Πόλεμος μισθοφόρων στη Λιβύη – Τα γεωπολιτικά παιχνίδια, η «νίκη» Ερντόγαν και η μάχη της Σύρτης

Η προσπάθεια για εκεχειρία συνεχίζεται στα χαρτιά στη Λιβύη, αλλά στην πράξη οι δυνάμεις που θέλουν να ελέγξουν τη διχασμένη χώρα στέλνουν όλο και περισσότερο στρατό και εξοπλισμό σε καθεμιά από τις δύο πλευρές ώστε να καθίσουν όσο το δυνατόν ισχυρότερες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Οι δύο κυριότεροι ξένοι παίκτες, η Ρωσία και η Τουρκία, αποφάσισαν την Τετάρτη στην Αγκυρα να συνεχίσουν τις προσπάθειες για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για εκεχειρία. Αλλά στην πραγματικότητα, η Μόσχα στέλνει πολεμικά αεροπλάνα από τη Συρία στη Λιβύη για να υποστηρίξουν τους ρώσους μισθοφόρους που πολεμούν εκεί, ενώ η Τουρκία στέλνει μισθοφόρους, όπλα και drones εντείνοντας τη «συριοποίηση» της Λιβύης.

Κερδισμένη η Τουρκία

Η Τουρκία είναι η μεγάλη κερδισμένη στη Λιβύη σήμερα. Παίζοντας τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξε η ρωσική αεροπορία στον πόλεμο της Συρίας, η οποία έγειρε την πλάστιγγα υπέρ του Μπασάρ αλ Ασαντ, η υποστήριξη της Αγκυρας προς τον πρωθυπουργό Φαγέζ αλ Σαράζ άλλαξε υπέρ του τα δεδομένα στον πόλεμο στη Λιβύη. Η Αγκυρα, αφού υπέγραψε με τον Σαράζ μνημόνιο για τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών (εξοργίζοντας την Αθήνα), βοήθησε τον λίβυο πρωθυπουργό να απωθήσει την επίθεση εναντίον της Τρίπολης και να βάλει στο στόχαστρο την πόλη Σύρτη για να την ανακαταλάβει και να ανοίξει δρόμο προς την Ανατολική Λιβύη και τις πετρελαιοπηγές της.

Φαγέζ αλ Σαράζ

Η Τουρκία και το Κατάρ βοηθούν στρατιωτικά τη διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNA) της Τρίπολης στη Δυτική Λιβύη, ενώ η Ρωσία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και, σε μικρότερο βαθμό, η Γαλλία στηρίζουν τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ που ελέγχει τον Εθνικό Στρατό της Λιβύης (LNA) και την Ανατολική Λιβύη.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ο στρατός του Σαράζ σημείωσε νίκες και, χάρη στη βοήθεια της Τουρκίας, κατάφερε να αναχαιτίσει τον Χαφτάρ ο οποίος, αφού κατέκτησε μεγάλο μέρος της Νότιας Λιβύης, εξαπέλυσε πέρυσι επίθεση εναντίον της Τρίπολης. Τον περασμένο μήνα, οι δυνάμεις του Χαφτάρ εγκατέλειψαν την προσπάθεια να καταλάβουν την πρωτεύουσα. Η σημερινή κλιμάκωση αφορά την πόλη Σύρτη, στις ακτές της Μεσογείου, στη μέση της απόστασης ανάμεσα στην Τρίπολη και στη Βεγγάζη όπου εδρεύει ο Χαφτάρ.

Η μάχη στη Σύρτη και οι πετρελαιοπηγές

Η Σύρτη θεωρείται η πύλη προς τις πετρελαιοπηγές και τους τερματικούς σταθμούς εξαγωγής πετρελαίου που ξεκινούν λίγο πιο ανατολικά, φθάνουν σχεδόν μέχρι τη Βεγγάζη και ελέγχονται από τον Χαφτάρ. Ο στρατός του Χαφτάρ κατέλαβε τη Σύρτη στις αρχές Ιανουαρίου, ύστερα από μάχη με τον στρατό του Σαράζ. Από τις αρχές Ιουνίου, ο στρατός του Σαράζ προσπαθεί να την ανακαταλάβει. Η Αίγυπτος δηλώνει έτοιμη να εισβάλει για «να προστατεύσει το μέτωπο Σύρτης – Τζούφρα από την κυβέρνηση της Τρίπολης και τους τούρκους συμμάχους της». Αυτή την εβδομάδα η αιγυπτιακή Βουλή, που ελέγχεται από τον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, έδωσε ομόφωνα το πράσινο φως για στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Λιβύη.

Χαλίφα Χαφτάρ

Η κόκκινη γραμμή για την Αίγυπτο

Η Τουρκία θέτει ως προϋπόθεση για την εκεχειρία την απόσυρση του Χαφτάρ από τη Σύρτη και την Τζούφρα, μια αεροπορική βάση στο μέσον της Λιβύης, «πύλη» προς τις μεγαλύτερες πετρελαιοπηγές της χώρας. Για τον πρόεδρο Σίσι, η Σύρτη αποτελεί κόκκινη γραμμή.

Οι ΗΠΑ παραμένουν αμέτοχες στη Λιβύη, θεωρώντας την πρόβλημα της Ευρώπης. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει αφήσει εν πολλοίς τους χειρισμούς που αφορούν τη χώρα σε χαμηλότερους αξιωματούχους.

Αν η κατάσταση κλιμακωθεί στη Λιβύη, υπάρχει ο κίνδυνος να πυροδοτηθούν συγκρούσεις ανάμεσα στις ξένες δυνάμεις που έχουν στείλει όπλα και μαχητές, παραβιάζοντας το εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλει ο ΟΗΕ στη χώρα. Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε και η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ με κοινή δήλωσή τους απείλησαν με κυρώσεις όποιον παραβιάσει το εμπάργκο και ζήτησαν από «όλους τους ξένους παίκτες να τερματίσουν την αυξανόμενη ανάμειξή τους» στη Λιβύη.

Πρωτόγνωρη η ξένη ανάμειξη

Ο πόλεμος στη Λιβύη είναι στην πραγματικότητα μια πολύπλευρη παρτίδα σκακιού ανάμεσα σε διαφορετικούς ξένους παίκτες. Στις μάχες στο έδαφος παίρνουν μέρος χιλιάδες σύροι, σουδανοί και ρώσοι μισθοφόροι. Στον αέρα, διάφορες χώρες αναπτύσσουν όλο και μεγαλύτερο αριθμό drones, πολεμικών αεροσκαφών και πυραύλων. Πρόσφατα ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε ότι η «ξένη ανάμειξη» έχει φθάσει σε «άνευ προηγουμένου επίπεδα», έγραψε η «Washington Post».

Πόλεμος… χαμηλού κόστους μέσω μισθοφόρων

Σε ορισμένα πεδία μαχών στη Λιβύη δεν πολεμά κανένας Λίβυος. Οι μάχες διεξάγονται μεταξύ Σύρων, Σουδανών και άλλων αφρικανών μισθοφόρων, όπως από το Τσαντ. Οι Αφρικανοί στρατολογούνται συχνά από τα ΗΑΕ.

Το Κρεμλίνο στέλνει μισθοφόρους στο πλευρό του Χαφτάρ μέσω της ιδιωτικής εταιρείας Wagner Group. Ομως ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν μιλάει και με τις δύο πλευρές στη Λιβύη προσπαθώντας να έχει λόγο στην επόμενη μέρα, όποια και αν είναι αυτή. Σύμφωνα με το «Spiegel», οι μισθοφόροι αποτελούν έναν τρόπο για να διεξάγουν οι χώρες πολέμους με χαμηλό κόστος, οικονομικό και πολιτικό. Το γερμανικό περιοδικό υπολογίζει ότι ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει στείλει στη Λιβύη γύρω στους 7.000 σύρους μισθοφόρους. Το απόθεμα μεγάλο καθώς τους στρατολογεί από τον τεράστιο πληθυσμό σύρων προσφύγων στην Τουρκία. «Στέλνουμε πίσω 100 τραυματισμένους μαχητές και μας στέλνει 300 καινούργιους» λέει ένας από αυτούς στο «Spiegel». Τους δελεάζει με την τουρκική υπηκοότητα και 2.000 δολάρια τον μήνα. Τους εκπαιδεύει στην Τρίπολη η τουρκική μυστική υπηρεσία ΜΙΤ.

Η Μόσχα αναζητεί τους δικούς της μισθοφόρους μέσω γραφείων στρατολόγησης που έχει στήσει στη Συρία και τους πληρώνει 1.000 δολάρια τον μήνα, με έναν μήνα πληρωμένες διακοπές κάθε τρίμηνο. Και εκεί η δεξαμενή είναι μεγάλη καθώς η χώρα είναι κατεστραμμένη και οι άνεργοι νέοι αδυνατούν να βρουν άλλη δουλειά. Υπολογίζεται ότι έχει στείλει γύρω στους 5.000 Σύρους στη Λιβύη. Εκπαιδεύονται στη ρωσική αεροπορική βάση Χμεϊμίμ στη Συρία και, στη συνέχεια, πολεμούν υπό τις διαταγές αξιωματικών του Wagner Group στη Λιβύη.