυτή η περίοδος δεν είναι και η καλύτερη», λέει ο Valdis Dombrovskis, Ευρωπαίος Επίτροπος για την οικονομία.

Η ΕΕ ζητά από τις κυβερνήσεις να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα που τους δίνει για να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και εκπαίδευσης για τους νέους. Περίπου 22 δισ. ευρώ χρειάζονται για να καλυφθεί το κενό στη διαφορά δεξιοτήτων σε αγορές εργασίας όπως της Ισπανίας.

Πολλοί λίγοι νέοι συμμετέχουν σε επαγγελματικά προγράμματα που προσφέρουν πραγματικές ευκαιρίες αποκατάστασης. Παράλληλα, πολλοί έχουν υπερβολικά πολλά προσόντα σε πτυχία που δεν έχουν ζήτηση.

Στη Βρετανία, μέρος του οικονομικού πακέτου της κυβέρνησης περιλαμβάνει 2 δισ. λίρες για τη δημιουργία εξάμηνων θέσεων εργασίας για ανέργους μεταξύ 16-24 ετών, καθώς και για μαθητειες (apprenticeships) με κρατική υποστήριξη.

Την ίδια ώρα, ο ανταγωνισμός είναι σκληρός για όσους πολεμούν για τις λιγοστές θέσεις εργασίας. Πολλές εταιρείες δεν απαντάνε στα βιογραφικά και όταν απαντούν, λένε ξεκάθαρα στους υποψήφιους να μην περιμένουν υψηλό μισθό.

«Υπάρχουν αγγελίες για θέσεις εργασίας που είναι ανοιχτές για τρεις με τέσσερις μήνες και μπορείς να δεις ότι χιλιάδες άτομα έχουν κάνει αίτηση» περιγράφει ένας 23χρονος Αμερικανός που αποφοίτησε πρόσφατα από το Αγγλο-Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο της Πράγας.

Πολλές εταιρείες που προσλάμβαναν με ευκολία παλιότερα τώρα αφήνουν εκατοντάδες βιογραφικά στα ράφια. Εταιρείες που λάμβαναν 5 με 10 βιογραφικά πριν την πανδημία, τώρα δέχονται τουλάχιστον 50-100.

Αυτό σημαίνει ότι οι απόφοιτοι θα πρέπει να προσπαθήσουν ακόμα πιο σκληρά και να έχουν ακόμα περισσότερες δεξιότητες για να μπορέσουν να αποκτήσουν την πρώτη τους δουλειά.

«Οποιαδήποτε ανοιχτή θέση εργασίας είναι χρυσός και οι υποψήφιοι την αντιμετωπίζουν ως μια χρυσή ευκαιρία», σχολιάζει ένας νεαρός.