Τουρκία: Εντυπωσιακά στοιχεία για τις εμπορικές της σχέσεις με Γερμανία

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) είναι ο μόνος διεθνής οργανισμός που ασχολείται με τους κανόνες που διέπουν το εμπόριο μεταξύ των χωρών και επιτηρεί μια σειρά από συμφωνίες της συντριπτικής πλειοψηφίας των χωρών της παγκόσμιας κοινότητας, που έχουν επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια.

Σύμφωνα με τον ΠΟΕ, ένα από τα δέκα προνόμια του διεθνούς εμπορικού συστήματος είναι ότι «βοηθά στη διατήρηση της ειρήνης» καθώς «για να τεθεί χονδροειδώς, οι έμποροι είναι συνήθως διστακτικοί να πολεμήσουν τους πελάτες τους. Με άλλα λόγια όταν το εμπόριο ρέει ομαλά και οι δύο πλευρές απολαμβάνουν μια υγιή εμπορική σχέση, η πολιτική διένεξη είναι λιγότερο πιθανή»

Ανέκαθεν εξάλλου οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ κρατών αποτελούσαν βασικό κομμάτι των ευρύτερων διπλωματικών τους σχέσεων, ικανές να τις βελτιώσουν ή να τις βλάψουν.

Όταν πρωθυπουργοί και ηγέτες κρατών πραγματοποιούν επίσημες επισκέψεις σε ξένες χώρες, τις περισσότερες φορές συνοδεύονται από πολυπληθείς ομάδες επιχειρηματιών και εκπροσώπων των οικονομικών και εμπορικών κλάδων. Στα κοινά τους διαγγέλματα, στα πλαίσια κάποιας μεγάλης οικονομικής συμφωνίας, οι πολιτικοί ηγέτες μιλούν για σημαντικές επενδύσεις από μια φίλη – χώρα που εξασφαλίζουν ευημερία στους δύο λαούς. Δύσκολα λοιπόν μπορεί κανείς να φανταστεί δύο χώρες να έχουν αγαστή εμπορική συνεργασία χωρίς θερμές διπλωματικές θέσεις.

Ενδιαφέρον προκαλεί η δημοσίευση των στοιχείων για το ποια κράτη δέχονται τις μεγαλύτερες εξαγωγές από την Τουρκία (γράφημα 1) και για το ποιες χώρες είναι οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς προς την Τουρκία (γράφημα 2), από το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).

Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του ΟΗΕ UN Comtrade, για το έτος 2019 πρώτη στη λίστα με τις χώρες-προορισμούς των τουρκικών εξαγωγών είναι η Γερμανία με εξαγωγές ύψους 16.6 δισεκατομμύρια δολάρια, δεύτερο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο (11.2 δισ. δολάρια) και τρίτο το Ιράκ (10,2 δισ. δολάρια).

Η Γερμανία, με εξαγωγές ύψους 19.2 δισ. δολαρίων, βρίσκεται ιδιαίτερα ψηλά και στη λίστα με τους κορυφαίους εξαγωγείς προς την Τουρκία, καταλαμβάνοντας, έστω και με βραχεία κεφαλή από την τρίτη Κίνα, τη δεύτερη θέση.

Γερμανία και Τουρκία έχουν αδιαμφισβήτητα μία στιβαρότατη εμπορική συνεργασία, από την άλλη όμως δεν είναι λίγες οι φορές που η Γερμανία έχει «τορπιλίσει» τις τουρκικές επιδιώξεις για στενότερη σύνδεση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημαντικότατος επίσης παράγοντας στις γερμανοτουρκικές σχέσεις είναι η παρουσία στη γερμανική επικράτεια, 3 περίπου εκατομμυρίων ανθρώπων τουρκικής καταγωγής.

Οι σχέσεις Γερμανίας – Τουρκίας

Πώς θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας;

Μια επίσκεψη στις ιστοσελίδες των δύο υπουργείων Εξωτερικών ίσως βοηθήσει:

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών σε φετινό κείμενό του με τίτλο «Οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας» , ξεκινώντας από την υπογραφή του συμφώνου ειρήνης και φίλιας το 1790 μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Πρωσίας, φτάνει ως τις μέρες μας και αναφέρει:

«Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Γερμανίας βίωσαν μια προβληματική περίοδο που ξεκίνησε από την απόφαση του γερμανικού ομοσπονδιακού κοινοβουλίου, στις 2 Ιουνίου 2016, να αναγνωρίσει τα γεγονότα του 1915  ως ‘γενοκτονία’ (σ.σ. Γενοκτονία των Αρμενίων) καθώς και από άλλες αρνητικές εξελίξεις. Μέσα από διάλογο και κοινά βήματα, από το 2018 έχει επιτευχθεί ένας ικανοποιητικός βαθμός εξομάλυνσης των σχέσεων».

Το κείμενο αφού σημειώνει τις «πολυάριθμες επισκέψεις της Καγκελαρίου Μέρκελ στην Τουρκία» καταλήγει στο ότι «περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι τουρκικής καταγωγής ζουν στην Γερμανία (…) συνεισφέρουν στην κοινωνική ζωή και την οικονομική ευημερία της Γερμανίας εδώ και πολλά χρόνια» και πως «στην Γερμανία υπάρχουν 3 μέλη του Ευρωκοινοβουλίου, 16 μέλη του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου, 48 μέλη Κοινοβουλίων Κρατιδίων και 423 μέλη Δημοτικών Συμβουλίων που είναι τουρκικής καταγωγής».

Ολίγον τι επιθετικός, αν όχι απειλητικός, ο τρόπος που επιλέγει το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών να τονίσει τη βάση των τουρκογερμανικών δεσμών αλλά σίγουρα φωτίζει μια υπαρκτή διάσταση που ίσως εξηγεί και τις ισχυρότατες εμπορικές σχέσεις των δύο κρατών.

Η γερμανική οπτική

Από εκεί που καταλήγουν οι Τούρκοι ξεκινούν οι Γερμανοί.

«Η Γερμανία και η Τουρκία συνδέονται με εξαιρετικά ευρείες και έντονες σχέσεις στις οποίες οι σχεδόν 3 εκατομμύρια άνθρωποι τουρκικής καταγωγής που ζουν στη Γερμανία παίζουν σημαντικό ρόλο»

«Σημαντικός ρόλος» βέβαια δεν σημαίνει πάντα θετικός ρόλος κι αυτό δεν αποτελεί μυστικό. Ο όγκος του τουρκικής καταγωγής πληθυσμού στης Γερμανίας ήταν κάτι που πάντα προβλημάτιζε το Βερολίνο.

Ως προς τις γερμανοτουρκικές σχέσεις το κείμενο «Γερμανία και Τουρκία: Διμερείς Σχέσεις», που ανέρτησε το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών τον περασμένο Μάρτιο « από το 2016, οι διμερείς σχέσεις βρίσκονται υπό αυξανόμενη ένταση, κυρίως επειδή ένας μεγάλος αριθμός γερμανών πολιτών κρατείται αυθαίρετα , χωρίς να μπορεί να αποχωρήσει από την Τουρκία ή δεν επιτρέπεται [σε άλλους] να εισέλθουν σε αυτήν από τις αρχές του 2017».

Μετά την σαφέστατη αυτή αποδοκιμασία της τουρκικής στάσης το κείμενο αναφέρεται στις εμπορικές σχέσεις των δύο χώρων, υπογραμμίζοντας το μέγεθος της γερμανικής συμβολής στην τουρκική οικονομία: «Η Γερμανία είναι ο πιο σημαντικός εμπορικός εταίρος και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας της», εμφανίζοντας παρ’ όλα αυτά μικρή πτώση λόγω της οικονομικής κρίσης ενώ «πάνω από 7400 γερμανικές και τουρκικές επιχειρήσεις στην Τουρκία έχουν εισπράξει γερμανική χρηματοδότηση»

Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, στη συνέχεια του κειμένου, περνάει ξανά σε πολιτικού χαρακτήρα ζητήματα και παρά τα δεδομένα εμπόδια, που η Γερμανία έχει θέσει κατά καιρούς στις τουρκικές προσπάθειες για είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αποκαλεί την Τουρκία «υποψήφιο μέλος της ΕΕ» σημειώνοντας μάλιστα πως «η γερμανική κυβέρνηση βλέπει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, που άρχισαν το 2005, ως ανοιχτές».

Τέλος αφού αναφερθεί «στα 198 εκατομμύρια ευρώ ανθρωπιστικής βοήθειας» προς την Τουρκία το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών παραθέτει εκπαιδευτικά ιδρύματα που τελούν υπό γερμανοτουρκική συνεργασία.

Μέσα σε λίγες γραμμές το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών παραδίδει μαθήματα πολιτικής και εμπορικής διπλωματίας.

Χαϊδεύει, επιπλήττει και υπόσχεται ταυτόχρονα, μέσα στο ίδιο κείμενο.

Γιατί γνωρίζει πολύ καλά ότι η Γερμανία χρειάζεται την Τουρκία και πως αν και οι καλοί λογαριασμοί είναι που  κάνουν τους καλούς φίλους, πολλές φορές συμφέρει περισσότερο να παραβλέπεις τα (εσκεμμένα) λάθη του φίλου και εταίρου σου.