15/8/1940 : Ο τορπιλισμός της «Έλλης» στην Τήνο

Στις 15 Αυγούστου 1940, σε περίοδο ειρήνης για τη χώρα μας και επί δικτατορίας Μεταξά, βυθίστηκε το αγκυροβολημένο έξω από το λιμάνι της Τήνου εύδρομο (ελαφρύ καταδρομικό) «Έλλη», που είχε σταλεί στο νησί για να συμμετάσχει στις εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν της Μεγαλόχαρης.

Υπεύθυνο για τη βύθιση της Έλλης ήταν το ιταλικό υποβρύχιο «Ντελφίνο» (Delfino) με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Τζουζέπε Αϊκάρντι (G. Aicardi), που ενήργησε ύπουλα κατόπιν εντολής του ιταλού διοικητή των Δωδεκανήσων, Τσέζαρε Μαρία Ντε Βέκι, ηγετικού στελέχους του Φασιστικού Κόμματος της Ιταλίας.

Το ιταλικό υποβρύχιο είχε εκκινήσει από τη ναυτική βάση στο Παρθένι της Λέρου το βράδυ της 14ης Αυγούστου, προκειμένου να πλήξει εχθρικά πλοία στην Τήνο και τη Σύρο και ακολούθως να αποκλείσει τη Διώρυγα της Κορίνθου.

Στις 8:25 π.μ., λίγη ώρα πριν από τη λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας κι ενώ στην παραλία της Χώρας Τήνου ήταν συγκεντρωμένος πολύς κόσμος, το «Ντελφίνο» επιχείρησε να πλήξει με τρεις τορπίλες το ελληνικό εύδρομο.

Από αυτές μόνο μία βρήκε το στόχο της (οι άλλες δύο εξερράγησαν στην προκυμαία), καταφέροντας όμως καίριο πλήγμα στο ελληνικό σκάφος, στο μηχανοστάσιο και στις δεξαμενές πετρελαίου.

Περίπου μία ώρα αργότερα, και παρά τις προσπάθειες του πληρώματός της, η «Έλλη» βυθίστηκε, παρασύροντας στο θάνατο 9 υπαξιωματικούς και ναύτες (οι τραυματίες ανήλθαν σε 24).

Εξάλλου, μία γυναίκα που βρισκόταν στην παραλία της Τήνου πέθανε από καρδιακή προσβολή μετά την έκρηξη της δεύτερη τορπίλης στην προκυμαία.

Το ιταλικό υποβρύχιο αποπειράθηκε στη συνέχεια να τορπιλίσει τα επιβατηγά πλοία «Έλση» και «Έσπερος», που μετέφεραν προσκυνητές και βρίσκονταν μέσα στο λιμάνι της Τήνου.

Ευτυχώς, η απόπειρά του απέτυχε, καθώς οι τορπίλες του κατέστρεψαν μόνο ένα τμήμα του κρηπιδώματος του λιμανιού.

Μετά την εκτέλεση της αποστολής του το ιταλικό υποβρύχιο απομακρύνθηκε από την Τήνο και κατέπλευσε στη Σύρο, αλλά αναχώρησε από εκεί άπρακτο, καθώς δεν υπήρχε κανένα πλοίο στο λιμάνι του νησιού.

Το «Ντελφίνο» επέστρεψε ακολούθως στη Λέρο με διαταγή των ιταλικών Αρχών, χωρίς να πραγματοποιήσει την αποστολή του στην Κόρινθο.

Η έρευνα που διενήργησαν δύτες του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού κατέδειξε ότι οι τορπίλες που είχαν πλήξει την «Έλλη» ήταν ιταλικές, κάτι που σήμαινε ότι η επίθεση είχε γίνει από ιταλικό υποβρύχιο.

Παρά ταύτα, η κυβέρνηση Μεταξά κράτησε μυστικό το πόρισμα της έρευνας, ώστε να μην προκαλέσει την Ιταλία και να μην επιτρέψει να αμφισβητηθεί η ουδετερότητα της Ελλάδας.

Το πόρισμα αυτό δημοσιοποιήθηκε τελικά στις 30 Οκτωβρίου 1940, δύο ημέρες μετά την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’50 το βυθισθέν ελαφρύ καταδρομικό του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού ανελκύστηκε τμηματικά και πουλήθηκε για παλιοσίδερα (σκραπ).

Η ταυτότητα της «Έλλης»

Το εύδρομο «Έλλη» είχε ναυπηγηθεί κατά τα έτη 1912-1913 στις ΗΠΑ για λογαριασμό της κινεζικής κυβέρνησης.

Είχε αγοραστεί από την ελληνική κυβέρνηση το 1914 και είχε μετασκευαστεί εξ ολοκλήρου στη Γαλλία μεταξύ των ετών 1925-1927.

Η «Έλλη» είχε λάβει μέρος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Τον Ιούλιο του 1950, ως μέρος των ιταλικών επανορθώσεων και σε αντικατάσταση του τορπιλισθέντος ευδρόμου «Έλλη», παραχωρήθηκε στην Ελλάδα το ιταλικό καταδρομικό Eugenio di Savoia, που μετονομάστηκε σε «Έλλη» και αποτέλεσε από τον Ιούνιο του 1951 την έδρα του Αρχηγού του Στόλου.

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται από το διαδικτυακό τόπο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού (hellenicnavy.gr, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού).