Πέντε άβολες αλήθειες για την κρίση στη Μεσόγειο

Η Τουρκία προκαλεί βάναυσα και επικίνδυνα στην περιοχή της Αν. Μεσογείου. Δεν υπάρχει καμιά τουρκική υφαλοκρηπίδα στη θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται το «Oruc Reis». Αλλά ας πούμε και πέντε «άβολες αλήθειες» που μας αφορούν και που συνήθως δεν λέγονται. Σύντομα:

Αλήθεια πρώτη: Ενώ δεν υπάρχει τουρκική υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, δεν υπάρχει και νόμιμα οριοθετημένη ελληνική υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στην εν λόγω περιοχή. Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας (1982), μια χώρα έχει ipso facto και ab initio υφαλοκρηπίδα (όχι ΑΟΖ, θέλει ανακήρυξη), αλλά για να υπάρξει όμως θα πρέπει να προηγηθεί οριοθέτηση μεταξύ των παρακείμενων ή αντικείμενων κρατών με συμφωνία ύστερα από διαπραγματεύσεις. Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας δεν μπορούσε να είναι περισσότερο σαφής στο σημείο αυτό (άρθ. 83). Και οριοθέτηση, ως γνωστόν, δεν υπάρχει. Χωρίς οριοθέτηση είναι απλώς «εικαζόμενη υφαλοκρηπίδα». Και στο βάθος της διαδικασίας η διεθνής Δικαιοσύνη (ΔΔΧ) έχει τον λόγο.

Αλήθεια δεύτερη: Κι αν υπάρχει υφαλοκρηπίδα (ή ΑΟΖ), η χώρα δεν ασκεί κυριαρχία. Ασκεί ορισμένα κυριαρχικά δικαιώματα που ορίζονται ρητώς από τη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας (άρθ. 76) κυρίως για εκμετάλλευση πόρων (ενεργειακών κ.λπ). Αντίθετα δηλαδή με τα χωρικά ύδατα όπου ασκεί κυριαρχία και αποτελούν μέρος της επικράτειας της χώρας, υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ δεν αποτελούν μέρος της επικράτειας. Επομένως το «Oruc Reis» παραβιάζει – στο μέτρο που παραβιάζει – κυριαρχικά δικαιώματα στην εικαζόμεη υφαλοκρηπίδα, αλλά όχι και την κυριαρχία μας.

Αλήθεια τρίτη: Η υπερκείμενη θάλασσα της υφαλοκρηπίδας (ή η ΑΟΖ) αποτελεί διεθνή ύδατα, ανοιχτή θάλασσα. Επομένως εντελώς ελεύθερος ο πλους. Αρα, εάν το «Oruc Reis» απλά και μόνο πλέει στην περιοχή, δεν παρανομεί. Παρανομεί εάν επιχειρήσει έρευνες σε μη νομίμως οριοθετημένη υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ.

Αλήθεια τέταρτη: Η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου είναι μια καθ’ όλα νόμιμη και ισορροπημένη συμφωνία. Αλλά το timing της υπογραφής της, λίγες μέρες πριν από την έναρξη του διερευνητικού διαλόγου με την Τουρκία, υπήρξε επιεικώς άστοχο. Εκτροχίασε τη διαδικασία. Ελπίζω να μη τη ματαίωσε.

Αλήθεια πέμπτη: Η Ευρωπαϊκή Ενωση «χαστουκίζει» – όπως κατά κόρον γράφεται – την Τουρκία, αλλά στέλνει και ορισμένα ισχυρά μηνύματα στην Αθήνα. Και της λέει: Οχι μονομερείς ενέργειες και προχωρήστε σε διάλογο για να λύσετε τα προβλήματα (βλέπε δήλωση Borrell, 9/8). Ελπίζω να τα διαβάζουμε σωστά.

Αβολες, δυσάρεστες αλήθειες. Αλλά αλήθειες.

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ