Τι σηματοδοτεί η συμφωνία Ελλάδας και Αιγύπτου για ΑΟΖ – Πώς «μπλοκάρει» την Τουρκία

Ιστορικό γεγονός για τη χώρα αποτελεί η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η εξέλιξη αυτή, πέρα από το γεγονός ότι ενισχύει τη θέση της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας, έρχεται να αλλάξει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το τελευταίο διάστημα, η Αθήνα αναζητούσε τρόπους αντίδρασης στο παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο και όσο περνούσε ο καιρός -δεδομένης της αδυναμίας του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ να κυριαρχήσει σε μια ενδεχόμενη μεταβατική περίοδο στη Λιβύη- επεδίωκε την ολοκλήρωση των συνομιλιών με την Αίγυπτο και σύναψη συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.

Η υπογραφείσα οριοθέτηση είναι τμηματική, αποτελεί δηλαδή τμήμα συνολικής, μεταγενέστερης οριοθέτησης μεταξύ των δύο χωρών, ωστόσο σε κάθε περίπτωση αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την παράνομη απόπειρα της Τουρκίας να οριοθετήσει ΑΟΖ απευθείας με την Αίγυπτο παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα των ελληνικών νησιών σε θαλάσσιες ζώνες. Αποτελεί, δε, ισχυρό χαρτί ενόψει της έναρξης των διαβουλεύσεων με τη γειτονική χώρα, με την Άγκυρα πάντως να προσανατολίζεται, όπως προκύπτει σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, προς ακύρωσή τους.

Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης, εξηγεί στο in.gr πώς η Ελλάδα ενισχύεται απέναντι στη συμφωνίας Τουρκίας – Τρίπολης, καθώς και τα επόμενα κρίσιμα βήματα.

Το ιδανικό timing

Η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου έρχεται την κατάλληλη στιγμή. Από τον χάρτη που είδε προ ολίγου το φως της δημοσιότητας είναι σαφές ότι η εν λόγω διεμβολίζει με εμφατικό τρόπο το τουρκολιβυκό σύμφωνο, ενώ ενισχύει διαπραγματευτικά την Αθήνα έναντι της Άγκυρας στο σενάριο που οι διερευνητικές συνομιλίες να οδηγηθούν σε διαπραγματεύσεις. Μάλιστα, θα είναι δύσκολο για την τουρκική πλευρά να επικαλεστεί τη συμφωνία Αθήνας – Καΐρου για να τορπιλίσει τον διάλογο, όταν αυτή επιχείρησε να δημιουργήσει τετελεσμένα με μια παράνομη συμφωνία με τον Σάρατζ.

Σημειώνεται πως εφικτή ήταν μόνο μια συμφωνία τμηματικής οριοθέτησης και όχι συνολικής. Αυτό δεν σημαίνει ότι η σημερινή συμφωνία είναι οριστική. Κάλλιστα, πρέπει να υπάρχει πρόνοια διεύρυνσής της όταν το κρίνουν κατάλληλο τα δυο μέρη ώστε να συμπεριληφθούν και τμήματα πέραν του 28ου μεσημβρινού, συμπεριλαμβανομένου του Καστελόριζου.

Επίσης, πρέπει να δούμε την επήρεια που προκύπτει για τα ελληνικά νησιά και τη δυνατότητα και άλλων αντίστοιχων οριοθετήσεων στο μέλλον. Αλλά, για την ώρα, η Αθήνα κατάφερε να δημιουργήσει μια νομική διαφορά έναντι του συμφώνου Άγκυρας – Τρίπολης κι μάλιστα με την πλάστιγγα του δικαίου της θάλασσας να φέρνει σαφώς στην πλευρά μας. Άρα, αν το επιθυμεί η Τουρκία μπορεί να συνηγορήσει στην από κοινού προσφυγή στη Χάγη για να να κριθούν οι δυο συμφωνίες.

Η επόμενη ημέρα της συμφωνίας

Επίσης, καθοριστικής σημασίας είναι η τάχιστη κύρωση της συμφωνίας από τα δύο κοινοβούλια ώστε κατόπιν να κατατεθεί επίσημα στον ΟΗΕ και να πρωτοκολληθεί, ενώ οκτώ μήνες μετά δεν έχει ολοκληρωθεί η αντίστοιχη διαδικασία του παράνομου τουρκολιβυκού συμφώνου.

Εξίσου σημαντική θα είναι η διεθνής υποστήριξη στη μοναδική, κανονική συμφωνία οριοθέτησης στην εν λόγω περιοχή. Μια συμφωνία που ήταν αποτέλεσμα εντατικών διαβουλεύσεων (τους τελευταίους μήνες) και προϊόν ενός λειτουργικού και αποδοτικού για τα εθνικά συμφέροντα συμβιβασμού. Όχι προϊόν εξαναγκασμού, πέρα από κάθε έννοια του διεθνούς δικαίου, όπως η συμφωνία Τουρκίας – κυβέρνησης της Τρίπολης.

Τέλος, μόνο με μια συμφωνία με ένα όμορο κράτος και δη το μεγαλύτερο αραβικό κράτος του κόσμου, διασφαλίζονται και κατοχυρώνονται περαιτέρω τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Και αυτό παρότι η Τουρκία επιχείρησε να αποσπάσει την υπογραφή της Αιγύπτου, έχοντας μάλιστα κατά τη διακυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων το 2013 φτάσει μια ανάσα από τη σχετική συμφωνία, προσφέροντας περίπου 20-25% παραπάνω ΑΟΖ στο Κάιρο.

*Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ. Κυκλοφορεί το βιβλίο του «Η Ελλάδα στη γειτονιά της»