Πισσαρίδης και Τσακλόγλου «ανοίγουν» πάλι το Ασφαλιστικό

γράφει ο Κώστας Παπαδής

Πριν στεγνώσει το μελάνι του προηγούμενου νόμου, η κυβέρνηση προαναγγέλλει την επόμενη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος.

Οι ιδέες που περιέρχονται στην έκθεση της επιτροπής τεχνοκρατών, υπό τον κ. Χρ.Πισσαρίδη, καθώς και η τοποθέτηση του κ. Π.Τσακλόγλου στη θέση του αρμοδίου για την κοινωνική ασφάλιση υφυπουργού στο υπουργείο Εργασίας προδιαγράφουν τις επικείμενες αλλαγές και τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης για τον επόμενο γύρο των ασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων.

Ο κεφαλαιοποιητικός χαρακτήρας το νέου ασφαλιστικού συστήματος, όχι μόνο για τις επικουρικές συντάξεις αλλά και για τις κύριες, αποτελεί τη βασικότερη αλλαγή, ενώ περιγράφονται τροποποιήσεις στο καθεστώς των εισφορών – με στόχο τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους – όπως και αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης.

«Αρκετά έχουν να γίνουν ακόμη στο ασφαλιστικό», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Τσακλόγλου αναλαμβάνοντας τα νέα του καθήκοντα, σημειώνοντας ότι «οι αλλαγές δεν θα αφορούν αποκλειστικά τον δεύτερο πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος», δηλαδή τις επικουρικές συντάξεις, αλλά και άλλους τομείς του ασφαλιστικού.

Ενδεικτική των όσων σηματοδοτεί η παρουσία του νέου υφυπουργού στο υπουργείο ήταν η αναφορά του πως στις αλλαγές αυτές θα αφιερώσει όλη του την ενέργεια το επόμενο διάστημα.

Η έκθεση Πισσαρίδη αποτελεί μια πρώτη προσέγγιση των επερχόμενων αλλαγών. Σε αυτό γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη ραγδαία επιδείνωση των δημογραφικών δεικτών και στην πίεση που ασκεί το συγκεκριμένο πρόβλημα στο ασφαλιστικό σύστημα.

Καθώς και στα υψηλά ποσοστά της συνταξιοδοτικής δαπάνης (16,5% του ΑΕΠ έναντι 13,2% στην ευρωζώνη) που φέρνουν τη χώρα μας στην υψηλότερη θέση στην ευρωζώνη. Επίσης σημειώνεται το υψηλό ποσοστό κρατικής επιχορήγησης για την κάλυψη των συντάξεων που έφτασε στο 10,1% του ΑΕΠ το 2018, έναντι 3,1% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο στην ΕΕ.

«Σε συνδυασμό με την υψηλή μισθολογική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης (11,7% έναντι 9,9% κατά μέσο όρο στην ευρωζώνη), το ελληνικό Δημόσιο καταλήγει να δαπανά το υψηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ (28,4%) σε μισθούς και συντάξεις στην ευρωζώνη (23,1% κατά μέσο όρο)» σημειώνουν χαρακτηριστικά οι τεχνοκράτες της επιτροπής.

Οι συγκεκριμένες αναφορές προδιαγράφουν και τις επικείμενες αλλαγές, ενώ η έκθεση αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «δεν επαρκούν οριακές παραμετρικές αλλαγές», αλλά συνιστάται «ο εκσυγχρονισμός του συστήματος, ώστε η χρηματοδότησή του να μπει σε σταθερή μακροπρόθεσμη βάση, να μην δημιουργούνται αντικίνητρα στην εργασία και να αυξηθεί η ανταποδοτικότητα του συστήματος».

Οι τεχνοκράτες επισημαίνουν προβλήματα στη δομή του ασφαλιστικού συστήματος, όπως η υπέρμετρη επιβάρυνση της εργασίας και ο περιορισμένος βαθμός ανταποδοτικότητας.

Για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης, προτείνουν «την ενίσχυση των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων», ώστε να επιμεριστεί το βάρος της χρηματοδότησης των συντάξεων και ένα μέρος της να καλυφθεί από συσσωρευμένη αποταμίευση.

Προτείνουν τον μετασχηματισμό της επικουρικής σύνταξης (σήμερα νοητής κεφαλαιοποίησης) σε νέα επικουρική που θα λειτουργεί πλήρως κεφαλαιοποιητικά. Η μεταρρύθμιση, επισημαίνουν, πρέπει να προχωρήσει τάχιστα και με ευρύ πεδίο εφαρμογής (ενδεικτικά, για όλους τους νέους εργαζομένους και εθελοντικά για όσους παλαιότερους ασφαλισμένους το επιλέξουν).

Μάλιστα εκτιμούν ότι μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση, σε συνδυασμό με στοχευμένα φορολογικά κίνητρα για τοποθετήσεις στην εγχώρια κεφαλαιαγορά, θα μπορούσε να δημιουργήσει νέα αποθεματικά προς επένδυση ύψους έως και 99 δισ. ευρώ, σε βάθος 40 ετών.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι παρεμβάσεις θα πρέπει να κινούνται στις εξής κατευθύνσεις:

Στη μείωση του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας (ασφαλιστικών εισφορών). Στη μείωση του ανώτατου ορίου εισοδήματος (πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών) επί του οποίου επιβάλλονται αναλογικές ασφαλιστικές εισφορές για τους μισθωτούς εργαζομένους, ώστε να προσεγγίσει τους μέσους όρους στην ΕΕ.

Στην αντικατάσταση της ποσοστιαίας εισφοράς υγείας των μισθωτών με ένα σταθερό ποσό ή ένα σύστημα λίγων κλάσεων, όπως ισχύει και με τους αυτοαπασχολουμένους. Εναλλακτικά, διατήρηση του ισχύοντος καθεστώτος αναλογικών εισφορών αλλά με ακόμα πιο χαμηλό πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών υγείας. Το σχετικό κενό θα καλυφθεί από γενικά φορολογικά έσοδα.

Αναπροσαρμογή των κανόνων υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης με τρόπο που να είναι αναλογιστικά και ουσιαστικά περισσότερο ανταποδοτική. Πληρέστερη μετάβαση συντάξεων σε σύστημα τριών πυλώνων, με μείωση εισφορών και ενισχυμένους βαθμούς ελευθερίας των νοικοκυριών στη διαχείριση.

Το σχέδιο της νέας επικουρικής σύνταξης

Οι αλλαγές στην επικουρική σύνταξη, για την οποία – προεκλογικά – το κυβερνών κόμμα είχε προαναγγείλει τη μετατροπή της σε αμιγώς κεφαλαιοποιητική, είχαν τεθεί στο τραπέζι και πριν από λίγους μήνες.

Αποτέλεσαν μάλιστα τη βασική αιτία «έντονων διαφωνιών» μεταξύ του νυν υπουργού Ι. Βρούτση και του τότε υφυπουργού Ν. Μηταράκη, ο οποίος ήταν υπέρμαχος του νέου συστήματος και τελικώς απομακρύνθηκε από το υπουργείο Εργασίας.

Η κυβέρνηση φαίνεται να επαναφέρει το θέμα αυτό, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι πρόθεσή της είναι το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης να προχωρήσει εντός του 2021.

Σύμφωνα με το τότε κυβερνητικό σχέδιο, οι ενταγμένοι στο νέο σύστημα ασφαλισμένοι θα μπορούν ελεύθερα να επιλέγουν πού και πώς θα επενδυθούν οι εισφορές τους, προχωρώντας σε κινήσεις χαμηλού ή και υψηλού ρίσκου.

Το σχέδιο προέβλεπε επικουρική σύνταξη αμιγώς κεφαλαιοποιητική, ενώ η κύρια να παραμένει δημόσια και αναδιανεμητική.

Ο ασφαλισμένος θα έχει λόγο και δικαίωμα στη συνδιαμόρφωση του συνταξιοδοτικού βίου του.

Κάθε ασφαλισμένος θα διαθέτει τον δικό του ατομικό λογαριασμό στο ΕΤΕΑΕΠ και τα χρήματά του θα επενδύονται βάσει της στρατηγικής που ο ίδιος έχει επιλέξει, ανάμεσα σε τρία επενδυτικά προϊόντα χαμηλού, μεσαίου και υψηλού ρίσκου.

Επίσης θα μπορεί να επιλέγει και την ηλικία συνταξιοδότησής του, ανεξαρτήτως του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης.