Λονδίνο: Χιλιάδες χρόνια ιστορίας ξεπηδούν από τις λασπωμένες όχθες του Τάμεση

Ο όρος «mudlark» δεν μπορεί να αποδοθεί στα Αγγλικά. Το ουσιαστικό «mud» είναι η λάσπη και το ουσιαστικό lark αναφέρεται είτε στους φτερωτούς κορυδαλλούς είτε σε δραστηριότητες που γίνονται για διασκέδαση.

Mudlarks ονομάζονταν στο Λονδίνο του 18ου και 19ου αιώνα κυρίως άπορες γυναίκες και παιδιά που έψαχναν, σαν άλλοι χρυσοθήρες, στη λάσπη, στις όχθες του Τάμεση ,οποιοδήποτε αντικείμενο θα μπορούσε να πουληθεί, όχι για χόμπι, αλλά γιατί μόνο έτσι μπορούσαν να ζήσουν.

Ο Τάμεσης τότε ήταν μία από τις βασικότερες «οδούς» μεταφοράς αγαθών στην πόλη και κάθε φορά που χαμήλωνε η στάθμη του νερού,  οι mudlarks έσπευδαν να αναζητήσουν οτιδήποτε μπορεί να έχει παραπέσει από τους απρόσεκτους βαρκάρηδες και φορτοεκφορτωτές. Σιδηρικά, εργαλεία, σκοινιά και κάποιες φορές, αν ήταν τυχεροί, και ακριβότερα αντικείμενα.

Αυτό το κυνήγι θησαυρού στις όχθες του Τάμεση, υπό σχετικά διαφορετική μορφή, συνεχίζει μέχρι σήμερα.

Ψάχνοντας στη λάσπη

«Αν καθώς διασχίζεις μία από τις γέφυρες του Λονδίνου, κοιτάξεις κάτω ίσως αντιληφθείς ότι το ύψος της στάθμης του αλλάζει αρκετά μέσα στην ημέρα, αγγίζοντας διαφορές σχεδόν 7 μέτρων. Όταν η στάθμη πέφτει, θα δεις ανθρώπους να κατεβαίνουν από κρυμμένα τις περισσότερες φορές σκαλοπάτια, σκάλες και γλίστρες. Είναι οι «mudlarks» και παίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην ιστορία του Τάμεση, μαζεύοντας αντικείμενα βυθισμένα στη λάσπη του ποταμού», γράφει στο BBC ο Μπεν Γκέζουρ.

Οι συνθήκες γύρω από την αναζήτηση «θησαυρών» στον Τάμεση σήμερα, δεν έχουν φυσικά καμία σχέση με αυτές της Βικτοριανής εποχής. Πλέον όποιος το επιθυμεί δεν έχει παρά να «ακολουθήσει», στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, την ομάδα ιστορικών και εθελοντών Thames Discovery Programme  για να συμμετάσχει σε ξεναγήσεις όπου «ειδικοί οδηγοί υποδεικνύουν την εντυπωσιακή αρχαιολογία που κρύβεται σε κοινή θέα, όπως σαξονικές παγίδες ψαριών και προβλήτες που κάποτε οδηγούσαν στο παλάτι των Τυδώρ. Και σας [διασφαλίζει] ότι παραμένετε ασφαλείς και σύννομοι με τους κανονισμούς των αρχών το Λιμανιού του Λονδίνου» δηλώνει ο επικεφαλής αρχαιολόγος του προγράμματος

«Ο πρώτος μου θησαυρός ήταν μια σπασμένη πήλινη πίπα που είχε καπνίσει κάποιος, πίσω στον 18ο αιώνα» αναφέρει ο Γκέζουρ «τώρα μπορεί κανείς να με βρει κάτω από το London Bridge να ψάχνω για ρωμαϊκά αγγεία, στο Ρόδερχάιθ για βιομηχανικά υπολείμματα και γύρω από το Πάτνεϊ για προϊστορία. Η χαρά να ψάχνεις στη λάσπη είναι ότι ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να βρεις και πού».

Δεν θα ήταν υπερβολή να χαρακτηριστεί ο Τάμεσης ως ένας από τους σπουδαιότερους και μεγαλύτερους αρχαιολογικούς χώρους. Ευρήματα που εντοπίστηκαν στις όχθες τους αφηγούνται ολόκληρη τη βρετανική ιστορία, ενώ πολλά από τα εκθέματα του Μουσείου του Λονδίνου, φέρουν την επιγραφή «Ανακαλύφθηκε στον Τάμεση».

Χρόνια τώρα οι εξερευνητές των όχθεων του Τάμεση έχουν βρει τα πάντα: από πήλινα αγγεία και γυαλί μέχρι χαυλιόδοντα μαμούθ, ρωμαϊκά φανάρια και δαχτυλίδια των Τυδώρ.

«Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι όσοι ψάχνουν, δηλώνουν τα ευρήματά τους στο Πρόγραμμα Φορητών Αρχαιοτήτων, σύμφωνα με τους όρους της άδειάς τους ασχέτως του πόσο ασήμαντα  ή συνηθισμένα μοιάζουν», δηλώνει ο Στιούαρτ Γουάιατ, του γραφείου ευρεθέντων του Λονδίνου, που αξιολογεί και καταγράφει τα ευρεθέντα αντικείμενα του Τάμεση.

Από την προϊστορία στο σήμερα

«Ο Τάμεσης έχει μεγάλο πλούτο σε μικρά φορητά αντικείμενα. Δεν είναι μόνο η ποσότητά τους αλλά η ποιότητά τους που τα κάνει τόσο σημαντικά. Η διατήρηση των αντικειμένων από μόλυβδο, δέρμα και οστά είναι ιδιαίτερα καλή, είτε πρόκειται για μια ρωμαϊκή κοκάλινη καρφίτσα  για μαλλιά ή για ένα παιχνίδι του 17ου αιώνα από κασσίτερο. Τα αντικείμενα αυτά, τις περισσότερες φορές, χάθηκαν στη στεριά, αλλά τα αναεροβικά στοιχεία των όχθεων του Τάμεση τα διατήρησε»

Κατά μήκος του Τάμεση, όταν τα νερά υποχωρούν, αποκαλύπτονται μυστικά από κάθε ιστορική περίοδο.  Σε ένα στενό κομμάτι ξηράς, στο Ρόδερσαϊθ του Νοτιοανατολικού Λονδίνου, μπορείς να δεις ατάκτως ειρημμένα μερικά κόκκινα τούβλα. Έπεσαν στον Τάμεση από κτίρια που ισοπέδωσε η η ναζιστική Λούφτβάφε στους βομβαρδισμούς του Λονδίνου, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κάτω από τα τούβλα υπάρχουν αμέτρητα καρφιά, βίδες και απομεινάρια πλοίων από τον 19ο αιώνα, όταν το Ρόδερσαϊθ, ήταν γνωστό ως σημείο καταστροφής πλεούμενων.

H Λιζ Άντερσον που έχει και blog για τα ευρήματά της, κάποτε ανέσυρε από τη λάσπη ένα ρωμαϊκό χτένι ηλικίας 2.000 ετών.

«Το χτένι είναι φτιαγμένο από ξύλο πυξού και αυτό που λατρεύω σε αυτό είναι ότι είναι σχεδιασμένο σχεδόν πανομοιότυπα με αυτά που φτιάχνονται σήμερα. Ανάμεσα στα «δόντια» της υπάρχει λάσπη, όπου σχεδόν σίγουρα κρύβονται ρωμαϊκές ψείρες. Όταν το βρήκα ήταν σε τόσο καλή κατάσταση σαν να πετάχτηκε από κάποιον χθες»

Όπως κάθε πάντως κυνήγι θησαυρού και αυτό στις όχθες του Τάμεση κρύβει και κάποιες παγίδες.

«Όταν επιστρέφει η παλίρροια, επιστρέφει γρήγορα», προειδοποιεί ο Γκέζουρ «Πρέπει πάντα να έχεις υπόψιν σου τη διαδρομή προς την ακτή. Και η λάσπη είναι ένας ακόμα κίνδυνος. (…) Ένας πιο έμπειρος μού είχε περιγράψει το πώς έπεσε μέσα σε έναν λάκκο από λάσπη. Είχε την τύχη να έχει μαζί του έναν κουβά ώστε να γαντζωθεί και να συρθεί έξω.  Η επιστροφή του βέβαια με το μετρό ήταν κάπως ρυπαρή»