Συμφωνία με Αίγυπτο : Το παρασκήνιο της ελληνικής επιτυχίας και οι επόμενες κινήσεις της Αγκυρας

Οι πληροφορίες υπήρχαν και η Ελλάδα είχε δηλώσει τις προθέσεις της. Στόχος μετά την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Ιταλία ήταν η υπογραφή της αντίστοιχης συμφωνίας με την Αίγυπτο. Εστω και τμηματικής.

Η ελληνική διπλωματία είχε εντατικοποιήσει τις συνομιλίες με το Κάιρο ήδη από το τέλος του 2019 και την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, που εφηύρε θαλάσσια σύνορα Τουρκίας – Λιβύης, αγνοώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας με την Αγκυρα να υποστηρίζει ότι τα νησιά δεν δικαιούνται την ίδια επήρεια με την ηπειρωτική χώρα.

Η Αθήνα «πάτησε γκάζι» στις διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο με στόχο να φτάσει σε ένα αποτέλεσμα, ύστερα από 15 χρόνια συνομιλιών, ιδιαίτερα μετά τη συμφωνία με την Ιταλία. Και η συμφωνία υπεγράφη στις 6 Αυγούστου, με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια να αναχωρεί υπό πλήρη μυστικότητα για το Κάιρο.

Η απόφαση – σύμφωνα με πληροφορίες – για το ταξίδι ελήφθη το πρωί της Πέμπτης, με τον Δένδια να δηλώνει χαρακτηριστικά «ή τώρα ή ποτέ», ενώ είχαν προηγηθεί σχετικά τηλεφωνήματα με τον αιγύπτιο ομόλογό του Σάμεχ Σούκρι, που έδειχναν ότι υπάρχει η απαιτούμενη συναίνεση με την Αίγυπτο τόσο την Τετάρτη όσο και το πρωί της ίδιας μέρας.

Η υπογραφή αιφνιδίασε την Αγκυρα, που παρά το γεγονός ότι είχε πληροφορίες ότι Κάιρο και Αθήνα είναι πολύ κοντά στο να ξεπεράσουν τις όποιες διαφορές τους και να καταλήξουν σε συμφωνία εντός του μηνός Αυγούστου, δεν περίμενε αυτές να ολοκληρωθούν τόσο σύντομα.

Πόνταρε δε στην έναρξη και των διερευνητικών, στις 24 Αυγούστου, με την ημερομηνία να έχει διαρρεύσει στην Αθήνα, ωστόσο δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ, έστω και αν η ελληνική πλευρά δήλωνε πρόθυμη για διάλογο και είχε ορίσει και τον πρέσβη ε.τ. Παύλο Αποστολίδη ως επικεφαλής για να προετοιμάσει πιθανή έναρξη των συνομιλιών.

Χαρακτηριστική ήταν άλλωστε και η τοποθέτηση του κυβερνητικού εκπροσώπου Στέλιου Πέτσα την Πέμπτη, όταν ερωτήθηκε σχετικά, ο οποίος απέφυγε έντεχνα να επιβεβαιώσει την ημερομηνία έναρξης των διερευνητικών, σημειώνοντας σιβυλλικά ότι «ο χρόνος εξαρτάται και από τις δύο πλευρές.

Εμείς είμαστε έτοιμοι, εφόσον υπάρχει έμπρακτη αποκλιμάκωση με συνέχεια και συνέπεια, να ξεκινήσουμε ακόμη και τον Αύγουστο».

Η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου χαρακτηρίστηκε από την κυβέρνηση «ιστορικής σημασίας» με την Αθήνα να στέλνει μήνυμα ότι έχει τη δυνατότητα και προχωρά στη σύναψη συμφωνιών σεβόμενη το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας και όχι στο πλαίσιο εκβιασμών και απειλών.

Ο ορισμός θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο έστω και μέχρι τον 28ο μεσημβρινό – μέχρι τη Ρόδο, αφήνοντας το Καστελλόριζο σε εκκρεμότητα – άλλωστε αποτελεί σύμφωνα με διπλωματικές πηγές μια ισορροπημένη συμφωνία, απολύτως σύμφωνη με το δίκαιο της θάλασσας όπως έχει εφαρμοσθεί σε πρακτική και σε νομολογία και επιβεβαιώνεται πανηγυρικά η πάγια θέση της Ελλάδας ότι τα νησιά έχουν κυριαρχικά δικαιώματα υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, κατοχυρώνοντας την επήρεια των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.

Η Αθήνα παρακολουθεί τις κινήσεις της Αγκυρας και συνεχίζει όπως διαμηνύουν υψηλόβαθμες πηγές να αντιδρά με ψυχραιμία, σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, χωρίς να εφησυχάζει. Κριτική στη συμφωνία ασκεί η αντιπολίτευση, ζητώντας το πλήρες κείμενο της συμφωνίας, με τον ΣΥΡΙΖΑ να καταγγέλλει την κυβέρνηση για αποδοχή μειωμένης επήρειας της Κρήτης και μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ της Ρόδου.

Η οργισμένη αντίδραση της Τουρκίας στη συμφωνία, με την ανακοίνωση του ΥΠΕΞ της γείτονος που τη χαρακτηρίζει «ανύπαρκτη» και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να προειδοποιεί ότι η Αγκυρα θα απαντήσει και επί του πεδίου, διαμηνύοντας ότι δεν υποχωρεί στα «νόμιμα δικαιώματα της», σε περιοχές που έχει δηλώσει – μονομερώς – ως υφαλοκρηπίδα της, στον ΟΗΕ, δείχνουν ότι πιθανότατα η Αγκυρα θα επιλέξει την κλιμάκωση της έντασης και θα αναζητήσει μία ηχηρή αντίδραση.

Για κάποιους ίσως να επανέλθει  η απειλή αποστολής του «Ορούτς Ρέις» τις επόμενες μέρες, που χαρακτηρίζονται κρίσιμες για την αντίδραση της Αγκυρας. Ορόσημο αποτελεί ο Σεπτέμβριος, οπότε και λήγουν οι 90 ημέρες από τη δημοσίευση των αιτήσεων της ΤΡΑΟ στην τουρκική εφημερίδα της κυβερνήσεως για την παραχώρηση νέων αδειών έρευνας στο πλαίσιο του τουρκολιβυκού μνημονίου.

Ανάλογα με τις εξελίξεις ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχει το άτυπο συμβούλιο των ΥΠΕΞ στις 27-28 Αυγούστου, που θα προετοιμάσει τον κατάλογο των κυρώσεων που θα μπορεί να επιβάλει η ΕΕ στην Τουρκία και θα εστιάζουν στην οικονομία, καθώς και η προγραμματιζόμενη Σύνοδος Κορυφής που σύμφωνα με πληροφορίες τοποθετείται στις 24-25 Σεπτεμβρίου, με ειδικό θέμα – μεταξύ άλλων – τις σχέσεις Ευρώπης – Αγκυρας.