Ο ακήρυχτος πόλεμος των δεδομένων

Μια επισήμανση του Γερμανού διευθυντή και συνιδρυτή του έγκυρου και εξειδικευμένου σε ζητήματα της Ευρωζώνης Eurointelligence, Wolfgang Munchau σε ένα άρθρο του στη βρετανική εφημερίδα Financial Times (Covid-19 will finally mark the end of the analogue age- https://www.ft.com/content/b13ff98d-ffcb-4cfc-a853-3ba2cb75e717) με εντυπωσίασε και με εξέπληξε. Η επισήμανση του αφορούσε κυρίως τις Κεντρικές Τράπεζες της Ευρωζώνης: «(…) ίσως οι περισσότεροι υπάλληλοι της κεντρικής τράπεζας θα είναι αναλυτές δεδομένων και όχι οικονομολόγοι».

Δεν ξέρω πόσο γρήγορα θα γίνει κάτι τέτοιο αλλά είμαι σίγουρος ότι η διαδκασία της μετάβασης βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη…  Οι τιμοληψίες για τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της παλιάς καλής εποχής όπου το Κράτος και οι διαχειριστές της πολιτικής εξουσίας κατείχαν τα κλειδιά του ελέγχου των Στατιστικών ανήκουν σε έναν άλλο αιώνα με τους τεχνικούς της εξόρυξης των δεδομένων να παίρνουν θέση μάχης και να ορίζουν μαζί με τους αναλυτές το παιχνίδι.

Και εδώ έχουμε μια Μεγάλη Ανατροπή, μια Μικρή (Ειρηνική) Επανάσταση ως προς τα Δημόσια Στατιστικά. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται σήμερα κανείς να ανατρέχει στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ή της Τράπεζας της Ελλάδος όταν μπορεί να «δουλέψει» πάνω στη δεξαμενή των δεδομένων που βρίσκονται «φρέσκα και σπαρταριστά» σε καθημερινή βάση στην Διαύγεια. Εκεί, μπορεί κανείς να βρει υλικό ανάμεσα στις 20000 αποφάσεις κλπ που περνούν το κατώφλι της Διαύγειας προκειμένου να διακρίνει πέρα από το ποσό αλλά και το είδος της δαπάνης που πηγαίνει στη Παιδεία ή στην Υγεία. Επιπλέον, μπορεί να δει ποιος πληρώνει ποιόν και σε ποια συχνότητα κλπ. Με άλλα λόγια, τα δεδομένα για την Παιδεία και την Υγεία δεν είναι ένα σκοτεινό δωμάτιο αλλά ένα ευάερο και ευήλιο γραφείο επεξεργασίας περισσότερων (σε όγκο) και καλύτερων ( στη βάση της πληροφορίας που μεταφέρουν) δεδομένων.

Η διαπίστωση αυτή μας φέρνει κατευθείαν στο «ψητό»! Οι ερευνητές μπορούν να αξιοποιήσουν με πολύ πιο έξυπνο και δημιουργικό τρόπο την πληθώρα των δεδομένων που παράγει και διαθέτει ο δημόσιος τομέας αρκεί να χρησιμοποιήσουν εξελιγμένα εργαλεία που να ανταποκρίνονται στις σημερινές ανάγκες και απαιτήσεις και οι πολιτικοί από την πλευρά τους στη βάση αυτών των ευρημάτων από την εξόρυξη των δεδομένων και την  ανάλυση των ειδικών επιστημόνων να προχωρήσουν στη διαμόρφωση περισσότερο ρεαλιστικών (με την έννοια της δυνατότητας γρήγορης και σωστής εφαρμογής) δημόσιων πολιτικών.

Με λίγα λόγια, ολοένα και περισσότερο θα έχουμε στη διάθεση μας ανοικτά διαθέσιμα συστήματα δημοσίων δεδομένων που θα χρειάζονται έξυπνους και διορατικούς διαχειριστές.

Την ώρα που το δημόσιο «ανοίγει» τα δεδομένα του, οι μεγάλες εταιρείες που συγκεντρώνουν συμπεριφορικά δεδομένα από την χρήση του διαδικτύου ή των κινητών επικοινωνιών θέλουν πάση θυσία να διατηρήσουν τον έλεγχο τους και τα διαφυλάττουν ως ακριβό περιουσιακό στοιχείο. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο οι μεγάλες εταιρείες του διαδικτύου και των social media  ή και του ηλεκτρονικού εμπορίου να προσλαμβάνουν ακαδημαϊκούς δασκάλους των καλύτερων Πανεπιστημίων της Δύσης με αμοιβές που φθάνουν στο 6πλασιο της παλαιάς τους θέσης. Επιπλέον, δημιουργούν θέσεις στο management team ή στο Διοικητικό Συμβούλιο ειδικών που μπορούν να υπολογίσουν ή και να διαχειριστούν κινδύνους από μια ενδεχόμενη ρύθμιση σχετικά με την λειτουργίας τους και τη χρήση των δεδομένων που συγκεντρώνουν σε ημερήσια βάση.

Στις μέρες μας όσο και αν φαίνεται παράξενο ή και παράδοξο, η δημοκρατία έχει κάνει σοβαρά βήματα στο πεδίο της προσβασιμότητας και της αξιοποίησης των δημόσιων δεδομένων με τους μεγάλους της αγοράς να επιμένουν στην ολιγαρχία των δεδομένων. Το να ανοίξουν τα δεδομένα των μεγάλων της αγοράς είναι σήμερα το βασικό δημοκρατικό αίτημα σε όλο τον κόσμο, που αγκαλιάζει από τους ερευνητές και την ακαδημαϊκή κοινότητα και φθάνει μέχρι και τους πολιτικούς που μέχρι πρότινος αγνοούσαν το τι δύναμη, ισχύ και επιρροή είχαν τα δεδομένα των μεγάλων. Οι τελευταίοι είναι αλήθεια ότι γίνονται ολοένα και περισσότερο προσεκτικοί. Αποφεύγουν τη φιλοξενία σε πολιτικές καμπάνιες, απέχουν από τις εκλογές, παρεμβαίνουν ως δύναμη αποτροπής στις εκστρατείες με fake news… Παρόλα αυτά, διατηρούν και υπερασπίζονται την ολιγαρχική τους προσέγγιση.