Επιστημονική έρευνα: Τα άδεια γήπεδα και το προβάδισμα του γηπεδούχου

Ίσως τα δύο μεγαλύτερα ποδοσφαιρικά κλισέ είναι το «βλέπουμε το κάθε παιχνίδι ξεχωριστά» και το «οι οπαδοί ήταν ο 12ος παίκτης της ομάδας μας»

Για το αν οι παίκτες μιας ομάδας όντως αντιμετωπίζουν κάθε αναμέτρηση με την ίδια ξεχωριστή σημασία και συγκέντρωση χωρίς, για παράδειγμα, να προεξοφλούν ότι θα κερδίσουν ένα παιχνίδι επειδή επικράτησαν εύκολα στο προηγούμενο, δεν έχει προκύψει κάποια γνωστή έρευνα.

Για το δεύτερο όμως, έχουμε πλέον επίσημες επιστημονικές απαντήσεις, καθώς η πανδημία του κοροναϊού με τις νέες συνθήκες διεξαγωγής παιχνιδιών σε άδεια γήπεδα ώθησε μια ομάδα στατιστικολόγων να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ των παιχνιδιών κεκλεισμένων των θυρών και του λεγόμενου αβαντάζ της έδρας, του πλεονεκτήματος δηλαδή που έχει μια ομάδα όταν αγωνίζεται στο γήπεδο της.

Διαιτησία στο «mute»

Όπως αναφέρει ο Economist, οι περισσότερες μελέτες «κατηγορούν» τους διαιτητές ότι προσπαθούν με τις αποφάσεις τους να εξευμενίσουν τους οπαδούς. Στα πλαίσια πειράματος των πανεπιστημίων του Γούλβερχαπτον, του Λονδίνου και της Γιούτα με τίτλο, «Η επίδραση του θορύβου του πλήθους και η εμπειρία στις διαιτητικές αποφάσεις στο ποδόσφαιρο», ζητήθηκε από διαιτητές να διαιτητεύσουν αγώνες παρακολουθώντας τους σε βίντεο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ήταν πιο «ευγενικοί» προς τις γηπεδούχες ομάδες όταν άκουγαν οπαδούς να διαμαρτύρονται και να αποδοκιμάζουν παρά όταν ο ήχος του βίντεο ήταν κλειστός.

Αναλύσεις ζωντανών αναμετρήσεων έδειξαν πως υπάρχει μεγαλύτερη διαιτητική προκατάληψη όταν στις κερκίδες του γηπέδου το πλήθος των οπαδών ήταν πυκνότερο. Έρευνα σε έναν μικρό αριθμό κεκλεισμένων των θυρών παιχνιδιών, από το 2002 ως τον Απρίλιο του 2020, έδειξε ότι το πλεονέκτημα των γηπεδούχων εξαφανίστηκε.

Οι διαιτητές έδωσαν ισόποσες κάρτες για φάουλ και στις δύο ομάδες, ενώ οι φιλοξενούμενοι κέρδισαν σχεδόν όσα παιχνίδια κέρδισαν και οι γηπεδούχοι. Και αν ορισμένα άγαρμπα τάκλιν και κάποια τυχερά γκολ σε αυτές τις αναμετρήσεις, έκαναν ίσως κάποιους να αμφισβητήσουν τα αποτελέσματα της μελέτης, η πανδημία του Covid-19 «προσέφερε» στην ερευνητική ομάδα 21st Club την ευκαιρία να αναλύσει 1.534 ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις που διεξήχθησαν, φέτος, χωρίς οπαδούς, σε διάφορα ευυρωπαϊκά πρωταθλήματα.

Σφυρίζοντας σε άδεια γήπεδα

Ένα ασφαλές συμπέρασμα της μεγάλης αυτής έρευνας είναι ότι οι διαιτητές, όταν σφυρίζουν χωρίς οπαδούς είναι λιγότερο προκατειλημμένοι. Αν και υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα πρωταθλήματα, ο συνολικός αριθμός καρτών εις βάρος των γηπεδούχων ανέβηκε από το 46%, που ήταν πριν την πανδημία, στο 50%.

Οι γηπεδούχοι πάντως δεν φάνηκαν να επηρεάζονται από την απώλεια αυτού του «διαιτητικού χαδιού». Στα παιχνίδια με οπαδούς οι γηπεδούχες ομάδες κέρδισαν το 58% των πόντων που θα μπορούσαν να έχουν κερδίσει, αν έκαναν μόνο νίκες, και χωρίς οπαδούς το 56%.

Επίσης, από τον Μάιο, χωρίς την παρουσία των οπαδών τους οι γηπεδούχοι είδαν το ποσοστό τους στα σουτ εντός εστίας να μειώνεται μόνο κατά 2%, από 55% που ήταν την περίοδο προ του κοροναϊού στο 53%. Το ποσοστό είναι ελαφρώς λιγότερο αλλά παραμένει αρκετό για να δίνει στους γηπεδούχους το πλεονέκτημα.

Γιατί όμως οι γηπεδούχες ομάδες συνεχίζουν να έχουν προβάδισμα ακόμα και χωρίς θετικά προδιατεθειμένους προς αυτές διαιτητές;

Οι επιστήμονες δεν μπορούν ακόμα να δώσουν μια σαφή απάντηση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες την εξήγηση θα μπορούσε να δώσει το γεγονός ότι οι παίκτες των φιλοξενούμενων ομάδων υποχρεώνονται σε μεγάλης διάρκειας ταξίδια που είναι φυσικά επίπονα για τη φυσική τους κατάσταση.

Στην Ευρώπη όμως, σε πολλές περιπτώσεις, τα ταξίδια είναι αρκετά σύντομα. Ίσως οι περισσότεροι προπονητές των φιλοξενούμενων, αν και το γήπεδο των αντιπάλων πρόκειται να είναι παγερά άδειο, και άρα οι παίκτες τους και οι διαιτητές, λιγότερο «ψαρωμένοι», συνεχίζουν να «κατεβάζουν» τις ομάδες τους πιο αμυντικά απ’ ό,τι ίσως να χρειαζόταν.

Οι οπαδοί και η εξέλιξη ενός ποδοσφαιρικού αγώνα

Δεν θα πρέπει πάντως να λησμονούμε και τις περιπτώσεις διαιτητών που το καλωσοριστικό «γιουχάρισμα» των οπαδών των γηπεδούχων δεν φέρνει πάντα το επιθυμητό αποτέλεσμα, καθώς  εκνευρίζει και πεισμώνει τους Διαιτητές τόσο, που συνειδητά ή υποσυνείδητα προχωράνε σε «αντεκδικητικά» σφυρίγματα. Κι εκεί γεννιέται ο φαύλος κύκλος υπέρ του φιλοξενούμενου. Όσο ο διαιτητής δείχνει να «τιμωρεί» τους γηπεδούχους, τόσο οι οπαδοί τους τον αποδοκιμάζουν και όσο τον αποδοκιμάζουν τόσο τους τιμωρεί με τα σφυρίγματά του.

Οι προαναφερθείσες μελέτες δείχνουν ότι οι οπαδοί μπορούν να γίνουν ο 12ος παίκτης της ομάδας και ότι ένα άδειο γήπεδο μειώνει, λίγο ή πολύ,  το πλεονέκτημα των γηπεδούχων, όχι όμως μόνο επειδή οι οπαδοί, τις περισσότερες φορές, κάνουν τους διαιτητές πιο «προσεκτικούς», αλλά κυρίως επειδή όταν «οι παίκτες ξεμένουν από δυνάμεις» και «η μπάλα ζυγίζει 100 κιλά», ο κόσμος στις γεμάτες εξέδρες μπορεί με τη φωνή του και την πίστη του στη νίκη ξαφνικά «να κάνει το γήπεδο να κατηφορίζει».

Κλισέ κι αυτό, και χωρίς φυσικά να μπορεί να αποδειχθεί από την επιστήμη της φυσικής, αλλά για όποιον το έχει ζήσει από κοντά, τόσο μαγικό όσο και πραγματικό.