Τα σιωπηλά γενέθλια της Κύπρου

Ήταν 16 Αυγούστου του 1960, όταν εμφανίστηκε στον χάρτη η ανεξάρτητη Κυπριακή Δημοκρατία. Η κυπριακή σημαία υψώθηκε στη Λευκωσία, καθώς η Μεγάλη Βρετανία εγκατέλειπε την κυριαρχία της στο νησί. Η εξαντλητική ζέστη του καλοκαιριού ήταν ίσως ο λόγος που η ανεξαρτησία δεν εορτάζεται στις 16 Αυγούστου, αλλά την 1η Οκτωβρίου. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, δεν διαφαίνεται ιδιαίτερα εορταστική διάθεση εν έτει 2020. Εδώ και 46 χρόνια η Κύπρος παραμένει διαιρεμένη. Υπάρχουν άραγε ελπίδες για την επανένωση του νησιού; Μπορούν να ζήσουν και πάλι μαζί Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι;

Ο ανταποκριτής της Γερμανικής Ραδιοφωνίας (SWR) αναζητεί απαντήσεις, αρχίζοντας το ρεπορτάζ από την Πάφο: οι περισσότεροι φαίνονται δύσπιστοι, κάποιοι σηκώνουν αδιάφορα τους ώμους. Η Γιούλα Κουτσοφτίδη, κάτοικος της πόλης που μιλάει άψογα γερμανικά, φαίνεται κι εκείνη να διστάζει. «Επανένωση; Δεν ξέρω, μου φαίνεται δύσκολο, πολύ δύσκολο…», λέει χαρακτηριστικά. Η ίδια πέρασε στην Πάφο τα παιδικά της χρόνια, σε μία εποχή κατά την οποία Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι συνυπήρχαν και συμβίωναν αρμονικά μεταξύ τους. Το παλιό τουρκικό χαμάμ της πόλης έχει πρόσφατα ανακαινιστεί. «Να, εδώ στο χαμάμ, αλλά και πιο πέρα, στην αγορά, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι είμαστε μαζί, είχαμε πάντα πολύ καλές σχέσεις», λέει η ίδια.

Κατοχή, προσφυγιά, διαίρεση του νησιού

Όλα αυτά τελείωσαν το καλοκαίρι του 1974. Η χούντα των Συνταγματαρχών επιχείρησε πραξικόπημα στη Λευκωσία, ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στην Κύπρο με πρόσχημα την προστασία των Τουρκοκυπρίων και από τότε το βόρειο τμήμα του νησιού παραμένει υπό τουρκική κατοχή. Δεκάδες χιλιάδες Ελληνοκύπριοι εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους και κατέφυγαν στο νότιο κομμάτι της Κύπρου. Πολλοί Τουρκοκύπριοι πήραν τον αντίθετο δρόμο και εγκαταστάθηκαν στον Βορρά.

Σήμερα οι δύο κοινότητες δεν έχουν επαφές και μάλλον αλληλοκατηγορούνται για τη συνεχιζόμενη διαίρεση του νησιού. Η Λευκωσία παραμένει η τελευταία διαιρεμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης. Συρματοπλέγματα χωρίζουν την πόλη σε έναν ελληνοκυπριακό και έναν τουρκοκυπριακό τομέα, στρατιώτες επιτηρούν την περιοχή, κυανόκρανοι των Ηνωμένων Εθνών έχουν εγκατασταθεί στη «νεκρή ζώνη» ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Με αυτά τα δεδομένα, μάλλον δεν αναμένονται ενθουσιώδεις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 60 χρόνια από την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Με το βλέμμα στο μέλλον

Δεν λείπουν όμως και εκείνοι που επιδιώκουν την επαναπροσέγγιση των δύο κοινοτήτων. Όπως η 27χρονη Άνδρη Χριστοφορίδου, που δραστηριοποιείται μαζί με συνομήλικους Τουρκοκύπριους με στόχο τη «συμφιλίωση», όπως λέει η ίδια, αφήνοντας μάλιστα να εννοηθεί ότι αυτή μπορεί να είναι πιο σημαντική από μία «επανένωση» που δεν διαφαίνεται στο άμεσο μέλλον. «Δεν ξέρω αν θα ζήσω για να τη δω», λέει η ίδια. «Εμείς πάντως θέλουμε να φέρουμε πιο κοντά τις δύο κοινότητες, θέλουμε να μεγαλώνουν οι νέοι άνθρωποι χωρίς εκατέρωθεν στερεότυπα. Να βλέπουν τον συνάνθρωπό τους στο πρόσωπο του άλλου…»

Τόμας Μπόρμαν (SWR)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου