Πότε και πώς έφτασε ο πρώτος άνθρωπος στην Αμερική;

Οι πρώτοι άνθρωποι που πάτησαν το πόδι τους στην Αμερική, πιθανότητα βρέθηκαν εκεί πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι μέχρι σήμερα γνωρίζαμε.

Σύμφωνα με νέα ευρήματα στο σπήλαιο Chiquihuite, στο Κεντρικό Μεξικό, άνθρωποι κατοικούσαν εκεί 33.000 πριν από σήμερα, 15.000 χρόνια δηλαδή νωρίτερα από την εποχή που οι επιστήμονες πίστευαν ότι πρωτοκατοικήθηκε η αμερικανική ήπειρος.

Όπως αναφέρει το BBC, στα νέα αυτά συμπεράσματα έφτασε επιστημονική ομάδα ύστερα από την ανακάλυψη 2.000 πέτρινων εργαλείων, που επιπλέον υποδεικνύουν ότι το συγκεκριμένο σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε από ανθρώπους για τουλάχιστον 20.000 χρόνια.

Η Εποχή των Παγετώνων

Στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, ανάμεσα στους βορειοαμερικανούς αρχαιολόγους καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι πριν από 11.500 χρόνια, οι «Κλόβις» (πολιτισμός που πήρε το όνομά του από τoπωνύμιο της πολιτείας Νέο Μεξικό) ήταν οι πρώτοι που έφτασαν στη Βόρεια Αμερική και άρα οι πρόγονοι των αμερικανών ιθαγενών που χιλιάδες χρόνια αργότερα συνάντησαν οι ευρωπαίοι εξερευνητές και κατακτητές.

Οι πρώτοι Κλόβις θεωρείται ότι περπάτησαν ως την αμερικανική ήπειρο διασχίζοντας ένα στενό πέρασμα πάγου, στην περιοχή Μπερίνγκια, που ένωνε τότε τη Σιβηρία με την Αλάσκα, και που αργότερα με το λιώσιμο των πάγων εξαφανίστηκε.

Σε αυτούς, τους θαρραλέους κυνηγούς αποδίδεται και η εξαφάνιση των μεγάλων θηλαστικών (Megafauna) όπως το μαμούθ, ο μαστόδοντας, ο ανταρόλυκος και ο σμιλόδοντας.

Νέες θεωρίες

Η θεωρία των «Κλόβις» ως πρώτων κατοίκων της Αμερικής παρέμενε ισχυρή. Κάποιες θεωρίες για προγενέστερη παρουσία του ανθρώπου στην αμερικανική ήπειρο απορρίφθηκαν και οι αρχαιολόγοι έπαψαν να αναζητούν σχετικά στοιχεία.

Τη δεκαετία του ’70 όμως άρχισαν και πάλι να εκφράζονται κάποιες αμφισβητήσεις, ώσπου τη δεκαετία του ’80 τα θεμέλια της θεωρίας των «Κλόβις» κλονίστηκαν όταν προέκυψαν στοιχεία παρουσίας ανθρώπου 14.500 πριν από την εποχή μας, 3.000 χρόνια δηλαδή νωρίτερα από τους «Κλόβις».

Ως τις αρχές του 21ου αιώνα έγιναν επιστημονικά αποδεκτές και άλλες θέσεις πολιτισμών προγενεστέρων των «Κλόβις», όπως πχ. η θέση Buttermilk Creek Complex στο κεντρικό Μεξικό που οδηγεί σε στοιχεία παρουσίας ανθρώπων πριν από 15.500 χρόνια.

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία

Τις ημέρες αυτές, ο Σίπριαν Αρντέλεαν από το Πανεπιστήμιο του Ζακατέκας στο Μεξικό, ο Τομ Χάιαμ, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και οι συνεργάτες τους βρήκαν και δημοσίευσαν στοιχεία ανθρώπινης παρουσίας χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, στη θέση Chiquihuite στα βορειοκεντρικά μεξικανικά υψίπεδα.

«Πρόκειται για μια μοναδική θέση, δεν έχουμε ξαναδεί τίποτα τέτοιο», δήλωσε στο BBC o καθηγητής Χάιαμ, διευθυντής του τμήματος Επιταχυντή Ραδιοάνθρακα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

«Τα ευρήματα πέτρινων εργαλείων είναι πολύ πολύ συναρπαστικά. Ο καθένας μπορεί να δει ότι πρόκειται για συνειδητά κατασκευασμένα πέτρινα εργαλεία και υπάρχουν πολλά. Η χρονολόγηση – που είναι η δουλειά μου – είναι ακλόνητη, και είμαι ενθουσιασμένος που έχω εμπλακεί με αυτήν τη θέση»

Η αρχαιολογική ομάδα ανακάλυψε τις 1.900 λίθινες κατασκευές κάτω από στρώματα χώματος βάθους τριών μέτρων. Κατόπιν μπόρεσαν να χρονολογήσουν ευρήματα κοκάλων, άνθρακα και ιζημάτων που σχετίζονται με τα λίθινα εργαλεία, χρησιμοποιώντας δύο τεχνικές.

Η μία τεχνική είναι η ραδιοχρονολόγηση άνθρακα-14 και βασίζεται στον τρόπο που μια ραδιοενεργή μορφή του άνθρακα (το ραδιοϊσοτοπο άνθρακας -14) φθείρεται με το πέρασμα του χρόνου. Η δεύτερη τεχνική ονομάζεται οπτική φωταύγεια (OSL) και μετρά την τελευταία φορά που τα υπό εξέταση ιζήματα βρέθηκαν εκτεθειμένα στο φως.

Σύμφωνα με τον δρα Χάιαμ, η χρήση δύο διαφορετικών τεχνικών «προσέθεσε μεγάλη αξιοπιστία και ισχύ, ειδικά στο παλαιότερο τμήμα της χρονολόγησης. Οι οπτικές χρονολογίες και οι χρονολογίες του ραδιοάνθρακα είναι σε συμφωνία»

Η αντίθετη άποψη

Επιστήμη και διχογνωμία όμως ανέκαθεν περπατούσαν χέρι – χέρι. Έτσι και γι’ αυτήν την επιστημονική ανακοίνωση δεν θα μπορούσαν να μην εκφραστούν και κάποιες λογικές αμφιβολίες.

«Θα πρέπει να αποδειχθεί ότι τα λίθινα ευρήματα είναι κατασκευασμένα από άνθρωπο και όχι φυσικά» αναφέρει ο δρ Ντέιβιντ Μέλτσερ που υποστηρίζει ότι η φυσικέ επίδραση στον λίθο πολλές φορές θυμίζει πολύ κάποια είδη λίθινων εργαλείων.

Ο δρ. Μέλτσερ διατηρεί και άλλες επιφυλάξεις: «Αν ισχύει η ύπαρξη μιας τόσο μακράς παράδοσης κατασκευής λίθινων εργαλείων, θα ανέμενε κανείς ότι αυτά θα ήταν πολύ πιο ευρέως διαδεδομένα στην περιοχή. Και πιο σημαντικό…όταν έχουμε να κάνουμε με μοντέρνους ανθρώπους θα περιμέναμε να δούμε στοιχεία τεχνολογικής και πολιτιστικής αλλαγής σε μια τόσο μεγάλη χρονική περίοδο»

Τέλος, αμφιβολίες του προκαλεί και η συγκεκριμένη θέση του σπηλαίου Chiquihuite. «Το σπήλαιο βρίσκεται 1000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της κοιλάδας. Ας αφήσουμε το γιατί δεν έφτιαξαν τον οικισμό τους πιο κοντά στην κοιλάδα, γιατί συνεχίζουν να επιστρέφουν σε τόσο συχνή βάση για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Το βρίσκω περίεργο. Δεν υπάρχουν πολλές θέσεις με τόσο μακρόχρονη και επαναλαμβανόμενη χρήση, εκτός και αν πρόκειται για κάποιο ιδιαίτερα εύκολο και διαθέσιμο σημείο».

Φτάνοντας στην Αμερική

Μεταξύ 26.000 και 19.000 ετών από σήμερα, το ύψος των υδάτων ήταν αρκετά χαμηλά ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να περνούν άνετα από τη Σιβηρία στην Αμερική μέσω του περάσματος της Μπερίνγκια. Αλλά πώς μπορούσε να φτάσει στην Αμερική νωρίτερα;

«26.000 χρόνια πριν, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, η Μπερίνγκια ήταν πιθανότατα ένας άκρως αφιλόξενος τόπος για τους ανθρώπους, που πολύ δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να τον διασχίσει» αναφέρει ο δρ. Χάιαμ. «Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι το πιθανότερο σενάριο είναι να ήρθαν ακολουθώντας κάποια διαδρομή ακολουθώντας τις ακτές με κάποιου είδους ναυτιλιακή τεχνολογία»

Οι Ιθαγενείς της Αμερικής

Οι επιστήμονες αναζητούν στο σπήλαιο ανθρώπινα γενετικά στοιχειά χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του «περιβαλλοντικού DNA», της αναζήτησης δηλαδή τυχόν στοιχείων που αφήνουν οι ζώντες οργανισμοί στο περιβάλλον. Ακόμα όμως δεν έχουν βρει κάποιο ισχυρό δείγμα. Παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι οι «Κλόβις» μοιράζονται πολλά κοινά γενετικά στοιχεία με τους ιθαγενείς της Αμερικής.

Σχετική μελέτη του δρ. Χάιαμ και της Λορίνα Μπεκέρα- Βαλβίδια, που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης περιγράφει πώς χρησιμοποιήθηκαν χρονολογήσεις από 42 αρχαιολογικές θέσεις στη Βόρεια Αμερική και την Μπερίνγκια για να διερευνήσουν τον τρόπο που επεκτάθηκαν οι άνθρωποι στη Γη.

Τα αποτελέσματα της μελέτης αποκαλύπτουν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας χιλιάδες χρόνια πριν φτάσουν στην Αμερική οι «Κλόβις»