Καμπανάκι κινδύνου για τους δήμους της χώρας

Πολλοί δήμαρχοι – και από το δικό μας βήμα – έχουν τονίσει επανειλημμένος πως οι πόροι που κατευθύνονται στους ΟΤΑ δεν είναι αρκετοί. Μιλώντας με πολλούς αιρετούς καθημερινά η αγωνία τους μεγαλώνει δεδομένου της κρίσης του κορωνοϊού που αύξησε κατά πολύ τους ανθρώπους στους δήμους που στρέφονται στις κοινωνικές υπηρεσίες για τα είδη πρώτης ανάγκης. Τουλάχιστον 30 τις εκατό αύξηση παρατηρήθηκε τις πρώτες ημέρες μετά το γενικό «κλείσιμο» στο σπίτι. Θα επανέλθουμε σε αυτό. Το υπουργείο οικονομικών λοιπόν σύμφωνα με τον υπολογισμό του συμπεραίνει πως το αποτέλεσμα του ενοποιημένου προϋπολογισμού για την τοπική αυτοδιοίκηση το έτος 2021 θα είναι -143 εκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή οι οργανισμοί θα εισπράξουν 143 εκατομμύρια ευρώ λιγότερα από τις ανάγκες τους. Η υπ. αριθμ. 2/30551/21.7.2020 εγκύκλιο με τίτλο «Κατάρτιση Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης έτους 2021» φανερώνει τα νούμερα που προβλέπονται.

Είναι δεδομένο πως ο κοινωνικός ρόλος των ΟΤΑ είναι καθοριστικός σε πολλά επίπεδα. Κυρίως διότι γνωρίζει σε «προσωπικό επίπεδο» της ανάγκες του κάθε δημότη κάτι που είναι αδύνατον να ανιχνευτεί πόσο μάλλον να εντοπισθεί με ακρίβεια από την κεντρική πολιτική ηγεσία. Αυτός είναι και ο ορθός δρόμος. Ο πρώτος βαθμός αυτοδιοίκησης να είναι ο εγγύτερος στον πολίτη θεσμός.

Όταν όμως οι δήμοι δεν έχουν τις οικονομικές δυνατότητες να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες αυτές τότε το πρόβλημα μεταβιβάζεται στην κεντρική πολιτική ηγεσία που αδυνατεί να αντιμετωπίσει εξατομικευμένα το θέμα –όπως κάνουν οι κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων- με συνέπεια ενδεχόμενο μαζικό κύμα κοινωνικών αναταραχών. Η αλήθεια είναι μία. Δεν είναι δυνατόν να αναφερόμαστε σε αυτοτέλεια των δήμων αν δεν ενδυναμώσουμε τον ρόλο της αυτοδιοίκησης. Η αύξηση της χρηματοδότησης είναι μονόδρομος διότι μόνο έτσι μπορεί να εξασφαλιστεί η δημοσιονομική της αυτοτέλεια και οικονομική της ανεξαρτησία. Πλέον και με την πρόβλεψη για έλλειμα τόσων εκατομμυρίων ευρώ η ίδια η αυτοδιοίκηση πρέπει να προχωρήσει διεκδικώντας την απλούστευση των διαδικασιών δημοπράτησης έργων και να στραφεί σε έργα τα οποία θα έχουν το μέγιστο δυνατό όφελος. Ο καιρός που η αυτοδιοίκηση βασίζονταν στους ΚΑΠ έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

Κάθε δήμος οφείλει να μάθει να λειτουργεί ως επιχείρηση που θα έχει διπλό σκοπό: α)την δημιουργία εσόδων αξιοποιώντας όλα τα μέσα που έχει στη διάθεση της όπως για παράδειγμα την εκμετάλλευση ακινήτων και οικοπέδων, τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων, τη διαχείριση απορριμμάτων κτλ, και β) την δημιουργία πολλαπλού οφέλους για την κοινωνία σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Κάθε δήμος μπορεί να αποτελέσει μια κερδοφόρα επιχείρηση με μετόχους τους ίδιους τους δημότες.

Αχανής εκτάσεις στη περιφέρεια μένουν αναξιοποίητες διότι δεν υπάρχει ένα σχέδιο εκμετάλλευσης. Ματώνει η χώρα από την φυγή νέων ανθρώπων. Τι κάνει η αυτοδιοίκηση για αυτό; Ας στραφεί σε επενδυτικά κεφάλαια παρουσιάζοντας ένα business plan που να είναι βιώσιμο. Κανένας επενδυτής δεν θα μείνει ασυγκίνητος αν του παρουσιαστεί ένα σχέδιο που θα του δημιουργήσει όφελος μακροπρόθεσμο. Στην περιφέρεια ρημάζουν από εγκαταστάσεις ιαματικών πηγών μέχρι μνημεία και σημεία που θα μπορούσαν σήμερα να αποτελούν σημείο αναφοράς και τουριστικού προορισμού 12 μήνες τον χρόνο. Η κεντρική πολιτική εξουσία από την πλευρά της οφείλει να βγάλει τα αγκάθια από το σώμα των δήμων, να επουλώσει τις πληγές και στη συνέχεια να δώσει τις αρμοδιότητες που απαιτούνται ώστε και η κάθε δημοτική αρχή να πράξει τα δέοντα ώστε το αποτέλεσμα να αλλάξει το μέλλον της χώρας.

Το κράτος πρέπει να βρει ένα τρόπο ώστε η γραφειοκρατία να πάψει να είναι η γάγγραινα που απλώνεται με βέβαιο αποτέλεσμα… το τέλος. Οι δήμαρχοι από την πλευρά τους οφείλουν να καταλάβουν πως ο ρόλος τους δεν είναι να πηγαίνουν να αλλάξουν μια λάμπα και να στείλουν μια πρόσκληση αλλά να συντάσσουν όλη μέρα σχέδια και να κάνουν επαφές προκειμένου να προσελκύσουν ιδιώτες επενδυτές και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξης. Γνωρίζω την καθημερινότητα ενός δημάρχου και όπως είναι σήμερα δεν θα ήθελα να είμαι στη θέση τους. Γνωρίζω επίσης πως υπάρχουν πολλοί και ικανοί υπάλληλοι στους δήμους.

Γνωρίζω όμως πως υπάρχουν και πολλοί άλλοι υπάλληλοι που δεν ενδιαφέρονται ούτε για τον δήμαρχο ούτε για την κοινωνία. Είναι απλά διεκπεραιωτές καθηκόντων. Γνωρίζω επίσης πως οι δήμοι είναι ΥΠΟ στελεχωμένοι. Μπορούμε να συζητάμε πολλά. Ένα είναι σίγουρο. Αν δεν στηριχθούν οι δήμοι η κοινωνία θα καταρρεύσει.