Ευρωπαϊκά blues

Η πολυήμερη διαπραγμάτευση για το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ ήρθε να προσθέσει άλλη μια σελίδα στην παρατεταμένη κρίση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η εικόνα μιας διαρκούς διαπραγμάτευσης στην οποία αντί για την αγωνία για την αναμέτρηση με μια μεγάλη οικονομική κρίση κυριαρχούσε ο στενός υπολογισμός εσωτερικού πολιτικού κόστους και οφέλους αυτό δείχνει. Το ίδιο και η ούτως ή άλλως διαπιστωμένη από την αρχή της πανδημίας απροθυμία για οτιδήποτε θα μπορούσε να περιγραφεί ως «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη».

Δεν είναι τυχαίο ότι αντί για μια λογική «ευρωπαϊκής απάντησης» σε ένα κοινό πρόβλημα, κυριάρχησε η ρητορική περί της λογοδοσίας στους φορολογούμενους κάθε χώρας και το πρόβλημα της καθαρής συνεισφοράς.

Μικρή σημασία έχει ότι το μεν ταμείο ανάκαμψης θα χρηματοδοτηθεί από δανεισμό απευθείας της Επιτροπής ή ότι ακόμη και η μέγιστη «καθαρή συνεισφορά», αυτή της Ολλανδίας, είναι κάτω από 0,5% του ΑΕΠ και προφανώς υπερκαλύπτεται από τα οφέλη που προσφέρει η ενιαία αγορά και το κοινό νόμισμα. Το βασικό είναι ότι πλέον για τις πολιτικές ελίτ αρκετών χωρών το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν είναι τίποτα παραπάνω από τον συνδυασμό ανάμεσα στην ενιαία αγορά και το κοινωνικό νόμισμα, χωρίς άλλες δεσμεύσεις.

Ομως, αυτό δεν είναι «Ενωμένη Ευρώπη». Δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια σύγχρονη Χανσεατική Ενωση, απλώς πιο μεγάλη σε έκταση, με βάναυσα τείχη απέναντι στους μετανάστες και τους πρόσφυγες και πολύ μεγάλους «βαθμούς ελευθερίας» ως προς την ανοχή σε αντιδημοκρατικές πρακτικές και παραβιάσεις του κράτους δικαίου στο εσωτερικό των κρατών-μελών.

Χωρίς αλληλεγγύη και κοινό όραμα πέραν μιας πειθαρχικής εκδοχής νεοφιλελεύθερισμού που αναγορεύει τη δημοσιονομική πειθαρχία σε αυταξία, βυθιζόμενη όλο και περισσότερο στις πολώσεις ενός νέου και ακήρυκτου Ψυχρού Πολέμου και με μια επίφαση δημοκρατικών θεσμών που απλώς διαμορφώνουν το πεδίο για ένα ατέλειωτο διακυβερνητικό παζάρι. Κοντολογίς, ένα οικοδόμημα σε βαθιά κρίση και πραγματική ιστορική υποχώρηση, όλο και πιο αδύναμο να αναμετρηθεί με τις προκλήσεις της εποχής.