Μίκης Θεοδωράκης : Έχει προ πολλού αλλάξει το νόημα του πολιτισμού

[…] Θα ήθελα να πω ότι θεωρώ ότι έχει προ πολλού αλλάξει το νόημα του πολιτισμού.

Ειδικά μετά τους ναζί και τους αμέτρητους πολέμους που ακολούθησαν, πάντοτε από τους λεγόμενους «πολιτισμένους» εναντίον των «υπανάπτυκτων», των φτωχών και των «απολίτιστων», είναι φανερό πια ότι ο αληθινός ανθρώπινος πολιτισμός θα πρέπει να προσμετράται μόνο με τα μέτρα της ειρήνης, της ανοχής και της αλληλεγγύης μέσα σε κάθε κοινωνία και σε κάθε λαό.

Εκεί που μπορεί να ανθίσει η ευγένεια, η καλοσύνη και κυρίως η αγάπη ανάμεσα στους ανθρώπους.

Ξέρω ότι αναφέρομαι πια σε μια ουτοπία από την οποία συνεχώς απομακρυνόμαστε.

[…] Ήδη από τον λεγόμενο Δυτικό πολιτισμό έχει ξεκινήσει και γιγαντώνεται καθημερινά ένα αληθινό τσουνάμι υποκουλτούρας, που αποκτηνώνει μεθοδικά τον άνθρωπο.

Εάν δεν καταφέρετε να χτυπήσετε το κακό στην ρίζα του, εάν δεν μεταβάλετε τις βιομηχανίες πολέμου σε βιομηχανίες ειρήνης, εάν δεν καταργηθούν όλοι οι επιθετικοί στρατοί, τότε η υπόθεση για την άλλη πλευρά του ανθρώπου, την ανθρώπινη, την πραγματικά πολιτισμένη, αυτή που διψά για αγάπη και για ειρήνη, είναι για πάντα χαμένη.

Σήμερα οι λέξεις ελευθερία, δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, αλληλεγγύη έχουν προ πολλού χάσει τη σημασία τους.

Σήμερα η συνύπαρξη των λαών-προβάτων με τα κράτη-θηρία κάτω από την ίδια στέγη, όπως είναι ο ΟΗΕ, έχει καταντήσει τραγική φάρσα για τους αδύνατους της γης.

Μπροστά σ’ αυτό το αδιέξοδο βλέπω μόνο δυο λύσεις: είτε να πάμε στο βάθος της αιτίας του κακού και να το χτυπήσουμε με τη θέληση και τη συνεργασία των δυνατών είτε οι αδύνατοι να ψάξουν να βρουν άλλους τρόπους άμυνας, στηριζόμενοι αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις και βασικά στα εκατοντάδες εκατομμύρια των αδυνάτων και μελλοντικών θυμάτων, που όμως συντονισμένα έχουν κάποιες πιθανότητες να αντισταθούν νικηφόρα.

Η συνύπαρξη αυτών των δύο αντίθετων κόσμων είμαι βέβαιος ότι μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια προς το χάος με τον θρίαμβο του απάνθρωπου πάνω στον άνθρωπο.

Αυτή δυστυχώς είναι η πεποίθησή μου.

*Αποσπάσματα ομιλίας του γεννηθέντος στις 29/7/1925 Μίκη Θεοδωράκη στο Συμπόσιο της Πολιτιστικής Αμφικτιονίας των Δελφών, 1/7/2006 (πηγή: mikis-crete.gr).