Ίων Δραγούμης : Η εκτέλεση

Άραγε θα γλίτωνε ο Ίων εκείνη τη μέρα, εάν είχε επέμβει ο πατέρας της;

Είκοσι ένα χρόνια, με αυτό το ερώτημα ζει. Η δολοφονία του Δραγούμη στιγμάτισε τον Μπενάκη στη συνείδηση πολλών Ελλήνων ως ένοχο για ηθική αυτουργία στην εν ψυχρώ εκτέλεση ενός ανθρώπου.

Του ανθρώπου που εκείνη αγάπησε παράφορα.

Πόσες ουλές μπορεί να αντέξει μια ψυχή; Κι όμως πάλεψε και με αυτήν, την πιο βαθιά απ’ όλες.

Για ποιον λόγο δεν ενεπλάκη εκείνο το μεσημέρι ο πατέρας της; Γιατί έμεινε άπραγος εγκαταλείποντας τον Ίωνα σε τόσο δεινή θέση;

Ακόμα κι αν ο Δραγούμης ήταν έμμεσα αναμεμειγμένος στην απόπειρα δολοφονίας του Ελευθέριου Βενιζέλου (μια θεωρία εντελώς απίθανη, που δεν της πέρασε ποτέ στα σοβαρά από το μυαλό), το νόμιμο θα ήταν να δικαστεί, όχι να πέσει στα χέρια κάποιων επικίνδυνων παρακρατικών.

Γιατί ένας άντρας σαν τον πατέρα της, που ανακηρύχτηκε εθνικός ευεργέτης, που ίδρυσε σχολεία, νοσοκομεία και ορφανοτροφεία, που το μόνο του ευαγγέλιο ήταν οι παραδοσιακές αξίες, που είχε υπάρξει κατά γενική ομολογία ευσυνείδητος δήμαρχος, γιατί αυτός ο άντρας άφησε ανυπεράσπιστο έναν άνθρωπο στο έλεος των βασανιστών του;

Ίσως η εξήγηση να κρυβόταν στο απλούστατο σενάριο που η κυρία Δέλτα δυσκολευόταν πάντα να πιστέψει.

Ίσως έφταιγαν οι σκοτεινές αποχρώσεις της ελληνικής Ιστορίας (στα μάτια του βενιζελικού Μπενάκη ο αντιβενιζελικός Δραγούμης ήταν ένα μίασμα, ένας απρόβλεπτος και ιδιόρρυθμος επαναστάτης), σε συνδυασμό φυσικά μ’ εκείνο το ερωτικό δράμα, πριν από χρόνια, που χάραξε μια βαθιά τάφρο ανάμεσα στους Μπενάκηδες και τους Δραγούμηδες (κάνοντας ενδεχομένως τον Εμμανουήλ Μπενάκη να παρακολουθεί εκείνες τις στιγμές όχι έναν άτυχο άνθρωπο, αλλά τον άντρα που προσπάθησε κάποτε να καταστρέψει τον γάμο και το όνομα της κόρης του).

Ναι, μπορεί έτσι να συνέβη, αν και της είναι επώδυνο να το δεχτεί, καθώς δε θεωρούσε τον πατέρα της τόσο μικρόψυχο.

Ή ενδεχομένως να συνέβη κάτι άλλο.

Οτιδήποτε.

Μπορεί να φοβήθηκε. Να δείλιασε. Να λογάριασε το προσωπικό κόστος, που ίσως θα επέσυρε η συμμετοχή του σε κάτι τόσο ανεξέλεγκτο.

Ω, πραγματικά δεν ξέρει. Ουδέποτε έλαβε κάποια απάντηση από τον Μπενάκη που να την ικανοποίησε απόλυτα και δεν μπορούσε να επιμείνει περισσότερο, γιατί αυτός που είχε πεθάνει ήταν ο Ίων Δραγούμης (θα ήταν σαν να ξύνει τις πληγές του παρελθόντος).

Εκείνο που ξέρει είναι ότι ο πατέρας της έφυγε. Ότι τον άφησε μόνο μέσα στο αγριεμένο πλήθος.

Αποχώρησε από την έπαυλη Θων, μπήκε στο αυτοκίνητό του και πήγε να συναντήσει τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Εμμανουήλ Ρεπούλη, για να μάθει επιτέλους πώς ήταν ο Βενιζέλος.

Και τι έγινε μετά;

Οι αστυνομικοί κατάφεραν να απομακρύνουν τον όχλο. Συγκροτήθηκε περίπολος από επτά άτομα. Έβαλαν τον Ίωνα ανάμεσά τους. Πήραν πεζή τον δρόμο για το κέντρο της πόλης, ώστε να τον οδηγήσουν στο Φρουραρχείο. Ο κρατούμενος ήταν ήδη τραυματισμένος στο στήθος και στο ισχίο. Με δυσκολία κατάφερνε να σταθεί όρθιος και να περπατήσει.

Περίπου στο ύψος της οδού Αιγινήτου, κοντά στη διασταύρωση με την Παπαδιαμαντοπούλου, ένα στρατιωτικό όχημα προσπέρασε την περίπολο και στάθμευσε ακριβώς μπροστά της, εμποδίζοντάς την να προχωρήσει. Ένας λοχαγός κατέβηκε από το αυτοκίνητο, πλησίασε τον επικεφαλής της περιπόλου και κάτι του ψιθύρισε στο αυτί. Ο επικεφαλής πρόσταξε τον Ίωνα να σταθεί ακίνητος. Διέταξε το άγημα να πάρει θέση. Οι στρατιώτες σκόπευσαν.

Και οι επτά σφαίρες καρφώθηκαν στο σώμα του. Ο Ίων Δραγούμης εκτελέστηκε. Αντικανονικά. Χωρίς καμία επίσημη αιτιολογία. Δίχως να υπάρξει ειδοποίηση ή κάποιο έγγραφο διάβημα. Άραγε τι σκεπτόταν βλέποντας αιμόφυρτος τα τουφέκια να σημαδεύουν; Ποια ήταν η τελευταία σου σκέψη, αγάπη μου; Τη στιγμή πάντως που το αίμα του κυλούσε στο χώμα, ο Εμμανουήλ Μπενάκης ξεφυσούσε ανακουφισμένος μαθαίνοντας πως ο πρωθυπουργός έχαιρε άκρας υγείας στο Παρίσι.

(Απόσπασμα από το έξοχο ιστορικό μυθιστόρημα του Στέφανου Δάνδολου «Ιστορία χωρίς όνομα», εκδόσεις Ψυχογιός).

Ο Ίων Δραγούμης (1878-1920), διπλωμάτης, πολιτικός και συγγραφέας, εκτελέστηκε στις 31 Ιουλίου 1920 στην Αθήνα.