«Σε τεντωμένο σχοινί» η κατάσταση στο Αιγαίο – Διπλωματική εγρήγορση και αυξημένη επιφυλακή από την Αθήνα

Σε κατάσταση αυξημένης επιφυλακής παραμένουν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις παρακολουθώντας λεπτό προς λεπτό τις τουρκικές κινήσεις. Μετά την έκδοση της παράνομης NAVTEX από την Τουρκία για σεισμογραφικές έρευνες νότια του Καστελόριζου, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ισορροπούν σε πολύ λεπτό σχοινί.

Ο τουρκικός στόλος μένει αμετακίνητος στη θέση του, παρά τον διπλωματικό πυρετό και την παρέμβαση του Βερολίνου. Μεταδίδονται πάντως πληροφορίες για επιστροφή ορισμένων τουρκικών υποβρυχίων στη βάση τους. Εάν επιβεβαιωθούν θα μπορούσαν να είναι η πρώτη θετική ένδειξη για αποκλιμάκωση της έντασης.

Η ελληνική πλευρά, αναμένει την αυριανή μέρα καθώς δημοσιεύονται πληροφορίες ότι το τουρκικό ωκεανογραφικό Oruc Reis πρόκειται να αφήσει το αγκυροβόλιο του στο λιμάνι της Αττάλειας προκειμένου να κινηθεί νότια προς τις θαλάσσιες περιοχές που έχει δεσμεύσει η Άγκυρα με την παράνομη NAVTEX.

Διπλωματικός πυρετός

Η Αθήνα συνεχίζει την προσπάθεια να διεθνοποιήσει το πρόβλημα, με τελικό στόχο τις κυρώσεις εκ μέρους της ΕΕ εις βάρος της Τουρκίας. Πέρα από την ενημέρωση της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία), ο Έλληνας πρωθυπουργός μίλησε τηλεφωνικά με την Άνγκελα Μέρκελ, τον Νίκο Αναστασιάδη και τον Βλάντιμιρ Πούτιν.

Σήμερα  ανοίγει κύκλο ενημέρωσης των πολιτικών αρχηγών για τις εξελίξεις, ενώ είναι σε διαρκή επικοινωνία με τη Λευκωσία, προχωρώντας σε συντονισμό της δράσης τους. Χθες Ελλάδα και Κύπρος απάντησαν στην παράνομη NAVTEX της Άγκυρας για σεισμογραφικές έρευνες νότια του Καστελόριζου και εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας με την έκδοση κοινής NAVTEX για την ίδια περιοχή ερευνών. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών πέρασε εκ νέου στην αντεπίθεση προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι το «Oruc Reis» θα πραγματοποιήσει έρευνα σε θαλάσσια περιοχή «η οποία ανήκει σε υφαλοκρηπίδα που η Τουρκία έχει κοινοποιήσει στον ΟΗΕ».

Η παρέμβαση Μέρκελ

Υπενθυμίζεται πως η Άνγκελα Μέρκελ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, το απόγευμα της Τρίτης, οπότε και την ενημέρωσε για τις προκλητικές κινήσεις της Τουρκίας. Το βράδυ της ίδιας ημέρας η Γερμανίδα καγκελάριος επικοινώνησε με τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, με το γερμανικό τύπο να κάνει λόγο για «πυροσβεστική» παρέμβαση της καγκελαρίου.

«Τουρκία και Ελλάδα έφτασαν πολύ κοντά σε στρατιωτική σύγκρουση το βράδυ της Τρίτης, μετά την απόφαση της Άγκυρας να στείλει ερευνητικό πλοίο ανοιχτά του Καστελόριζου», αναφέρει η γερμανική εφημερίδα Bild.

Τα πλοία του πολεμικού ναυτικού και των δύο χωρών ήταν σε ετοιμότητα, ενώ και τα μαχητικά αεροσκάφη τους ήταν ήδη στον αέρα. Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με την Bild, η καγκελάριος Μέρκελ απέτρεψε μία πιθανή πολεμική σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών και οδήγησε σε αποκλιμάκωση της κατάστασης.

Προβληματισμός για τη δήλωση του Στέητ Ντιπάρτμεντ – Σκληρή απάντηση Μενέντεζ

Την  ίδια ώρα, προβληματισμό προκαλεί η δήλωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που ενώ κάλεσε την Άγκυρα να απέχει από ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή, έκανε λόγο για «αμφισβητούμενα ύδατα», αναφερόμενο στην θαλάσσια περιοχή που δεσμεύουν οι Τούρκοι. Κι αυτό γιατί η δήλωση αυτή δείχνει ότι επί της ουσίας η Ουάσιγκτον υιοθετεί τις προκλητικές θεωρίες της Τουρκίας και ανοίγει συζήτηση για «γκρίζες» ζώνες».

Η δήλωση αυτή προκάλεσε την αντίδραση ακόμη και του Αμερικανού Γερουσιαστή,  επικεφαλής των Δημοκρατικών στην επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Μενέντεζ.

Ο κ. Μενέντεζ εξαπέλυσε πυρά κατά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, σημειώνοντας σε ανάρτησή του στο Twitter, ότι «αυτά τα ύδατα ανήκουν στην Ελλάδα»

“Ας είμαστε ξεκάθαροι – η μόνη χώρα που “αμφισβητεί” αυτά τα νερά είναι η Τουρκία. Αυτά τα ύδατα ανήκουν στην Ελλάδα και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πρέπει να αναγνωρίσει κατηγορηματικά και δημόσια ότι η Τουρκία μόνη της είναι υπεύθυνη για την ένταση πάνω τους”, αναφέρει στην ανάρτηση του ο γερουσιαστής από το Νιου Τζέρσεϊ.

Let’s be crystal clear—the only country “disputing” these waters is Turkey. These waters belong to Greece, and the State Department must unequivocally and publicly recognize that Turkey alone is responsible for the tension over them. https://t.co/iHG1gXVNH4

— Senator Bob Menendez (@SenatorMenendez) July 22, 2020

 Το χρονικό της έντασης

Σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα Bild το χρονοδιάγραμμα της έντασης εχει ως εξής:

• Το πρωί της Τρίτης η Τουρκία εξέδωσε NAVTEX σύμφωνα με την οποία επρόκειτο να διεξάγει έρευνες για υδρογονάνθρακες στο Καστελόριζο, το οποίο βρίσκεται μόλις τρία χιλιόμετρα από την δυτική ακτή της Τουρκίας.
• Ήδη από το πρωί, δύο μαχητικά F-16 της τουρκικής αεροπορίας πέταξαν πάνω από το νησί. Η Αθήνα απάντησε στέλνοντας και αυτή μαχητικά αεροσκάφη.
• Το μεσημέρι, το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό κήρυξε συναγερμό. Ανακλήθηκαν οι άδειες των στρατιωτών και επέστρεψε από την Κύπρο αρχηγός ΓΕΕΘΑ της χώρας Κωνσταντίνος Φλώρος. Ο λόγος: Στρατιωτική δραστηριότητα γύρω από τη βάση του Ακσάζ στην Τουρκία.
• Το απόγευμα όλα έγιναν ξεκάθαρα: 18 πλοία κινούνταν προς το Καστελόριζο, όπως έμαθε η εφημερίδα από στρατιωτικούς κύκλους από την Αθήνα. Μία κατάσταση δηλαδή , που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση μεταξύ δύο χωρών – μελών του ΝΑΤΟ.
• Αλλά τότε ήρθε η Μέρκελ – και σύμφωνα με πληροφορίες της Bild – κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή κάλεσε τον Ερντογάν και τον Μητσοτάκη ώστε να διαμεσολαβήσει μεταξύ των δύο πλευρών, με επιτυχία. Ο τουρκικός στόλος άλλαξε ρότα προς την αντίστροφη πορεία και οι εντάσεις προς στιγμήν εκτονώθηκαν.
• Το τηλεφώνημα της Μέρκελ επιβεβαιώθηκε και από την αναπληρώτρια εκπρόσωπο της καγκελαρίου. “Επιβεβαιώνω πως η καγκελάριος μίλησε στον Ερντογάν, στο τηλέφωνο. Η συνομιλία πραγματοποιήθηκε για την κατάσταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Γι αυτούς τους λόγους συνομίλησε αργότερα και με τον Μητσοτάκη».

Η Αθήνα γνώριζε και ήταν σε ετοιμότητα

Η Αθήνα γνώριζε ότι επίκειται κίνηση της Άγκυρας. Πληροφορίες από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών που είχαν φτάσει στα επιτελεία, έβλεπαν εδώ κι ένα μήνα περίπου πως υπάρχει συγκέντρωση ναυτικών δυνάμεων στο Ακσάζ, αεροπλάνα στη βάση του Νταλαμά, γενικότερα κινητικότητα στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.

Κατά συνέπεια είχαν προετοιμαστεί οι Έλληνες επιτελείς για να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους κινήσεις και μάλιστα όταν τα τουρκικά πολεμικά πλοία βγήκαν από το Ακσάζ, ήδη υπήρχαν σε συγκεκριμένες θέσεις ελληνικά πλοία και τους περίμεναν.

Η Άγκυρα ξεδιπλώνει την προκλητικότητα της στο σύμπλεγμα της Μεγίστης, και επιχειρεί να δεσμεύσει τμήμα της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας αλλά και μέρος της Κυπριακής ΑΟΖ, για σεισμογραφικές έρευνες του Oruc Reic.

Μεγάλος αριθμός πολεμικών πλοίων του τουρκικού στόλου βρίσκεται για δεύτερη μέρα έξω από τη ναυτική βάση του Ακσάζ και κινείται κοντά στα τουρκικά παράλια, ενώ το ερευνητικό σκάφος Oruc Reic παραμένει αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Αττάλειας.

Η αντίδραση της Αθήνας ήταν άμεση. Πλοία και υποβρύχια του πολεμικού ναυτικού έχουν αναπτυχθεί σε θέσεις – κλειδιά από τη Χίο μέχρι τη Μεγίστη, ώστε να παρακολουθούν λεπτό προς λεπτό τις κινήσεις των τουρκικών πλοίων.

Τουρκία: «Θα προστατεύσουμε τα δικαιώματά μας στην ανατολική Μεσόγειο»

H Τουρκία πάντως παραμένει ακάθεκτη και συνεχίζει τις προκλήσεις σε όλα τα μέτωπα.

Κατά το τουρκικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, το οποίο ολοκληρώθηκε το απόγευμα της Τετάρτης υπό την προεδρία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θίχτηκαν τα ζητήματα της Κύπρου, της έντασης με την Ελλάδα και των γεωτρήσεων.

Στο 4ο άρθρο που αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο γίνεται αναφορά. πως «τονίστηκε η αποφασιστικότητά μας στην Κύπρο, να μην επιτραπούν οι προσπάθειες χωρών να αγνοούν την ύπαρξη της Τουρκικής Κοινότητας και τα δικαιώματά της όπως να μην επιτραπούν οι  προσπάθειες που θα πλήξουν το περιβάλλον ασφάλειας και σταθερότητας».

Για την Ανατολική Μεσόγειο τονίστηκε η «ξεκάθαρη αποφασιστικότητα μας να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα , τα συμφέροντα και τα ενδιαφέροντα μας τα οποία προκύπτουν απο το διεθνές δίκαιο».

Millî Güvenlik Kurulu, Cumhurbaşkanı @RTErdogan’ın başkanlığında toplandı pic.twitter.com/dUk2ns2y3C

— T.C. Cumhurbaşkanlığı (@tcbestepe) July 22, 2020

Σε σχέση με την ένταση που προκλήθηκε με την Ελλάδα για την NAVTEX που εξέδωσε η Τουρκία για έρευνες νότια του Καστελόριζου, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας σχολίασε ότι το Καστελόριζο βρίσκεται δύο χιλιόμετρα μακριά από τις τουρκικές ακτές και 580 χλμ. από τις ελληνικές.

Αυτό καθιστά «τις μαξιμαλιστικές αξιώσεις της Ελλάδας στην υφαλοκρηπίδα με βάση νησιά, μακριά από την ηπειρωτική της χώρα, ασυμβίβαστες με το διεθνές δίκαιο και τις αποφάσεις δικαστηρίων».