Γιατί οι Ευρωπαίοι δεν «τσακίζουν» τον Ερντογάν – Μεγάλος ο κίνδυνος για ατύχημα στο Αιγαίο

Δεν είναι έτοιμη ακόμη στο σύνολό της η Ευρωπαϊκή Ένωση για επιβολή κυρώσεων προς την Τουρκία, ξεκαθαρίζει στο in.gr, ο Κωνσταντίνος Φίλης, Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, διαλύοντας τις αυταπάτες. Ωστόσο -με το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis να βρίσκεται ακόμη μια ημέρα εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας- δεν υποτιμά τη σημασία του Συμβουλίου των Εξωτερικών Υποθέσεων καθώς, όπως τονίζει, η Αθήνα είχε την ευκαιρία να αποδείξει με χειροπιαστά στοιχεία την ανεξέλεγκτη τουρκική προκλητικότητα.

Ο κ. Φίλης επιβεβαιώνει ότι ο Νίκος Δένδιας παρουσίασε στους ευρωπαίους ομολόγους του ντοκουμέντα από το περιστατικό μεταξύ της ελληνικής φρεγάτας «Λήμνος» και της τουρκικής «Kemal Reis», αποδεικνύοντας πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση και πόσο εύκολο είναι να δημιουργηθεί ένα ατύχημα που μπορεί να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

Πάντως, αν ένα τέτοιο απευκταίο σενάριο δεν λάβει χώρα, ο κ. Φίλης εκτιμά πως η κατάσταση βαίνει προς εκτόνωση και ο Ερντογάν, ο οποίος αναζητά εναγωνίως διέξοδο από την επιθετική στρατηγική που εφαρμόζει μέχρι τώρα, θα επιλέξει τον «δρόμο» των διερευνητικών επαφών.

Προς αυτή την κατεύθυνση «σπρώχνουν» άλλωστε και τις δύο πλευρές οι Γερμανοί, ενώ η «συμμαχία» Γαλλίας – ΗΠΑ για την αποκλιμάκωση της έντασης στη Μεσόγειο στέλνει σαφές μήνυμα στον τούρκο πρόεδρο πως ο διάλογος είναι μονόδρομος, με τη στήριξη του Παρισιού στην Αθήνα σε αυτό το κρίσιμο σημείο να θεωρείται πολύτιμη.

Ως προς την αδυναμία της ΕΕ να εκδώσει κοινό ανακοινωθέν για την τουρκική παραβατικότητα και τη δήλωση Μπορέλ περί «ναυτικών κινητοποιήσεων της Τουρκίας», κάνει λόγο για α λα καρτ εφαρμογή του δικαίου, διαμηνύοντας πως η Ελλάδα οφείλει άμεσα να δημιουργήσει μηχανισμό απόκρουσης της τουρκικής προπαγάνδας και ανάδειξης των θέσεών της σε όλα τα θεσμικά επίπεδα και φόρα.

Οι προσδοκίες από το Συμβούλιο των ΥΠΕΞ

Ειδικότερα, όπως εξηγεί ο κ. Φίλης στο in.gr, δεν περιμέναμε κάποια απόφαση από το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δύο λόγους: Αφενός, διότι επρόκειτο για έκτακτη συνεδρίαση, αφετέρου διότι δεν ήταν μονοθεματική.

Σύμφωνα με τον ίδιο όμως «είναι ένα πολύ καλό φόρουμ η τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ προκειμένου να εκθέσει η Αθήνα με φωτογραφικά ντοκουμέντα τι ακριβώς συνέβη με την ελληνική φρεγάτα «Λήμνος» και την τουρκική «Kemal Reis» και να καταδείξει προς τους Ευρωπαίους πως αυτό που κάνει η Τουρκία είναι κατάφωρα παράνομα». 

Στο σημείο αυτό, αναφερόμενος στις θέσεις που προέβαλε η ελληνική πλευρά, επισημαίνει ότι «το σημαντικό είναι πως από τη στιγμή έκδοσης της παράνομης NAVTEX η Τουρκία παρανομεί. Διότι σε μια μη οριοθετημένη περιοχή δεν μπορεί να εκδίδει NAVTEX για να τη δεσμεύει για σεισμικές έρευνες, καθώς ο τρόπος οριοθέτησης είναι είτε μέσα από διακρατική συμφωνία είτε μέσα από απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου. Άλλος τρόπος οριοθέτησης δεν υπάρχει. Όταν κάποιος προσπαθεί να κάνει χρήση υφαλοκρηπίδας, εν προκειμένω για σεισμικές έρευνες σε μια μη οριοθετημένη περιοχή, παρανομεί».

Πάντως, κληθείς να σχολιάσει την αδυναμία της ΕΕ να εκδώσει κοινό ανακοινωθέν και τη δήλωση Μπορέλ περί «ναυτικών κινητοποιήσεων της Τουρκίας», τονίζει πως η ελληνική δημόσια διπλωματία πάσχει, αδυνατώντας να καταδείξει την κατάφωρη παραβίαση της σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας από πλευράς Τουρκίας.

«Πρέπει οπωσδήποτε και άμεσα να δημιουργήσουμε μηχανισμό απόκρουσης της τουρκικής προπαγάνδας και ανάδειξης των ελληνικών θέσεων σε όλα τα θεσμικά επίπεδα και φόρα» επισημαίνει, προσθέτοντας ότι «με απροκάλυπτο τρόπο επιβεβαιώνεται πως η ΕΕ ακολουθεί τις ΗΠΑ του Τραμπ στην απαξίωση των δυτικών αρχών και αξιών, χρησιμοποιώντας το δίκαιο α λα καρτ και προτάσσοντας τη συναλλακτική διπλωματία στο εθνικό πεδίο συμφερόντων των κρατών – μελών, πέρα από καθοριστικές για την ύπαρξή της έννοιες, όπως η αλληλεγγύη».

Ανέτοιμη η ΕΕ για κυρώσεις

Σε ό,τι αφορά στην επιβολή κυρώσεων προς την Τουρκία, ο κ. Φίλης υποστηρίζει πως αυτή τη στιγμή οι συσχετισμοί στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ευνοούν την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας. Υπάρχουν χώρες -όπως λέει- οι οποίες αντιστέκονται, προεξεχούσης της Γερμανίας, η οποία μεταξύ άλλων έχει εμπορικές συναλλαγές που αγγίζουν τα 40 δισ. ευρώ ετησίως, καθώς και αμυντικές συμφωνίες με την Τουρκία.

«Υπάρχει ένα μπλοκ κρατών το οποίο δεν βλέπει με θετικό μάτι σκληρές κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας γιατί θεωρεί ότι έτσι θα επηρεαστούν και τα δικά τους συμφέροντα» σημειώνει χαρακτηριστικά.

Όπως εξηγεί ωστόσο, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί για την Τουρκία δεν είναι ευνοϊκή και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναζητά διέξοδο για να επιστρέψει εκεί που ήταν πριν την ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία. Στο σημείο αυτό, εκτιμά πως, αν δεν έχουμε κάποια δραματική εξέλιξη που θα μας οδηγήσει σε ραγδαία κλιμάκωση της κατάστασης, αργά ή γρήγορα οδεύουμε προς τις διερευνητικές.

Χαρακτηρίζει, δε, ως μέρος επικοινωνιακού παιχνιδιού αυτό που γίνεται από την πλευρά της Τουρκίας -πέρα από τον δεδομένο αναθεωρητισμό που διατρέχει την γείτονα- το οποίο αποσκοπεί αφενός στο να αποπροσανατολίσει το εγχώριο κοινό της Τουρκίας και αφετέρου στο να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι είναι ηγεμονική δύναμη στην περιοχή.

Το ενδεχόμενο ατυχήματος

Πάντως, ο κ. Φίλης εκφράζει την ανησυχία του για το ενδεχόμενο ατυχήματος εφόσον η Άγκυρα συνεχίσει τις παραβατικές ενέργειες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, μετά και τις δηλώσεις του τούρκου προέδρου ότι το Oruc Reis θα πραγματοποιήσει έρευνες μέχρι τις 23 Αυγούστου.

«Περιμένουμε να δούμε αν θα συνεχιστούν οι έρευνες μέχρι τις 23 Αυγούστου. Αν ο Ερντογάν συνεχίσει, προφανώς δεν υπάρχει κανένα περιθώριο γι’ αυτό το διάστημα Αθήνα και Άγκυρα να συνομιλήσουν. Δέκα ημέρες με τεντωμένα τα νεύρα είναι πολλές, οπότε ο διεθνής παράγοντας θα πρέπει να λάβει τα μέτρα του και να γνωρίζει πως αυτό το δεκαήμερο -αν και εφόσον επιτρέψει στην Τουρκία να ενεργεί πάνω στην ελληνική υφαλοκρηπίδα- όλα μπορεί να συμβούν» υπογραμμίζει χαρακτηριστικά.

«Το Oruc Reis πρέπει να εξέλθει της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και να σταματήσει να κάνει αυτές τις παράνομες ενέργειες το συντομότερο δυνατό» προσθέτει.

«Πυροτέχνημα» Ερντογάν τα περί διαλόγου

Σε ό,τι αφορά στο κάλεσμα του Ταγίπ Ερντογάν προς τις χώρες του Μεσογείου να συνεργαστούν για την εξεύρεση «αποδεκτής φόρμουλας που θα προστατεύει τα δικαιώματα όλων», ο διεθνολόγος κάνει λόγο για «πυροτέχνημα» του τούρκου προέδρου για να βγει από τη δύσκολη θέση και να δείξει ότι δήθεν η Τουρκία είναι χώρα που προτάσσει τον διάλογο έναντι οποιασδήποτε άλλης πράξης.

Εξηγώντας τη θέση του, διερωτάται με ποιους θα μπορούσε να γίνει ο διάλογος και με υπό ποιους όρους, επισημαίνοντας πως «η Τουρκία δεν έχει διπλωματικές σχέσεις με την Αίγυπτο, έχει ιδιαίτερα προβληματικές σχέσεις με το Ισραήλ, δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ έχει διαφορές με την Ελλάδα έναντι της οποίας κινείται με τρόπο επιθετικό. Παράλληλα, ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας καταφέρθηκε κατά της Τουρκίας, ενώ με το καθεστώς Άσαντ η σχέση είναι κακή».

«Ο μόνος παίκτης στην περιοχή με τον οποίο συνομιλεί η Άγκυρα είναι η κυβέρνηση της Τρίπολης» σημειώνει.

Η στήριξη της Γαλλίας και η στάση των ΗΠΑ

Κληθείς να σχολιάσει την επικοινωνία Μακρόν – Τραμπ για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, ο κ. Φίλης δηλώνει πως το Παρίσι επιχειρεί να ευθυγραμμίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες με τις δικές του θέσεις, τονίζοντας τη σημασία της στήριξης της Γαλλίας προς την Αθήνα.

«Το Παρίσι -παρά την όποια πικρία είχε διότι δεν είχαν τελεσφορήσει οι διαπραγματεύσεις για τις γαλλικές φρεγάτες- ως αναμενόταν, πήρε τη σκυτάλη γιατί αποτελεί χώρα της Μεσογείου που δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση να δει την Τουρκία να ηγεμονεύει στην περιοχή και να αποκτά ισχυρά ερείσματα. Μπορεί να υπάρχει σύγχυση συμφερόντων μεταξύ ΗΠΑ – Γαλλίας, ωστόσο η Γαλλία προσπαθεί να ευθυγραμμίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες με τις δικές της θέσεις και το είδαμε αυτό μέσω του τηλεφωνήματος Μακρόν – Τραμπ».

Σύμφωνα με τον ίδιο «είναι σημαντικό για την Αθήνα ότι η Γαλλία, που είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και πολύ σημαντική χώρα για τα ευρωπαϊκά δρώμενα, έχει πάρει τη θέση της Ελλάδας και με τον τρόπο της επηρεάζει κι άλλες δυνάμεις».

Αναφορικά, δε, με τη στάση των ΗΠΑ, οι οποίες αρκέστηκαν να εκφράσουν την ανησυχία τους για τις εξελίξεις στην περιοχή και να ζητήσουν διάλογο για την επίλυση των θεμάτων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, χωρίς να προχωρήσουν σε καταδίκη των έκνομων ενεργειών της Άγκυρας, ο κ. Φίλης σχολιάζει δηκτικά πως «αποδεικνύεται γιατί ο Ερντογάν έχει βάλει όλα τα αυγά στο καλάθι του Τραμπ».