Μάτι 2 χρόνια μετά: Τι γίνεται με το πολεοδομικό, τις κατεδαφίσεις, το παραλιακό μέτωπο

Ο κόσμος μας είναι αποτέλεσμα επιλογών. Η αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο είναι αποτέλεσμα των προσωπικών μας βιωμάτων. Σε άλλους φαντάζει παράδεισος σε άλλους κόλαση. Όπως και αν φαντάζει, ο κόσμος είναι ένα σύμπαν αλληλεπιδράσεων που όλα συνδέονται μεταξύ τους. Η τραγωδία της 23ης Ιουλίου 2018 στο Μάτι ανέδειξε κάθε ανθρώπινη επιλογή ως το κυρίαρχο αίτιο αυτής. Τα στοιχεία της φύσης δεν είχαν κάποιο προηγούμενο με την περιοχή. Οι άνεμοι μέχρι τότε δρόσιζαν το Μάτι. Τα στοιχεία της φύσης λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους της φύσης και όχι των ανθρώπων. Αν η πυρκαγιά είχε σβηστεί στο ξεκίνημά της τότε η ιστορία θα γράφονταν με άλλο τρόπο. Σήμερα, το Μάτι έχει βρει έναν βηματισμό. Σήμερα, το Μάτι είναι στο επίκεντρο ώστε να αποκατασταθούν οι ζημιές, να ενισχυθούν οι υποδομές αλλά και να διορθωθούν όποιες χωροταξικές και πολεοδομικές ατέλειες πιθανόν να υπάρχουν.

Η συντονιστική επιτροπή κατοίκων στο Μάτι, από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της διαδραμάτισε ουσιαστικό αν όχι τον πλέον καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση της περιοχής και επούλωσης των πληγών που άφησε η πύρινη λαίλαπα. Τα μέλη της ξεπερνώντας εαυτούς εργάστηκαν νυχθημερόν ώστε να απαλύνουν τον πόνο των πληγέντων. Ξεπερνώντας τον δικό τους πόνο, αγνοώντας τις ανοικτές πληγές τους στάθηκαν σε όλα τα επίπεδα στους πυρόπληκτους και παράλληλα έγιναν οι φαροφύλακες της περιοχής κρατώντας ανοικτό το φως της ελπίδας.

Ρωτήσαμε τον Χρήστο Ιωακειμίδη, μέλος της συντονιστικής επιτροπής κατοίκων στο Μάτι (ΣΕΚΜΑ) ποια είναι τα βασικά ζητήματα που δεν έχουν επιλυθεί πολεοδομικά, δασικά και σε ποιο στάδιο βρίσκονται. «Το δασικό για το Μάτι, ήταν ένα πρόβλημα που επιλύθηκε και αφορούσε στην διάσταση μεταξύ θεωρημένου δασικού υπόβαθρου και αποφάσεων της δικαιοσύνης.

Στο παρελθόν, όσοι  ιδιοκτήτες είχαν τον χρόνο και τα χρήματα να προσφύγουν στην δικαιοσύνη σχετικά με τον χαρακτήρα της ιδιοκτησίας τους, μετά από πολύχρονη διαδικασία, όλοι κατέληγαν  με απόφαση  μη υπαγωγής στην δασική νομοθεσία για το ακίνητό τους.  Αυτή  την πραγματικότητα ήρθε να αποτυπώσει νομοθετικά το άρθρο 102 του 4685  του Υπ. Περιβάλλοντος , μετά από αίτημα των δύο συντονιστικών επιτροπών ( ΣΕΚΜΑ και Κόκκινο Λιμανάκι). Επικυρώνει ότι δεν υπάρχει θέμα δασικού χαρακτήρα στο Μάτι, κερδίζοντας πολύτιμο χρόνο για τους κατοίκους και την επερχόμενη πολεοδόμηση.

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο μόλις αναρτήθηκε στην Διαύγεια για διαβούλευση, η οποία επισήμως ξεκίνησε την Πέμπτη 2/7/20.   Οι  Συντονιστικές  και οι σύλλογοι της περιοχής ενώ έχουμε καταθέσει  προτάσεις για την προέγκριση του ΕΧΣ,  έχουμε παραβρεθεί σε 2 συναντήσεις-ενημερώσεις  στο ΤΕΕ που αφορούσαν στα χρονοδιαγράμματα της εκπόνησης του ΕΧΣ, ήρθαμε σε επαφή με το ίδιο το ΕΠΣ μόλις πριν λίγες 2  ημέρες. Προφανώς  θα υπάρξει διαβούλευση και συγκεκριμένες προτάσεις που θα κατατεθούν.»

Κατεδαφίσεις

Ποια είναι η γνώμη του όμως για τις κατεδαφίσεις και την απαγορευτική ζώνη στην παραλία; «Από την επομένη της καταστροφής της 23/7/2018 , της φονικότερης φυσικής καταστροφής από πυρκαγιά στην Ευρώπη, η πολιτεία συνειδητοποιώντας  τις βαρύτατες ευθύνες της, προσπάθησε να τις μεταθέσει , από τις κραυγαλέες ανεπάρκειες και ολιγωρίες της  πολιτική προστασίας, στις πολεοδομικές στρεβλώσεις. Αυτό, εκτός από επιστημονικά αστήρικτο, είναι και ηθικά ανεπίτρεπτο.

Παρά τα συμπεράσματα της έρευνας Συνολάκη και την αναβάθμιση σε κακούργημα από την δικαιοσύνη του κατηγορητηρίου για τους εμπλεκόμενους στην διαχείριση της καταστροφής, το αφήγημα του ρόλου των πολεοδομικών στρεβλώσεων προς το Εθνικό ακροατήριο παραμένει. Τελικά, αντί το Μάτι να συμβολίζει παγκόσμια, τον μοιραίο ρόλο της απουσίας της πολιτικής προστασίας στις φυσικές καταστροφές, έχει ταυτιστεί με… πολεοδομικές στρεβλώσεις.

Η πολεοδόμηση της περιοχής προχώρησε με εντυπωσιακά γρήγορους  ρυθμούς για τα Ελληνικά δεδομένα. Φτάσαμε στο  Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο εντός χρονοδιαγραμμάτων, αλλά με πάντα παρούσα την έμφαση στο παραλιακό μέτωπο, που ευθέως πάλι συνδέεται  με ευθύνες των κατοίκων στην φυσική καταστροφή. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η  περιβόητη πρόσβαση στην θάλασσα στα δύο σημεία  που το ανάγλυφο το επιτρέπει είναι ευρεία. Στα υπόλοιπα σημεία του παραλιακού μετώπου, η πρόσβαση στην θάλασσα, είναι πρόσβαση σε γκρεμό.

Στο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, για το παραλιακό μέτωπο, η απαγορευτική ζώνη είναι μεγαλύτερη από αυτή  που ορίζει η Εθνική νομοθεσία. Παρουσιάζονται ως κατεδαφιστέα όλα τα κτήρια της παραλιακής ζώνης, ενώ έχουν  νόμιμες άδειες από την πολεοδομία που έχουν τηρηθεί, και θίγονται  αυτονόητα ιδιοκτησιακά  δικαιώματα των συμπολιτών μας.

Προφανώς είμαστε θετικοί στην γρήγορη και ορθή πολεοδόμηση της περιοχής. Η παρουσίαση στο ΕΠΣ ως κατεδαφιστέων, όλων των κτηρίων με νόμιμες άδειες στο παραλιακό μέτωπο, ενώ  είναι προφανές ότι δεν μπορεί να υλοποιηθεί, συντηρεί το αφήγημα της ευθύνης των κατοίκων στην καταστροφή και δυσκολεύει την αποδοχή και στήριξή του Σχεδίου από αυτούς. Μην ξεχνάμε ότι η αποδοχή και στήριξη των κατοίκων  στο ΕΠΣ, είναι σημαντικός παράγοντας στην ταχεία υλοποίησή του. Όλα αυτά θα τεθούν φυσικά στην διαβούλευση.

Οι κατεδαφίσεις προχωράνε όμως σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί;  «Υπήρξαν καθυστερήσεις στις κατεδαφίσεις. Όπως υπήρξε και ενεργοποίηση του Υπ. Υποδομών. Σύμφωνα με το πλάνο που μας έχει κοινοποιηθεί, σε λίγους μήνες θα έχουν ολοκληρωθεί οι κατεδαφίσεις, για τα κτήρια των οποίων οι ιδιοκτήτες έχουν υπογράψει υπεύθυνη δήλωση συναίνεσης. Με την λύση που δόθηκε σχετικά με την μη υπαγωγή σε δασική νομοθεσία των ιδιοκτησιών στο Μάτι, αναμένεται να προκύψουν και κάποια νέα κατεδαφιστέα που θα ενταχθούν σε επόμενες εργολαβίες» απαντά το μέλος της συντονιστικής επιτροπής.

Οριοθέτησης ρέματος

Ζητήματα υπάρχουν και με την οριοθέτηση του ρέματος Παππά και ο κ. Ιωακειμίδης διευκρινίζει: « Έχει ανατεθεί στους αρμόδιους μελετητές η εκπόνηση μελέτης για οριοθέτηση και διευθέτηση του Ρέματος Παππά και των υπολοίπων ρεμάτων της περιοχής. Αυτή πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν την οριστικοποίηση του  ρυμοτομικού, που σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που εξήγγειλε το Υπ. Περιβάλλοντος , θα είναι έτοιμο το καλοκαίρι του 2021». Θέμα που έχει συζητηθεί πολύ αφορά την απομάκρυνση του αμίαντου από το Μάτι. Τι γίνεται όμως με τα κλειστά οικόπεδα και τις συγκεντρώσεις αμίαντου στα συντρίμμια σπιτιών: «Υπάρχει πια το νομικό πλαίσιο (νόμος 4685 άρθρο 90) για απομάκρυνση αμιάντου ή συγκεντρωμένης καύσιμης ύλης χωρίς συναίνεση του ιδιοκτήτη για λόγους δημόσιας υγείας. Σε περίπτωση που ο υπόχρεος δεν συμμορφώνεται με την απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ύστερα από σχετική εντολή του αρμόδιου Εισαγγελέα Πρωτοδικών, προβαίνει σε συλλογή και απομάκρυνση των επικίνδυνων αποβλήτων και καταλογίζει τη σχετική δαπάνη στον ιδιοκτήτη και στον επικαρπωτή του ακινήτου.

Ο αμίαντος από τα σπίτια που έχουν υποστεί ζημιές από την πυρκαγιά και υπάρχει υπεύθυνη δήλωση συναίνεσης του ιδιοκτήτη, έχει απομακρυνθεί. Το πρόβλημα βρίσκεται στα κτήρια που δεν έχει βρεθεί ο ιδιοκτήτης ή δεν υπάρχει η συναίνεσή του. Μετά την τελική λύση του χαρακτηρισμού της ιδιοκτησίας (μη υπαγωγή σε δασική νομοθεσία) ελπίζουμε ότι θα έχουμε συναίνεση από όλους. Ειδάλλως θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 90 του 4685 που αναφέρεται  στην προηγούμενη παράγραφο». Όπως γίνεται αντιληπτό τα ανοικτά θέματα είναι πολλά στη πολύπαθη περιοχή. Ιδιαίτερα απασχολεί και η διάβρωση των ακτών με τον Χρήστο Ιωακειμίδη να λέει:

«Η αντιμετώπιση της διάβρωσης των ακτών στο Μάτι και της κατάρρευσης του παραλιακού μετώπου είναι κομμάτι της «Μελέτης αντιμετώπισης φαινομένων διάβρωσης ακτογραμμής Δήμου Μαραθώνα» Η έγκριση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων έχει προγραμματιστεί για Σεπτέμβριο 2020 , η ολοκλήρωση της μελέτης τον Δεκέμβριο 2020 και ο ανάδοχος θα οριστεί τον Μάρτιο 2021.

Η μελέτη είχε ξεκινήσει πριν την φωτιά του Ιουλίου 2018 και είναι μία ευρύτερη μελέτη της περιοχής του Δήμου Μαραθώνα».Το Μάτι μπορεί να κινδυνεύσει από νέα πυρκαγιά τον ρωτάμε. «Στην παρούσα κατάσταση το Μάτι δεν έχει ακόμα μεγάλα δένδρα που θα μπορούσαν να μεταδώσουν την φωτιά και να κινδυνεύσουν άνθρωποι και κτήρια. Επειδή όμως η αναγέννηση του φυσικού περιβάλλοντος (με φυσικό τρόπο και φυτεύσεις) είναι θέμα χρόνου, υπάρχει  ένα σχέδιο πυροπροστασίας στον Δήμο Μαραθώνα, που περιλαμβάνει δίκτυο πυρόσβεσης με κρουνούς και το οποίο είναι τμήμα του ευρύτερου σχεδιασμού πολιτικής προστασίας της περιφέρειας. Αυτό θα  υλοποιηθεί σαν τμήμα της αποκατάστασης ,μετά την οριστικοποίηση του  ρυμοτομικού σχεδίου».

Οι απορίες μας συνεχίζονται και πλέον εστιάζουν στα δημοτικά τέλη, τα τέλη ύδρευσης, το πλαίσιο των ελαφρύνσεων και στις βασικές υποδομές της περιοχής. «Στο πλαίσιο της κατάστασης έκτακτης ανάγκης του Δήμου, οι κάτοικοι της πυρόπληκτης περιοχής δεν επιβαρύνονται με Δημοτικά τέλη στον λογαριασμό της ΔΕΗ, ούτε  με τέλη ύδρευσης. Οι ελαφρύνσεις αυτές ισχύουν μέχρι 31/12/20. Επειδή η αποκατάσταση  των κτηρίων, κυρίως λόγω των προβλημάτων στην αδειοδότηση,  παρουσιάζει καθυστέρηση,  κρίνεται απαραίτητη η παράταση των ελαφρύνσεων σε όλη την πυρόπληκτη περιοχή, τουλάχιστον για ένα χρόνο (31/12/2021). Μετά, θα πρέπει να συνδεθεί με την ολοκλήρωση των εργασιών ανά κτήριο.

Το δίκτυο ύδρευσης έχει αποκατασταθεί σε επίπεδο υδροδότησης. Εκκρεμεί η αντικατάσταση του τμήματος του δικτύου που λειτουργεί με αμιαντοσωλήνες. Ο Δήμος έχει εκπονήσει μελέτη αντικατάστασης  του παραπάνω τμήματος του δικτύου, το κονδύλι έχει εγκριθεί από την περιφέρεια και αναμένεται η δημοπράτηση. Το Μάτι έχει τεράστιο πρόβλημα με το κατεστραμμένο οδόστρωμα του οδικού δικτύου.  Δύο χρόνια μετά την καταστροφική πυρκαγιά μεγάλο τμήμα των  οδών θυμίζει βομβαρδισμένη πόλη.  Η υλοποίηση της προγραμματικής σύμβασης των 15 εκατομμυρίων που έχει εγκριθεί από το Υπ. Υποδομών προς τον Δήμο Μαραθώνα ( και άλλα τόσα στον Δήμο Ραφήνας), κυρίως για την αποκατάσταση του οδικού δικτύου της πυρόπληκτης περιοχής, πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο.

Δεν είναι λογικό οι κάτοικοι  να περιμένουν την υλοποίηση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (στην καλύτερη περίπτωση 2-3 χρόνια) για να έχουν ασφαλή πρόσβαση στα σπίτια τους» υποστηρίζει ο κ. Ιωακειμίδης. Σε ερώτηση που του κάναμε σχετικά με την ασφάλεια του αέρα από επικίνδυνους τοξικούς ρύπους όπως και του θαλάσσιου περιβάλλοντος ήταν απόλυτος: «Τόσο οι μετρήσεις του Δημόκριτου λίγες μέρες μετά την φωτιά, όσο και οι μετρήσεις του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ένα χρόνο μετά την καταστροφική πυρκαγιά, έδειξαν ότι  δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για την υγεία των κατοίκων ή των επισκεπτών της περιοχής». Περπατώντας στο Μάτι διακρίναμε διάσπαρτα κλαδιά και ογκώδη αντικείμενα σε κάποια σημεία. «Στο οικόπεδο του ΝΑΤ (σημερινή ιδιοκτησία ΕΦΚΑ) συγκεντρώθηκε το τελευταίο κομμάτι της υλοτόμησης των καμένων δένδρων, θρυμματοποιήθηκε  και απομακρύνθηκε με ενέργειες και ευθύνη του Υπ.Υποδομών.  Μετά την απομάκρυνση του θρυμματοποιητή,  η συνέχεια της οδού Κύπρου που διέσχιζε το οικόπεδο ΝΑΤ και οδηγούσε από το Μάτι στο Ζούμπερι και στην Νέα Μάκρη έκλεισε πάλι. Αυτό επανέφερε έναν αποκλεισμό που βιώναμε πριν την φωτιά, κάτι που θεωρούμε απαράδεκτο και επικίνδυνο.

Δυστυχώς υπάρχουν ακόμα ογκώδη αντικείμενα και μπάζα στους δρόμους που ο Δήμος προσπαθεί να απομακρύνει συνεχώς. Παρ’ ότι  ο Δήμος παρέχει κάποιους κάδους αποκομιδής οικοδομικών υλικών, υπάρχουν πάντα μπάζα σε συγκεκριμένα σημεία, προφανώς επειδή οι δυνατότητες του δεν είναι αυτές που απαιτούνται για  μια τέτοιου μεγέθους καταστροφή. Χρειάζεται οπωσδήποτε ενίσχυση ο Δήμος από την Περιφέρεια στο συγκεκριμένο κομμάτι, στα πλαίσια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης» δηλώνει ο κ. Ιωακειμίδης. Είναι γνωστό πως τα δέντρα όπου υπάρχουν λειτουργούν και ως αντιπλημμυρική προστασία των οικισμών. «Τα αντιπλημμυρικά έργα που έγιναν στην περιοχή ήταν κάποια κορμοδέματα στις περιοχές των ρεμάτων στον Νέο Βουτζά για συγκράτηση φερτών υλικών και χωμάτων, που κρίθηκαν αναγκαία αφού δεν υπάρχουν πια δέντρα να συγκρατούν τα χώματα.

Στο ΕΠΣ προβλέπεται  εκπόνηση ειδικής υδραυλικής μελέτης για την αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής, καθώς και η λήψη κατάλληλων μέτρων και η κατασκευή των αντίστοιχων τεχνικών έργων, ώστε να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη απορροή και η αποστράγγιση των  όμβριων υδάτων προς τον πλησιέστερο φυσικό αποδέκτη» υποστηρίζει ο κ. Ιωακειμίδης. Τον ρωτάμε τι γίνεται με την αποκατάσταση των πολυκατοικιών, περιβάλλοντος χώρου αλλά και την έκδοση αδειών. «Η αποκατάσταση περιβάλλοντος χώρου, μετά την επίλυση του δασικού και την επέκταση του επιδόματος αφορά πλέον σε όλες τις ιδιοκτησίες της πυρόπληκτης περιοχής, δομημένες ή αδόμητες (κενά οικόπεδα) Στην περίπτωση όμως των αδόμητων, συνδέεται με εκτέλεση  συγκεκριμένων εργασίες αναβάθμισης του περιβάλλοντος χώρου.

Η αποκατάσταση πολυκατοικιών έχει αποδειχτεί ένας γραφειοκρατικός Γολγοθάς αφού απαιτείται η συναίνεση πολλών ιδιοκτητών σε όλα τα στάδια. Για την αποκατάσταση των κοινοχρήστων τμημάτων των οικοδομών, έχει γίνει  πρόταση στο Υπ. Υποδομών, να καταβάλλεται το σύνολο της Στεγαστικής Συνδρομής στον Ειδικό Διαχειριστή (όπως αυτός ορίζεται από τη σχετική νομοθεσία) χωρίς την απαίτηση υποβολής του συνόλου των τίτλων και στοιχείων όλων των συνιδιοκτησιών . Αυτή η πρόταση που θα  διευκολύνει  πολύ την διαδικασία, έχει αντιμετωπιστεί θετικά  από το Υπ. Υποδομών, αλλά δεν έχει  υλοποιηθεί ακόμα» μας είπε ο κ. Ιωακειμίδης.