Ο κινεζικός «δράκος» απογειώνεται ξανά, όμως δεν θα είναι η «ατμομηχανή της ανάπτυξης»

Η Κίνα είναι η πρώτη από τις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη που επιστρέφει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Στις 16 Ιουλίου η Κίνα ανακοίνωσε ότι κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020 η κινεζική οικονομία κινήθηκε με ρυθμούς ανάπτυξης 3,2% σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Αυτό σηματοδοτεί μια  ανοδική κίνηση 11,5% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο της χρονιάς όταν η κινεζική οικονομία αντιμέτωπη με την πανδημία συρρικνώθηκε κατά 6,8%. Με βάση την ανάκαμψη στο δεύτερο τρίμηνο, η συνολική συρρίκνωση του ΑΕΠ της Κίνας μέσα στους πρώτους έξι μήνες της χρονιάς ήταν 1,6%.

Τόνωση εισαγωγών και εξαγωγών

Η επιστροφή σε ρυθμούς ανάπτυξης ήρθε σε συνέχεια της αποφασιστικής στάσης στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Οι έρευνες δείχνουν μια επιστροφή του θετικού κλίματος στη μεταποίηση, ενώ υπάρχει και αύξηση στις εισαγωγές και εξαγωγές. Τον Ιούνιο οι εισαγωγές στην Κίνα από τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 11,3% ενώ τον Μάιο είχαν υποχωρήσει κατά 13,5%. Αντίστοιχα, αυξήθηκαν και οι εξαγωγές από την Κίνα στις ΗΠΑ κατά 1,4% σε ετήσια βάση, ενώ τον Μάιο είχαν υποχωρήσει κατά 1,3%.

Αντίστοιχα, οι εισαγωγές της Κίνας από τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου αυξήθηκαν τον Ιούνιο κατά 2,7%, ενώ τον Μάιο είχαν υποχωρήσει κατά 16,7%. Μάλιστα, η αύξηση αυτή ήρθε να διαψεύσει τις προβλέψεις για συνεχιζόμενη μείωση. Ως προς τις εξαγωγές της Κίνας προς τον υπόλοιπο κόσμο, αυτές αυξήθηκαν κατά 0,5% τον Ιούνιο σε σχέση με έναν χρόνο πριν. Και εδώ διαψεύστηκαν οι προβλέψεις που ήθελαν μείωση κατά 4,3%.

Το βασικό στοιχείο που αύξησε τις εισαγωγές της Κίνας ήταν η μεγάλη αύξηση στην αγορά αγροτικών προϊόντων. Η Κίνα κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2020 εισήγαγε 2,12 μετρικούς τόνους  χοιρινό,  140% περισσότερο σε σχέση με έναν χρόνο πριν, 1 εκατομμύριο τόνους βοδινό (+42,9%) και 45 εκατομμύρια τόνους σόγια (+17,9%). Αντίστοιχα αυξήθηκαν οι κινεζικές αγορές σιδηρομεταλλεύματος, αργού πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου.

Ως προς τις κινεζικές εξαγωγές, η στροφή πολλών ανθρώπων στην τηλεργασία κατά τη διάρκεια της πανδημίας αύξησε τη  ζήτηση για ηλεκτρονικό εξοπλισμό, ενώ η χαλάρωση των μέτρων σε πολλές χώρες επίσης αύξησε τη ζήτηση για κινεζικά προϊόντα.

Αποτέλεσμα της αύξησης στις κινεζικές εισαγωγές το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας έπεσε στα 46,42 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ τον Μάιο είχε φτάσει τα 62,93 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το ερώτημα που τίθεται στους υπευθύνους της κινεζικής οικονομίας είναι εάν θα μπορέσει αυτή η ανάκαμψη να έχει μια αυτοτροφοδοτούμενη δυναμική, από τη στιγμή που το Πεκίνο σε αντίθεση με άλλες κυβερνήσεις είχε επιλέξει ένα σχετικά περιορισμό πακέτο ενισχύσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τα μέτρα για τον κοροναϊό.

Επιπλέον, υπάρχει το ερώτημα των επιπτώσεων από την παγκόσμια οικονομική κρίση. Μια παρατεταμένη ύφεση στις ΗΠΑ αλλά και σε άλλες χώρες θα σημαίνει σημαντικά μειωμένη ζήτηση για κινεζικά προϊόντα. Ως αποτέλεσμα, όσο στιβαρή και εάν είναι η ζήτηση στο εσωτερικό της Κίνας, η όποια αναπτυξιακή δυναμική θα είναι πεπερασμένη.

Πάντως, η εκτίμηση του ΔΝΤ είναι ότι το 2020 η κινεζική οικονομία θα κινηθεί με συνολικό ρυθμό ανάπτυξης 1,2% κάτι που θα την κάνει τη μόνη από τις μεγάλες οικονομίες του κόσμου με θετικό ρυθμό ανάπτυξης.

Θα μπορέσει να σηκώσει η Κίνα το βάρος της παγκόσμιας ανάπτυξης;

Στην προηγούμενη μεγάλη οικονομική κρίση, το 2008-2009 η Κίνα είχε παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια ανάκαμψη, κυρίως μέσα από πολύ μεγάλη ζήτηση για πρώτες ύλες, που εκτίναξε τις τιμές της, ενισχύοντας και τις αντίστοιχες οικονομίες. Υπήρξαν χώρες τότε που επειδή είχαν αυξημένες εξαγωγές προς την Κίνα, όπως ήταν για παράδειγμα η Αυστραλία που απέφυγαν την ύφεση τότε ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο. Η Αυστραλία είχε ανάπτυξη 3,7% το 2008 και 1,9% το 2009.

Επιπλέον, το 2008 το πακέτο ανάκαμψης της οικονομίας που είχε αποφασίσει η κινεζική κυβέρνηση ήταν ύψους 586 δισεκατομμυρίων και αναλογούσε περί στο 13% της κινεζικής οικονομίας. Αυτό ακολουθήθηκε και από μια έκρηξη στον δανεισμό, αλλά και μεγάλα έργα, που με τη σειρά τους τροφοδότησαν τη ζήτηση για πρώτες ύλες. Το αποτέλεσμα ήταν η κίνα το 2008 να έχει ανάπτυξη 9,7% και το 2009 9,4%, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ταχύτερη έξοδο της παγκόσμιας οικονομίας από την ύφεση.

Όμως, τώρα η κινεζική οικονομία έχει δεχτεί ένα πιο μεγάλο χτύπημα. Επιπλέον, παρότι δεν εξαρτάται με τον ίδιο τρόπο από τις εξαγωγές, αυτές εξακολουθούν να συνεισφέρουν το ένα πέμπτο της συνολικής της ανάπτυξης και όσο συνεχίζεται η παγκόσμια ύφεση θα υπάρχουν όρια στην αύξησή τους.

Επιπλέον πολλές κινεζικές εταιρείες αντιμετώπισαν σημαντικές δυσκολίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας και ορισμένες έκλεισαν. Επιπλέον, παρότι η Κίνα επισήμως ανακοίνωσε ότι τον Ιούνιο η ανεργία υποχώρησε στο 5,7% από 5,9% τον Μάιο, οι επίσημες στατιστικές δεν περιλαμβάνουν τους εργάτες της εσωτερικής μετανάστευσης, και γι’ αυτό εκτιμάται ότι ο πραγματικός αριθμός των ανέργων ήταν δεκάδες εκατομμύρια μεγαλύτερος. Και το θέμα δεν είναι μόνο στατιστικό αλλά και κοινωνικό, καθώς το σύστημα κοινωνικής προστασίας για τους ανέργους στην Κίνα καλύπτει λιγότερη από τη μισή εργατική δύναμη των πόλεων και περίπου το 20% των εργατών της εσωτερικής μετανάστευσης και η κυβέρνηση δεν πήρε επιπλέον μέτρα, σε αντίθεση με την πανδημία.

Η κυριότερη, όμως, αιτία που εξηγεί τη συγκρατημένη κινεζική ανάπτυξη, έχει να κάνει με την επιλογή της κινεζικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε ένα μεγάλο πακέτο ενισχύσεων. Ο λόγος είναι ότι υπάρχει φόβος και για τυχόν αύξηση του χρέους των επιχειρήσεων και για διαμόρφωση νέων ανισορροπιών στην κινεζική οικονομία εξαιτίας των μέτρων.

Αυτό εξηγεί γιατί τα δημοσιονομικά μέτρα της κινεζικής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι μικρότερης κλίμακας συγκριτικά με αυτά που πήραν άλλες χώρες και φτάνουν το 4,6% του ΑΕΠ (αν και το συνολικό ύψος όλων των παρεμβάσεων πρέπει να αγγίζει το  7% του ΑΕΠ).

Την ίδια στιγμή υπάρχουν και αλλαγές στη δομή και τον προσανατολισμό της κινεζικής οικονομίας. Από τη μια η Κίνα είναι σε θέση να καλύπτει μόνη της σημαντικό μέρος των αναγκών της. Για παράδειγμα στον κατασκευαστικό τομέα υπήρξε τον Μάιο αύξηση 68% στις πωλήσεις εκσκαφέων. Όμως, αυτή ήρθε κυρίως από μια αύξηση 76% στις πωλήσεις από κινεζικές εταιρείες, ενώ η αύξηση στις πωλήσεις από ξένες εταιρείες ήταν μόνο 3%.

Αυτό σημαίνει ότι η κινεζική ανάκαμψη δεν μεταφράζεται αυτόματα σε παγκόσμια ανάκαμψη. Στο ίδιο κατατείνει και η στροφή από τη μεταποίηση προς τις υπηρεσίες που ως τάση αποτυπώνεται πια και στην Κίνα.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι η κίνα δεν μπορεί να είναι μια μηχανή ανάκαμψης για την παγκόσμια οικονομία με τον τρόπο που ήταν στην προηγούμενη κρίση. Όμως, με τις ΗΠΑ και άλλες αναπτυγμένες οικονομίας αντιμέτωπες ακόμη και την έξαρση της πανδημίας, αρκετές επιχειρήσεις εξακολουθούν να ελπίζουν στην Κίνα ως αφετηρία μιας επιστροφής της παγκόσμιας οικονομίας στην ανάπτυξη.