Ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης μιλούν για τα «Ρεμπώτικα» και το live στο Αστεροσκοπείο

Οι Μιχάλης και Παντελής Καλογεράκης προτείνουν τη δημιουργική συνύπαρξη του ρεμπέτικου κόσμου του Ρεμπώ με τον ποιητικό κόσμο του ρεμπέτικου στον δίσκο «Ρεμπώτικα».

Το «πάντρεμα» των δύο αυτών κόσμων ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2016 όταν τα αδέρφια Καλογεράκη άρχισαν τη μελέτη της αλληλογραφίας του Ρεμπώ με τον Βερλαίν, όπου μέσα από τις επιστολές αυτές ξεδιπλωνόταν η πορεία της ερωτικής τους σχέσης.

Η καλλιτεχνική τους ανησυχία για τη μελοποίηση αυτών των επιστολών τούς οδήγησε σε μία τολμηρή ιδέα: το πάντρεμά τους με ρεμπέτικα τραγούδια, δημοφιλή αλλά και λιγότερα γνωστά στο ευρύ κοινό. Μία συνομιλία, μια περιγραφή αλλά ταυτόχρονα και ένας σχολιασμός της θυελλώδους αυτής σχέσης μέσα από την ερωτική θεματολογία των κλασικών ρεμπέτικων.

Βασικός άξονας του δίσκου είναι οι σημαντικοί σταθμοί της πενταετούς σχέσης τους μέσα από 9 επιστολές τους που μεταλλάχθηκαν σε 9 ρεμπώτικα τραγούδια: από την πρώτη επιστολή τον Σεπτέμβρη του 1871 που αποστέλλει ο Ρεμπώ στον 27χρονο Πώλ Βερλαίν, που ζούσε νιόπαντρος στο Παρίσι με την έγκυο γυναίκα του μέχρι και την τελευταία τους συνάντηση το 1875, από τη γνωριμία τους μέχρι και το χωρισμό τους.

Ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης ετοιμάζουν μια ιδιαίτερη μουσική βραδιά την Τετάρτη 22 Ιουλίου στην Τεχνόπολη στον μαγευτικό χώρο του Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Πώς προέκυψε αυτός ο δίσκος; Και πότε κυκλοφορεί ολόκληρος;

Μιχάλης: Τα «Ρεμπώτικα» είναι το αποτέλεσμα της μεγάλης αγάπης που έχουμε στην ποίηση του Ρεμπώ και στα ρεμπέτικα τραγούδια. Είναι χρόνια τώρα που έχουμε εστιάσει σε αυτή την εργασία, από το 2014 ξεκίνησε η ιδέα και από το 2016 εργαζόμαστε πιο συγκεντρωμένα ώστε να γίνει η σωστή επιλογή των ρεμπέτικων τραγουδιών αλλά και η σωστή επιλογή των επιστολών που αντάλλαξε ο Ρεμπώ με τον Βερλαίν την περίοδο 1871 με 1875. Τα “Ρεμπώτικα” ενορχηστρώνει ο φίλος Απόστολος Κίτσος, μιας και είναι από τους εκείνους που άκουσαν πρώτοι την εργασία αυτή. Τον ήχο του δίσκου επιμελείται ο Θάνος Καλέας. Το άλμπουμ θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο φυσικά από τη Μικρή Άρκτο.

Παντελής: Αρχικά, όταν λέμε Ρεμπώτικα εννοούμε, εννιά ρεμπέτικα τραγούδια μέσα στα οποία έχουμε μπολιάσει, όπως ο Μιχάλης λατρεύει να λέει, οκτώ επιστολές του Ρεμπώ και μια επιστολή του Βερλάιν στον Ρεμπώ, που γράφτηκαν τα χρόνια 1871-1875, τα χρόνια δηλαδή όπου έζησαν μαζί και υπήρξαν σε συνδιαλλαγή, οι δύο αυτοί ποιητής. Στο άλμπουμ έχουμε την χαρά να συνεργαζόμαστε με σπουδαίες φωνές όπως αυτή της Λένας Κιτσοπούλου, Ελένες Κοκκίδου και Μάρθας Φριντζήλα.

Ποια ήταν η έμπνευσή σας;

Π: Έμπνευση για εμένα ήταν και είναι ο Ρεμπώ. Η τυχοδιωχτική του μανία, οι τάσεις φυγής, το επαναστατικό του πνεύμα, η ελεύθερη σεξουαλικότητά του, ο πλούτος του πυρηνικού του Λόγου που δεν χωρούσε στον αιώνα του κι η τεράστια ψυχή του που βράζει ακόμα.

Μ: Προσωπικά με συγκίνησε ιδιαιτερα η ιστορία αυτών των δύο ποιητών, η συνάντηση και η σχέση που είχαν για εκείνα τα πέντε χρόνια, θεωρώ πως τροφοδότησε την ποίηση με μοναδικό τρόπο (ο Ρεμπώ θεωρούσε τον εαυτό του «Προφήτη» και όντως ήταν, μέσω της σχέσης του με τον Βερλαίν μετέφερε την ποίηση ένα βήμα πιο πέρα. Ακόμη τα ρεμπέτικα που έχουμε επιλέξει να αγκαλιάζουν τις επιστολές των δύο ποιητών είναι τραγούδια που από την πρώτη φορά που τα άκουσα με έκαναν να νιώσω καλύτερος άνθρωπος.

Τι είναι για σας ο Ρεμπώ και το ρεμπέτικο τραγούδι;

Π: Για εμένα, ως νέος ποιητής, ο Ρεμπώ υπήρξε το είδωλό μου. Μικρότερος ήθελα να του μοιάσω, όπως, νομίζω, όλοι οι νέοι ποιητές. Προσπάθησα να τον αντιγράψω, να τον καταλάβω, να τον ξεπεράσω, μάταια. Πλέον για εμένα ο Ρεμπώ είναι το παράδειγμα την Αντίστασης. Από την άλλη το Ρεμπέτικο για εμένα ήταν και παραμένει το αγαπημένο μου είδος μουσικής. Παθιάζομαι να το τραγουδάω, να το ακούω, να το αφιερώνω, να το ανακαλύπτω. Στα απλά του λόγια κι στις μακριές μελωδικές του γραμμές συντονίζομαι σαν στο παραδοσιακό τραγούδι. Το Ρεμπέτικο έχω την αίσθηση ότι το έκαναν αυτό που είναι, οι συνθέτες, οι ποιητές κι οι ερμηνευτές τους, οι οποίοι διακατέχονται από το ίδιο πάθος για την ζωή, με τον ίδιο το Ρεμπώ.

Μ: Ο Ρεμπώ για μένα όπως προείπα ήταν ένας «Προφήτης» όσα έγραψε κι όσα έκανε στη ζωή του ήταν εντελώς αντισυμβατικά αλλά με έναν τρόπο σαν να πρότεινε μια διαφορετική οπτική στα πράγματα. Το ρεμπέτικο τραγούδι από την άλλη είναι αυτό που λέμε «Όσο πιο απλό, τόσο πιο δύσκολο». Καταφέρνει το ρεμπέτικο τραγούδι να μιλάει απλά και ξεκάθαρα με στίχο ειλικρινή, μεστό και άρτιο, δηλαδή είναι ποίηση.

Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας ποιητές;

Μ: Είναι τόσοι πολλοί που δεν χρειάζεται να αναφέρω ονόματα. Ας πούμε πως η ποίηση, και κατεπέκταση οι ποιητές είναι μέρος της ζωής μου.

Π: Η Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ, ο Καβάφης, ο Σεφέρης, ο Έρμαν Έσσε, ο Ρεμπώ, ο Ντύλαν Τόμας και πολλοί άλλοι…

Πώς έγινε η επιλογή των κομματιών του δίσκου;

Π: Αφού είχαμε ήδη φτιάξει τα τρία πρώτα Ρεμπώτικα, το 2016, χρησιμοποιώντας τα τότε τρία αγαπημένα μας ρεμπέτικα, τα Λόγια ανταλλάξαμε βαριά, Μας χώρισαν οι θάλασσες και Θα φύγω, ξεκίνησε μια υπέροχη διαδικασία ψαξίματος ρεμπέτικων τραγουδιών, που να ταιριάζουν με την εκρηκτική ζωή που μοιράστηκαν οι Ρεμπώ και Πόλ Βερλαίν, μέσα από επιστολές, την μετάφρασή των οποίων υπογράφει ο ποιητής Στρατής Πασχάλης. Τα χρόνια μετά το 2016, που ακολούθησαν, ακούγοντας την Καλομοίρα στην Φειδίου 2, τσίμπησα ένα ρεμπέτικο, ακούγοντας την Κιτσοπούλου στα Μπριζολάκια, τσίμπησα άλλο ένα, ακούγοντας την Χριστίνα Μαξούρη στην Αγγλικανική εκκλησία, επίσης. Έτσι τα κομμάτια του δίσκου προέκυψαν σιγά σιγά, από στόμα σε στόμα, φίλοι βοήθησαν κί έτσι τα εννιά κομμάτια και οι εννιά επιστολές, έγιναν ένα.

Μ: Η επιλογή των ρεμπέτικων έγινε με στόχο άλλοτε να σχολιάζουν τις επιστολές, άλλοτε να αγκαλιάζουν και να νοηματοδοτούν. Κι άλλες φορές τα ρεμπέτικα γίνονται τα λόγια που θα μπορούσαν να είχαν πεί ο Ρεμπώ ή ο Βερλαίν αντίστοιχα. Είναι όλα τους πολυ αγαπημένα μας τραγούδια.

Ποιο τραγούδι ξεχωρίζετε και γιατί;

Μ: Ξεχωρίζω το Ρεμπώτικο | Λόγια ανταλλάξαμε βαριά, που είναι κι αυτό που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες ως Single-προπομπό για το άλμπουμ. Το τραγούδι αυτό είναι που ολοκληρώνει και την συνύπαρξη του Ρεμπώ με τον Βερλαίν, όπου ακούμε τον Ρεμπώ να λέει στον φίλο του Ντελαέ πως «Τις προάλλες ήρθε εδώ ο Βερλαίν, με ένα κομποσκοίνι ανα χείρας. Μετά από τρεις ώρες είχαμε απαρνηθεί τον Θεό του και είχαμε κάνει να ματώσουν οι πληγές του Κυρίου μας. Για δυόμισι μέρες μου έκανε τον γνωστικό, αλλά όταν άρχισα να του μπαίνω τα μάζεψε για το Παρίσι.» Ήταν και η τελευταία φορά που συναντήθηκαν.

Π: Προσωπικά ξεχωρίζω το τραγούδι Λόγια ανταλλάξαμε βαριά. Αφενός διότι ήταν το πρώτο Ρεμπώτικο που φτιάξαμε, αφετέρου διότι πρόκειται για το σπάραγμα μιας επιστολής που στέλνει ο Ρεμπώ σε έναν φίλο του περιγράφοντας ουσιαστικά, την τελευταία τους συνάντηση. Είναι πολύ γοητευτικό να ασχολείσαι με επιστολές διότι καταπιάνεσαι με την αγωνία και τις ελπίδες ενός ανθρώπου, ενώ παράλληλα γνωρίζεις το μέλλον. Έτσι το τραγούδι που κυκλοφόρησε πριν μερικές μέρες, είναι το αγαπημένο μου και επειδή «γιορτάζει» την παντοδυναμία του έρωτα, που πετάει πάνω από τον κίνδυνο, πάνω από κάθε περιορισμό.

Πώς είναι η δισκογραφία στην Ελλάδα σήμερα;

Μ: Στην Ελλάδα ας συμφωνήσουμε πως ξυπνάς και κοιμάσαι διεκδικώντας τα αυτονόητα.
Είμαι τυχερός που η Μικρή Άρκτος μας στιρίζει και μας εμπιστεύεται ειδικά σε τέτοιους καιρούς.
Νιώθω ευγνώμων που έχω ανθρώπους κοντά μου που θαυμάζω και εκτιμώ, φίλους που με κοιτούν στα μάτια και δυο γάτες που με συντονίζουν με το μυστήριο.

Π: Ειδικά μετά τα τελευταία γεγονότα της πανδημίας, που ήρθαν σαν κερασάκι στην τούρτα της ψηφιοποίησης του υλικού, η δισκογραφία βρίσκεται μέσα στην δίνη της αβεβαιότητας, όπως άλλωστε κι ολόκληρη η σημερινή πραγματικότητα, έτσι κι η τέχνη, ως πράξη είναι εντελώς απροστάτευτη. Ευτυχώς η δημιουργία και η ποίηση με την έννοια του φτιάχνω κάτι, είναι μια άλλη διαδικασία και γεννά από μόνη της ελπίδα και φως.

Ποιες είναι οι καλλιτεχνικές σας επιρροές;

Π: Κάθε μέρα σχεδόν προστίθενται κι άλλοι άνθρωποι στις επιρροές μου. Έτσι θα σας πω τις πιο πρόσφατες. Μέσω του spotify, ανακάλυψα τον τραγουδοποιό Al Joshua κι από την φίλη μου την Ελένη έναν καταπληκτικό ποιητή, τον Θανάση Τριαρίδη.

Μ: Με επιρεάζουν άνθρωποι που έχω κοντά μου, μουσικούς, ηθοποιούς, ποιητές, ζωγράφους αλλά και αθλητές, μάγειρες, αγρότες. Αυτός που έχει γράψει ο Νίτσε στην «Χαρούμενη γνώση» «να βλέπω ως ωραίο αυτό που είναι αναγκαίο στα πράγματα». Αυτό ψάχνω κι αυτό είναι που με εμπνέει και με επιρεάζει.

Τι θα ακούσουμε στο Αστεροσκοπείο την Τετάρτη;

Π: Την Τετάρτη, θα γιορτάσουμε την ξεκαραντίνα μας, τηρώντας τις αποστάσεις ασφαλείας, θα τραγουδήσουμε το καλοκαίρι και τον Αττικό ουρανό που μόνο μέσω B6, στα κλεφτά, τον θαυμάζαμε ετούτη την Άνοιξη, παρέα με τον Χάρη Σταυρακάκη στο ακορντεόν και τον Απόστολο Κίτσο, θα γίνουμε μια φανταστική αγκαλιά και θα αφεθούμε στην ποίηση να μας θυμίσει πως μόνο μέσα από την καθαρή αγάπη μπορούμε να σώσουμε το σώμα μας.