Εύθραυστη η κατάσταση στα ελληνοτουρκικά – Πώς η «πυροσβεστική» παρέμβαση Μέρκελ απέτρεψε θερμό επεισόδιο

Σε πολύ λεπτό σχοινί ισορροπούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά την έκδοση της παράνομης NAVTEX από την Τουρκία για σεισμογραφικές έρευνες νότια του Καστελόριζου. Την ώρα που τον τελευταίο καιρό οι τουρκικές προκλήσεις είχαν επικεντρωθεί γύρω από τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί (σημειωτέον η πρώτη προσευχή θα γίνει την Παρασκευή), η Άγκυρα επέλεξε αυτήν την συγκυρία για να κάνει μια κίνηση-ματ στην ανατολική Μεσόγειο.

Αν και οι εμπρηστικές κινήσεις της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι κάτι καινούργιο, δεδομένης της προσπάθειας δημιουργίας τετελεσμένων στην περιοχή που καταβάλει εδώ και καιρό η Τουρκία, αυτή τη φορά η γείτονα χώρα ξεπέρασε τα όρια αποφασίζοντας να στείλει ερευνητικό πλοίο νότια του Καστελόριζου, με την κατάσταση να είναι πραγματικά έκρυθμη, -απόδειξη η υψηλή κινητικότητα τόσο του ελληνικού όσο και του τουρκικού στόλου-, φέρνοντας τις δύο χώρες πιο κοντά από ποτέ, αν μη τι άλλο, σε ένα «θερμό επεισόδιο».

Ο χάρτης των ορίων της ΑΟΖ Τουρκίας – Λιβύης με βάση το σύμφωνο των δύο χωρών

Ο γερμανικός τύπος κάνει λόγο για «πυροσβεστική» παρέμβαση της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, η οποία με τα τηλεφωνήματά της στον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν  απέτρεψε την τελευταία στιγμή μια ενδεχόμενη ένοπλη σύγκρουση Ελλάδας – Τουρκίας και οδήγησε σε αποκλιμάκωση της κατάστασης.

Ωστόσο, από τη μεριά της Ελλάδας η επαγρύπνηση παραμένει. Πληροφορίες ήθελαν τον τουρκικό πολεμικό στόλο να αποχωρεί και να γυρνά προς τα τουρκικά παράλια. Ωστόσο,  αρμόδιες πηγές του ΓΕΕΘΑ σχολιάζουν ότι «η κατάσταση παραμένει αμετάβλητη» με τις μονάδες και τα μέσα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων να παραμένουν σε θέσεις στο Αιγαίο και να εξακολουθούν να παρακολουθούν τις κινήσεις του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού.

Με συνεχείς διπλωματικές επαφές, η Αθήνα επιχειρεί να διεθνοποιήσει το ζήτημα με τελικό στόχο τις κυρώσεις εκ μέρους της ΕΕ εις βάρος της Τουρκίας. Πέρα από την ενημέρωση της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία), ο Έλληνας πρωθυπουργός μίλησε τηλεφωνικά με την Άνγκελα Μέρκελ, τον Νίκο Αναστασιάδη και τον Βλάντιμιρ Πούτιν.

Παράλληλα, αύριο Πέμπτη ο πρωθυπουργός θα συναντήσει τους πολιτικούς αρχηγούς και θα τους ενημερώσει για την κατάσταση στα ελληνοτουρκικά. Εδώ προκύπτει και το ζήτημα της «κρυφής διπλωματίας» για την οποία έχει κατηγορήσει την κυβέρνηση η αντιπολίτευση.

Οι δηλώσεις στελεχών της τουρκικής κυβέρνησης περί διαύλων επικοινωνίας και διαλόγου των δύο χωρών, καθώς και η τριμερής του Βερολίνου, προσφέρουν ένα εύλογο επιχείρημα στην κριτική της αντιπολίτευσης, στην οποία καλείται να απαντήσει ο κ. Μητσοτάκης.

Σε επιφυλακή οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του ΣΚΑΪ, οι ένοπλες δυνάμεις πάντως παραμένουν σε αυξημένη επιφυλακή για δεύτερο 24ωρο, καθώς βρίσκεται σε ισχύ η παράνομη τουρκική Navtex νοτίως του Καστελόριζου.

Σύμφωνα με πληροφορίες, δεν υπήρχε κανένας αιφνιδιασμός, καθώς η Αθήνα γνώριζε ότι επίκειται κίνηση της Άγκυρας. Πληροφορίες από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών που είχαν φτάσει στα επιτελεία, έβλεπαν εδώ κι ένα μήνα περίπου πως υπάρχει συγκέντρωση ναυτικών δυνάμεων στο Ακσάζ, αεροπλάνα στη βάση του Νταλαμά, γενικότερα κινητικότητα στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.

Έτσι λοιπόν, είχαν προετοιμαστεί οι Έλληνες επιτελείς για να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους κινήσεις και μάλιστα όταν τα τουρκικά πολεμικά πλοία βγήκαν από το Ακσάζ, ήδη υπήρχαν σε συγκεκριμένες θέσεις ελληνικά πλοία και τους περίμεναν.

Η Άγκυρα ξεδιπλώνει την προκλητικότητα της στο σύμπλεγμα της Μεγίστης, και επιχειρεί να δεσμεύσει τμήμα της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας αλλά και μέρος της Κυπριακής ΑΟΖ, για σεισμογραφικές έρευνες του Oruc Reic.

Μεγάλος αριθμός πολεμικών πλοίων του τουρκικού στόλου βρίσκεται για δεύτερη μέρα έξω από τη ναυτική βάση του Ακσάζ και κινείται κοντά στα τουρκικά παράλια, ενώ το ερευνητικό σκάφος Oruc Reic παραμένει αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Αττάλειας.

Η αντίδραση της Αθήνας ήταν άμεση. Πλοία και υποβρύχια του πολεμικού ναυτικού έχουν αναπτυχθεί σε θέσεις – κλειδιά από τη Χίο μέχρι τη Μεγίστη, ώστε να παρακολουθούν λεπτό προς λεπτό τις κινήσεις των τουρκικών πλοίων.

Βild: Η καίρια παρέμβαση Μέρκελ που «σταμάτησε τη σύρραξη»

«Τουρκία και Ελλάδα έφτασαν πολύ κοντά σε στρατιωτική σύγκρουση το βράδυ της Τρίτης, μετά την απόφαση της Άγκυρας να στείλει ερευνητικό πλοίο ανοιχτά του Καστελλόριζου», αποκαλύπτει η γερμανική εφημερίδα Bild.

Τα πλοία του πολεμικού ναυτικού και των δύο χωρών ήταν σε ετοιμότητα, ενώ και τα μαχητικά αεροσκάφη τους ήταν ήδη στον αέρα. Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με την Bild, η καγκελάριος Μέρκελ απέτρεψε μία πιθανή πολεμική σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών.

Kriegsschiffe im Mittelmeer – Merkel stoppt griechisch-türkischen Militärkonflikt https://t.co/LTpZzdpVzu

— BILD (@BILD) July 22, 2020

Η γερμανική εφημερίδα δίνει το χρονοδιάγραμμα της έντασης:

• Το πρωί η Τουρκία εξέδωσε NAVTEX σύμφωνα με την οποία επρόκειτο να διεξάγει έρευνες για υδρογονάνθρακες στο Καστελόριζο, το οποίο βρίσκεται μόλις τρία χιλιόμετρα από την δυτική ακτή της Τουρκίας.
• Ήδη από το πρωί, δύο μαχητικά F-16 της τουρκικής αεροπορίας πέταξαν πάνω από το νησί. Η Αθήνα απάντησε στέλνοντας και αυτή μαχητικά αεροσκάφη.
• Το μεσημέρι, το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό κήρυξε συναγερμό. Ανακλήθηκαν οι άδειες των στρατιωτών και επέστρεψε από την Κύπρο αρχηγός ΓΕΕΘΑ της χώρας Κωνσταντίνος Φλώρος. Ο λόγος: Στρατιωτική δραστηριότητα γύρω από τη βάση του Ακσάζ στην Τουρκία.
• Το απόγευμα όλα έγιναν ξεκάθαρα: 18 πλοία κινούνταν προς το Καστελόριζο, όπως έμαθε η εφημερίδα από στρατιωτικούς κύκλους από την Αθήνα. Μία κατάσταση δηλαδή , που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση μεταξύ δύο χωρών – μελών του ΝΑΤΟ.
• Αλλά τότε ήρθε η Μέρκελ – και σύμφωνα με πληροφορίες της Bild – κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή κάλεσε τον Ερντογάν και τον Μητσοτάκη ώστε να διαμεσολαβήσει μεταξύ των δύο πλευρών, με επιτυχία. Ο τουρκικός στόλος άλλαξε ρότα προς την αντίστροφη πορεία και οι εντάσεις προς στιγμήν εκτονώθηκαν.
• Το τηλεφώνημα της Μέρκελ επιβεβαιώθηκε και από την αναπληρώτρια εκπρόσωπο της καγκελαρίου. “Επιβεβαιώνω πως η καγκελάριος μίλησε στον Ερντογάν, στο τηλέφωνο. Η συνομιλία πραγματοποιήθηκε για την κατάσταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Γι αυτούς τους λόγους συνομίλησε αργότερα και με τον Μητσοτάκη».

Υπενθυμίζεται πως η Άνγκελα Μέρκελ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, το απόγευμα της Τρίτης, οπότε και την ενημέρωσε για τις προκλητικές κινήσεις της Τουρκίας. Το βράδυ της ίδιας ημέρας η Γερμανίδα καγκελάριος επικοινώνησε με τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, σε μία καθοριστική παρέμβαση για τις εξελίξεις στο Αιγαίο.

Τουρκία: «Θα προστατεύσουμε τα δικαιώματά μας στην ανατολική Μεσόγειο»

H Τουρκία πάντως παραμένει ακάθεκτη και συνεχίζει τις προκλήσεις σε όλα τα μέτωπα.

Κατά το τουρκικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, το οποίο ολοκληρώθηκε το απόγευμα της Τετάρτης υπό την προεδρία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θίχτηκαν τα ζητήματα της Κύπρου, της έντασης με την Ελλάδα και των γεωτρήσεων.

Στο 4ο άρθρο που αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο γίνεται αναφορά. πως «τονίστηκε η αποφασιστικότητά μας στην Κύπρο, να μην επιτραπούν οι προσπάθειες χωρών να αγνοούν την ύπαρξη της Τουρκικής Κοινότητας και τα δικαιώματά της όπως να μην επιτραπούν οι  προσπάθειες που θα πλήξουν το περιβάλλον ασφάλειας και σταθερότητας».

Για την Ανατολική Μεσόγειο τονίστηκε η «ξεκάθαρη αποφασιστικότητα μας να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα , τα συμφέροντα και τα ενδιαφέροντα μας τα οποία προκύπτουν απο το διεθνές δίκαιο».

Millî Güvenlik Kurulu, Cumhurbaşkanı @RTErdogan’ın başkanlığında toplandı pic.twitter.com/dUk2ns2y3C

— T.C. Cumhurbaşkanlığı (@tcbestepe) July 22, 2020

Σε σχέση με την ένταση που προκλήθηκε με την Ελλάδα για την NAVTEX που εξέδωσε η Τουρκία για έρευνες νότια του Καστελόριζου, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας σχολίασε ότι το Καστελόριζο βρίσκεται δύο χιλιόμετρα μακριά από τις τουρκικές ακτές και 580 χλμ. από τις ελληνικές.

Αυτό καθιστά «τις μαξιμαλιστικές αξιώσεις της Ελλάδας στην υφαλοκρηπίδα με βάση νησιά, μακριά από την ηπειρωτική της χώρα, ασυμβίβαστες με το διεθνές δίκαιο και τις αποφάσεις δικαστηρίων».