Κοροναϊός : Όλα όσα γνωρίζουμε για τον «αόρατο εχθρό»

Οταν στις 7 Ιανουαρίου του 2020 κινέζοι επιστήμονες ανακοίνωναν για πρώτη φορά την ταυτοποίηση ενός νέου, άγνωστου, κοροναϊού που ευθυνόταν για μια «μυστηριώδη» μορφή θανατηφόρας πνευμονίας, μια περιπέτεια με απρόβλεπτες συνέπειες είχε μόλις ξεκινήσει. Επτά μήνες από την ημέρα εκείνη, η νόσος Covid-19 που συνδέεται με τον νέο κοροναϊό αποτελεί πλέον βασικό παρονομαστή της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του κόσμου.

Σχεδόν 22 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν νοσήσει επιβεβαιωμένα και περισσότεροι από 770.000 έχουν χάσει τη ζωή τους. Η πανδημία έχει παραλύσει βασικούς πυλώνες της κοινωνίας, οι επιστημονικές εξελίξεις τρέχουν με ρυθμούς πρωτόγνωρους για τα παγκόσμια δεδομένα, ενώ νέοι όροι, άγνωστοι μέχρι πρότινος για τους περισσότερους, έχουν εισαχθεί στην καθημερινότητά μας.

Ακολουθεί ένα «αλφαβητάρι» με όλα όσα γνωρίζουμε πλέον για την επιδημία που άλλαξε τη ζωή της ανθρωπότητας.

Γιατί ονομάστηκε η νέα νόσος Covid-19;

Στις αρχές Φεβρουαρίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι η νέα θανατηφόρα νόσος που είχε ενσκήψει στον πλανήτη θα ονομάζεται Covid-19. H λέξη αποτελεί αρκτικόλεξο των λέξεων Cοronavirus Disease, που μεταφράζεται ως η ασθένεια που προκαλείται από τον κοροναϊό. Η λέξη  κοροναϊός προέρχεται από την ελληνική «κορώνη» γιατί ο ιός στο μικροσκόπιο προσομοιάζει με κορώνα, ενώ το -19 σηματοδοτεί το 2019, το έτος που πρωτοεμφανίστηκε ο ιός στη Γη. Ο ιός που προκαλεί τη νόσο Covid-19 λέγεται SARS-CoV-2, καθώς εντάσσεται από τους επιστήμονες στην ίδια οικογένεια με τον φονικό SARS-CoV που είχε προκαλέσει επιδημία το 2003 αρχικά στην Ασία και στη συνέχεια σε αρκετές χώρες του κόσμου.

Ποια τα βασικά της συμπτώματα;

Οι γνώσεις των επιστημόνων διαρκώς διευρύνονται σε σχέση με αυτό. Συνήθη συμπτώματα θεωρούνται πλέον o πυρετός, ο δυνατός βήχας και η έντονη κόπωση, ενώ στα σοβαρά συμπτώματα συγκαταλέγονται η δυσκολία στην αναπνοή, ο πόνος ή η αίσθηση βάρους στο στήθος και η απώλεια της κίνησης ή του λόγου. Λιγότερο συνήθη συμπτώματα είναι η απώλεια γεύσης ή/και όσφρησης, ο πονοκέφαλος, οι εντερικές διαταραχές, ο αποχρωματισμός του δέρματος στα άκρα, ο πονόλαιμος και το «κάψιμο» στα βλέφαρα.

Τι προκαλεί ο SARS-CoV-2;

Ο ιός προκαλεί ήπια ή μέτρια λοίμωξη του αναπνευστικού σε ελαφρές περιπτώσεις. Σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή νέους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρότερη λοίμωξη στο κατώτερο αναπνευστικό, όπως βρογχίτιδα ή πνευμονία, νεφρική ανεπάρκεια και θάνατο.

Πόσο θανατηφόρα είναι η νόσος;

Είναι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, πέντε φορές πιο θανατηφόρα από την εποχική γρίπη.

Εχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία;

Εχει πλέον αποδειχθεί ότι ο ιός επιτίθεται σε ολόκληρο το σώμα και όχι μόνο στους πνεύμονες. Γερμανική έρευνα έδειξε ότι 7 στους 10 ασθενείς μέσης ηλικίας 45 ετών που είχαν ξεπεράσει την Covid-19 χωρίς να χρειαστούν νοσηλεία, έξι μήνες μετά την ανάρρωσή τους είχαν βλάβη στο μυοκάρδιο. Επίσης, μπορεί να προκαλέσει αιματολογικές διαταραχές, απώλεια της όσφρησης, προσβολή του εγκεφάλου, σοβαρές αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος, θρομβώσεις οργάνων.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Ολοι κινδυνεύουν εξίσου να αρρωστήσουν από τον ιό. Η πρόγνωση είναι χειρότερη για τους ηλικιωμένους και για άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όμως τα τελευταία στοιχεία δείχνουν αύξηση του αριθμού νοσηλευομένων από νεότερες ηλικιακές κατηγορίες. Αυτό συνιστά και τον μεγάλο φόβο των επιστημόνων. Η ισπανική γρίπη του 1918-19 στο πρώτο της κύμα έπληξε κυρίως ηλικιωμένους και ασθενείς, ενώ στο δεύτερο κύμα της ο ιός είχε μεταλλαχθεί και αφαίρεσε τη ζωή εκατομμυρίων νεότερων ανθρώπων.

Ποιοι είναι οι υπερμεταδότες;

Σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές μελέτες και όπως προκύπτει από την ιχνηλάτηση επαφών διεθνώς, κάποια άτομα μεταδίδουν τον ιό πολύ περισσότερο από ό,τι άλλα. Ερευνες δείχνουν πως το 10%-20% των ασθενών μπορεί να ευθύνεται για το 80% όλων των περιπτώσεων.

Ποιοι είναι οι σιωπηλοί μεταδότες;

Είναι οι ασυμπτωματικοί φορείς της νόσου. Μπορούν να διασπείρουν τον ιό στην κοινότητα, χωρίς οι ίδιοι να εμφανίζουν απολύτως κανένα σύμπτωμα. Συμβαίνει συχνά με νέους ανθρώπους και η ύπαρξή τους επιβάλλει την αδιάκοπη εφαρμογή των μέτρων προστασίας. Σημειώνεται ότι και οι ασυμπτωματικοί μπορεί να είναι υπερμεταδότες.

Πόσο κοντά είμαστε σε ένα ασφαλές εμβόλιο;

Οι επιστήμονες είναι σήμερα αισιόδοξοι ότι ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο θα καταστεί δυνατό. Πριν από λίγες ημέρες η Ρωσία ανακοίνωσε ότι ξεκινά την παρασκευή του πρώτου εμβολίου κατά του SARS-CoV-2 με το όνομα Sputnik V. Επιστήμονες άλλων χωρών αμφισβήτησαν το εμβόλιο λέγοντας πως το Sputnik V έχει περάσει τις κλινικές δοκιμές φάσης Ι και ΙΙ που αποδεικνύουν την ασφάλειά του, όμως η αποτελεσματικότητά του θα μπορούσε να κριθεί με κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙΙ, δηλαδή σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό ατόμων.

Μέχρι στιγμής άλλοι τέσσερις κατασκευαστές εμβολίων έχουν ανακοινώσει αποτελέσματα για κλινικές δοκιμές φάσης Ι και ΙΙ δηλώνοντας ότι τα εμβόλιά τους προκαλούν κάποιο είδος ανοσολογικής απόκρισης: μια ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης η οποία, σε συνεργασία με τη φαρμακευτική εταιρεία AstraZeneca, αξιοποιεί έναν ιό που προκαλεί κρυολόγημα στους χιμπατζήδες και ο οποίος έχει τροποποιηθεί γενετικά ώστε να μην μπορεί να αναπτυχθεί στους ανθρώπους, η ερευνητική ομάδα της CanSino Biologics στην Tianjin της Κίνας που επίσης χρησιμοποιεί έναν παρόμοιο τροποποιημένο ανθρώπινο ιό, η ομάδα BioNTech στο Mainz της Γερμανίας που συνεργάζεται με την εταιρεία Pfizer και η εταιρεία βιοτεχνολογίας Moderna στο Cambridge της Μασαχουσέτης, οι οποίες αναπτύσσουν εμβόλια με βάση το RNΑ.

Θα εξαφανιστεί ο ιός;

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο ιός δεν θα εξαφανιστεί ποτέ. Η φάση εξάπλωσής του έχει πλέον υπερβεί το σημείο στο οποίο θα μπορούσε να αναχαιτιστεί για πάντα.