Μπρα ντε φερ Τουρκίας – Αιγύπτου

Οι εξελίξεις στη Λιβύη αναμένονται ραγδαίες. Σύρτη και αλ-Τζούφρα βρίσκονται στο στόχαστρο της κυβέρνησης Σάρατζ. Η μεν πρώτη δίνει πρόσβαση στις σημαντικότερες πετρελαιοπηγές της χώρας, ενώ από το λιμάνι της εξάγεται περίπου το 70% των υδρογονανθράκων προς τις διεθνείς αγορές. Η δεύτερη περιοχή διαθέτει ένα κομβικό στρατιωτικό αεροδρόμιο για τον έλεγχο των λιμένων, των γραμμών τροφοδοσίας μεταξύ και άλλων αεροδρομίων, ενώ σύμφωνα με τους Τούρκους, αν η κυβέρνηση Σάρατζ το επανακαταλάβει, η πλάστιγγα θα γείρει υπέρ της.

Στη Λιβύη χιλιάδες μισθοφόρων έχουν στρατολογηθεί από τις εξωτερικές δυνάμεις σε υποστήριξη των εγχώριων συμμάχων τους, ενώ το εμπάργκο όπλων ισχύει μόνο κατ’ όνομα. Ο διεθνής παράγοντας, είτε μέσω του ΟΗΕ, είτε/και με δηλώσεις μεμονωμένων κρατών, ανησυχεί ιδιαίτερα για τη διαφαινόμενη τελική αναμέτρηση σε Σύρτη και αλ-Τζούφρα, ιδίως από τη στιγμή που η Αίγυπτος έχει προειδοποιήσει για άμεση στρατιωτική εμπλοκή. Η ευρωπαϊκή επιχείρηση «Ειρήνη» στερείται των βασικών για να είναι στοιχειωδώς αποτελεσματική, με την Αγκυρα να την έχει στοχοποιήσει και κάποιες ευρωπαϊκές χώρες να απολογούνται. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία επιχειρεί να προσεταιριστεί Ιταλία, Ισπανία και Μάλτα για δύο λόγους: να «σπάσει» εγκαίρως το μεσογειακό μέτωπο, προτού οικοδομηθεί ένα τείχος απέναντι στον τουρκικό ηγεμονισμό/αναθεωρητισμό και να εξασφαλίσει την ανοχή, αν όχι ακόμη και κάποιες επιχειρησιακές διευκολύνσεις, επικαλούμενη τη νομιμοποίηση της κυβέρνησης Σάρατζ αλλά και προσφέροντάς τους ανταλλάγματα εκ μέρους της τελευταίας (π.χ. ενεργειακά συμβόλαια, συγκράτηση προσφυγομεταναστευτικών ρευμάτων).

Για την Αγκυρα, ο βαθμός εμπλοκής της στη Λιβύη απαγορεύει την αποτυχία. Για την ώρα, η κυβέρνηση της Τρίπολης μοιάζει σταθεροποιημένη (άρα και το τουρκολιβυκό σύμφωνο), αλλά οι επιλογές δεν είναι απαραιτήτως οι καλύτερες. Εκτός εάν γίνει και πετύχει η ανακατάληψη Σύρτης και αλ-Τζούφρα, το ενδεχόμενο οι διαπραγματεύσεις να εκκινήσουν υπό τις παρούσες συνθήκες σημαίνει παγίωση μίας αρνητικής κατάστασης για τα συμφέροντά της, παρά τις επιτυχίες των τελευταίων μηνών. Από την άλλη, αν συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο (παραβιάζοντας το εμπάργκο όπλων αλλά και τα συμφωνηθέντα στο Βερολίνο), ρισκάρει την αφύπνιση μέρους του διεθνούς παράγοντα, ενώ θα κινητοποιήσει περαιτέρω περιφερειακούς δρώντες, όπως η Αίγυπτος και η Γαλλία, μπροστά στο ενδεχόμενο εδραίωσής της στη Λιβύη.

Ως προς το Κάιρο, είναι ενδιαφέρον ότι η Αγκυρα δείχνει να μην ανησυχεί και θεωρεί σχεδόν απίθανο το ενδεχόμενο στρατιωτικής παρέμβασης εκ μέρους του. Βασίζει αυτή τη βεβαιότητα στο ανοιχτό μέτωπο των αιγυπτιακών δυνάμεων στο Σινά, όπου αντιμετωπίζουν τζιχαντιστικά στοιχεία, στην αδυναμία των ενόπλων δυνάμεων να ανταπεξέλθουν σε μία επιχείρηση που μπορεί να  διαρκέσει πολύ, στην έλλειψη διεθνούς υποστήριξης σε μία τέτοια ενέργεια, καθώς και στις δυσκολίες αεροπορικής συνδρομής, ακόμη και από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία. Εφόσον, λοιπόν, ο Ερντογάν εκτιμά ότι ο Αλ Σίσι μπλοφάρει, έχει την αυτοπεποίθηση και τις διαβεβαιώσεις για να προχωρήσει με τους σχεδιασμούς του; Θα χρειαστεί, οπωσδήποτε, αφενός, το πράσινο φως της Γερμανίας, που ασκεί την προεδρία της ΕΕ και έχει ως παρακαταθήκη  – έστω και αποδυναμωμένη – τη Σύνοδο του Βερολίνου, και αφετέρου – παίζοντας το ρωσικό χαρτί – την ανοχή των ΗΠΑ ή έστω την αποθάρρυνση εκ μέρους τους προς την αιγυπτιακή κυβέρνηση για άμεση εμπλοκή της.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ. Κυκλοφορεί το βιβλίο του «Η Ελλάδα στη γειτονιά της» (εκδόσεις Παπαδόπουλος)