Κοροναϊός : Πώς να αντιμετωπίσετε συνομωσιολόγους και αντιεμβολιαστές

Η ανάπτυξη αποτελεσματικού εμβολίου για τον κοροναϊό μοιάζει όλο και πιο πιθανή. Τώρα, η προσοχή στρέφεται στο πρόβλημα των αντιεμβολιαστών. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ένας στους έξι Βρετανούς έχει σκοπό να αρνηθεί το εμβόλιο για τον κοροναϊό, όταν αυτό θα είναι διαθέσιμο. Η δυσπιστία των πολιτών απέναντι στα εμβόλια αποτελεί περίπλοκο πρόβλημα με πολλαπλές αιτίες, όμως αν κάτι είναι βέβαιο, είναι πως οι θεωρίες συνομωσίας δεν βοηθούν την κατάσταση.

Η μάχη κατά των θεωριών συνομωσίας για τον κοροναϊό είναι πολυμέτωπη. Απαιτεί μια ευρεία εκστρατεία δημόσιας υγείας και ακόμη περισσότερο έλεγχο από τις εταιρείες κοινωνικών δικτύων για τον περιορισμό της παραπληροφόρησης. Όμως όλοι μας μπορούμε να βάλουμε ένα μικρό λιθαράκι σε αυτή την προσπάθεια. Οι περισσότεροι γνωρίζουμε προσωπικά τουλάχιστον ένα άτομο που έχει πειστεί – έστω και προσωρινά – από μια θεωρία συνομωσίας στη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης.

Γράφοντας στο CNN, ο Τζόβαν Μπρίφορντ, λέκτορας ψυχολογίας στο Open University, ο οποίος ερευνά εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες της θεωρίες συνομωσίας και έχει μιλήσει με πολλά άτομα που πιστεύουν σε αυτές, δημιούργησε έναν οδηγό έξι κανόνων για όσους φιλοδοξούν να αλλάξουν γνώμη στους συνομωσιολόγους του κύκλου τους.

1. Συνειδητοποιήστε το μέγεθος του στόχου σας

Η συζήτηση με άτομα που πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας, είναι πάντα δύσκολη. Σπανίως είναι αρκετή η παράθεση επιχειρημάτων ή η ανάδειξη των λογικών ανακολουθιών στα δικά τους επιχειρήματα. Οι θεωρίες συνομωσίας είναι εξ ορισμού αδύνατον να καταρριφθούν.

Η απουσία αποδείξεων για μια συνομωσία ή οι αποδείξεις για τη μη ύπαρξή της, αντιμετωπίζονται από όσους πιστεύουν σε αυτές ως απόδειξη της πανουργίας εκείνων που κρύβονται πίσω από το σχέδιο, και της ικανότητάς τους να παραπλανούν το κοινό. Επομένως οπλιστείτε με υπομονή – και προετοιμαστείτε για μια ενδεχόμενη αποτυχία.

2. Αναγνωρίστε τη συναισθηματική πλευρά

Οι θεωρίες συνομωσίας είναι γοητευτικές. Όχι, όμως, εξαιτίας της δύναμης των επιχειρημάτων τους, αλλά μέσα από την ένταση των συναισθημάτων που προκαλούν. Πίσω από τις θεωρίες συνομωσίας κρύβονται συναισθήματα πικρίας, αγανάκτησης και απογοήτευσης. Είναι αφηγήσεις όχι μόνο για την αλήθεια, αλλά και για το καλό και το κακό.

Αυτό χαρίζει στις θεωρίες συνομωσίας μια ισχυρή συναισθηματική πτυχή. Τα συναισθήματα οξύνονται – και οι συζητήσεις μετατρέπονται εύκολα σε φωνές. Είναι σημαντικό να αποτρέψετε αυτή την εξέλιξη. Να είστε προετοιμασμένοι να αποκλιμακώσετε την κατάσταση και να κρατήσετε το διάλογο ζωντανό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να υποχωρείτε.

3. Μάθετε τι ακριβώς πιστεύουν

Πριν προσπαθήσετε να μεταπείσετε κάποιον, ανακαλύψτε την πραγματική φύση και το περιεχόμενο των «πιστεύω» του. Όταν πρόκειται για θεωρίες συνωμοσίας, ο κόσμος δεν χωρίζεται σε «συνομωσιολόγους» και «σκεπτικιστές». Υπάρχει ένα ολόκληρο φάσμα μεταξύ τους.

Μια μειοψηφία πιστών ακολούθων αντιμετωπίζει τις θεωρίες συνωμοσίας ως απόλυτη αλήθεια και αντιστέκεται έντονα σε κάθε αντεπιχείρημα. Αρκετοί άλλοι, μπορεί να μην αντιμετωπίζουν τους εαυτούς τους ως ακολούθους των θεωριών, όμως είναι πρόθυμοι να δεχτούν ότι οι συνομωσιολόγοι ενδέχεται να έχουν κάποιο δίκιο ή έστω να θέτουν τα σωστά ερωτήματα. Αντιλαμβανόμενοι την ακριβή φύση και το βάθος της πίστης κάποιου στις θεωρίες συνομωσίας, είμαστε σε θέση να προσαρμόσουμε αντιστοίχως και την αντιμετώπισή μας.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να ανακαλύψουμε ποια είναι ακριβώς η θεωρία συνομωσίας στην οποία πιστεύουν. Ποιος κρύβεται πίσω από τον κοροναϊό; Το 5G ή ο Μπιλ Γκέιτς; Ή μήπως και τα δύο; Ποια βίντεο και ποιες ιστοσελίδες παρακολουθούν; Όταν το μάθετε, συγκεντρώστε όσες περισσότερες αποδείξεις για το αντίθετο μπορείτε. Χρησιμοποιήστε αξιόπιστες πηγές και ιστοσελίδες που ασχολούνται ακριβώς με την κατάρριψη τέτοιων θεωριών.

Η έρευνα θα σας βοηθήσει να κρατήσετε τη συζήτηση στην ουσία των ισχυρισμών. Ποτέ μην αμφισβητήσετε την ευφυΐα ή την ηθική του συνομιλητή σας. Το μόνο που θα καταφέρετε, είναι η συζήτηση να ολοκληρωθεί πρόωρα.

4. Ανακαλύψτε κοινό έδαφος

Ένα από τα κυριότερα προβλήματα των θεωριών συνομωσίας είναι ότι δεν τις πιστεύουν μόνο εκείνοι που φορούν καπελάκια από αλουμινόχαρτο ή είναι πολιτικοί εξτρεμιστές. Σε περιόδους κρίσης και αβεβαιότητας, είναι εύκολο να τις δούμε να διαχέονται μεταξύ κατά τα άλλα λογικών ανθρώπων και να αλλάζουν την κοσμοθεωρία τους.

Οι θεωρίες συνομωσίας κάνουν την πραγματικότητα να φαίνεται λιγότερο χαώδης, ενώ παράλληλα στηρίζονται σε συχνά δικαιολογημένες ανησυχίες για τον κόσμο – για παράδειγμα, για τη συγκέντρωση της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας στα χέρια των λίγων, την εκτεταμένη επιτήρηση, την ανισότητα ή την απουσία πολιτικής διαφάνειας. Επομένως, όταν μιλάμε για τις θεωρίες συνομωσίας, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τις ευρύτερες ανησυχίες και να περιορίζουμε τη συζήτηση στο κατά πόσον αυτού του είδους οι θεωρίες μπορούν να προσφέρουν επαρκείς ή ουσιαστικές απαντήσεις.

Πολλοί άνθρωποι καταλήγουν να πιστεύουν σε θεωρίες συνομωσίας εξαιτίας μιας σωστής περιέργειας για τον κόσμο, η οποία απλώς λοξοδρομεί. Ορισμένες φορές αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους ως άτομα με υγιή σκεπτικισμό και ως αυτοδίδακτους ερευνητές περίπλοκων ζητημάτων. Μην επικρίνετε και μην κοροϊδέψετε αυτό το γεγονός. Αντ’ αυτού εξηγήστε τους ότι, κατ’ αρχήν, εκτιμάτε και συμμερίζεστε τις ανησυχίες τους. Στο κάτω κάτω, ο στόχος σας δεν είναι να τους κάνετε λιγότερο περίεργους για τον κόσμο, αλλά να αλλάξετε τον τρόπο που εκφράζουν αυτή την περιέργεια ή τα θέματα στα οποία εστιάζουν.

Οι θεωρίες συνομωσίας συχνά ακούγονται πειστικές επειδή ξεκινούν με τη λεπτομερή παράθεση πιστευτών επιστημονικών ή ιστορικών γεγονότων. Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα γεγονότα και οι λοιπές προκείμενες καταλήγουν σε απίθανα συμπεράσματα.

Τα ψιχία αλήθειας που κρύβονται σε αυτές τις θεωρίες μπορούν να γίνουν μια καλή αρχή για συζήτηση. Συμφωνώντας τουλάχιστον σε ορισμένα από τα γεγονότα, θα καταφέρετε να εστιάσετε στα λογικά άλματα που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ένα συν ένα κάνει τρία.

5. Αμφισβητήστε τα στοιχεία, αξιολογήστε τα επιχειρήματα

Η κατάρριψη θεωριών συνομωσίας απαιτεί μια προσέγγιση δύο βημάτων. Η πρώτη αφορά την αμφισβήτηση των επιχειρημάτων και της προέλευσής τους. Αναφερθείτε σε συγκεκριμένους ισχυρισμούς και συζητήστε τι συνιστά αξιόπιστη πηγή. Προσφερθείτε να ψάξετε για στοιχεία μαζί με το άτομο με το οποίο συζητάτε.

Αν μιλάτε σε κάποιον που πιστεύει με θέρμη τις θεωρίες, το πιθανότερο είναι πως θα αρνηθεί την πρότασή σας. όμως αν δεν έχει φτάσει σε αυτό το σημείο, ίσως το κάνει και στη συνέχεια ίσως αρχίσει να αμφισβητεί μόνος του τις απόψεις του.

Η δεύτερη προσέγγιση αφορά την αμφισβήτηση της σχετικότητας και της αξίας των θεωριών συνομωσίας γενικότερα. Για παράδειγμα, ίσως βοηθήσει να αναφέρετε ότι σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, τέτοιου είδους απόψεις καταλήγουν να αμφισβητούνται.

Για παράδειγμα, οι θεωρίες ότι το AIDS δεν είναι αληθινό, ενώ αντιθέτως τα αντιρετροϊκά φάρμακα κάνουν μεγαλύτερη ζημιά από την ασθένεια όχι μόνο έχουν καταρριφθεί, αλλά συνέβαλαν σε εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους στην υπο-σαχάρια Αφρική.

Οι ψευδείς ισχυρισμοί για τον κοροναϊό έχουν αντίστοιχη δύναμη. Τοποθετώντας τις θεωρίες σε ένα ιστορικό πλαίσιο, δείχνει ότι δεν έχουν τίποτα καινούργιο να προσφέρουν και ότι δεν θέτουν τις σωστές ερωτήσεις για την πανδημία και τις αιτίες που οδήγησαν σε αυτή.

6.Φανείτε ρεαλιστές

Φυσικά, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτές οι συμβουλές θα φανούν αποτελεσματικές. Δεν υπάρχουν επιχειρήματα που δεν μπορούν να καταρριφθούν, ούτε αλάθητες στρατηγικές που θα στρέψουν κάθε συνομωσιολόγο στον υγιή σκεπτικισμό. Επομένως, βάλτε ρεαλιστικούς στόχους. Δεν πρέπει να σκοπεύετε μόνο στο να τους αλλάξετε γνώμη, αλλά κυρίως στο να τους παροτρύνετε να αμφισβητούν επιχειρήματα – και, ιδανικά, να τους διευκολύνετε να αναπτύξουν αντιστάσεις στη γοητεία τέτοιων θεωριών.

Πηγή: www.cnn.com