Αύξηση των επιπέδων των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 2,5) παρατηρήθηκε το τετράωρο από τη μία έως τις πέντε χθες τα ξημερώματα στου Γκύζη και του Ζωγράφου εξαιτίας της φωτιάς που ξέσπασε το πρωί του περασμένου Σαββάτου στο εργοστάσιο ανακύκλωσης πλαστικών στη Μεταμόρφωση. Οπως προέκυψε από την επεξεργασία των στοιχείων του δικτύου αισθητήρων του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (που λειτουργεί στο πλαίσιο της Εθνικής Υποδομής «ΠΑΝΑΚΕΙΑ»), σε αυτό το χρονικό διάστημα η μέση συγκέντρωση των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 2,5) κυμάνθηκε περίπου στα 30 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα.

Πώς ερμηνεύεται αυτό; Κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το ημερήσιο όριο είναι τα 25 μικρογραμμάρια και το ετήσιο τα 10 μικρογραμμάρια, ενώ για την ΕΕ υπάρχει μόνο ετήσιο όριο που είναι τα 25 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα.

Παράλληλα, σύμφωνα με τον Παναγιώτη Μπεχράκη, πνευμονολόγο-εντατικολόγο, η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων ευθύνεται για την εμφάνιση καρκίνου των πνευμόνων αλλά και για καρδιακά νοσήματα. Το τοξικό νέφος προκαλεί ερεθισμούς στο ανώτερο και κατώτερο αναπνευστικό σύστημα, ενώ τα βαρέα μέταλλα και οι διοξίνες που ρυπαίνουν την τροφική αλυσίδα ευθύνονται μεταξύ άλλων – και –  για καρκίνο.

Την ίδια ώρα, η αντίστοιχη συγκέντρωση σε μαύρο άνθρακα (BC), χαρακτηριστικό δείκτη ατελούς καύσης (δηλαδή καπνιά), ήταν ιδιαίτερα αυξημένη με «ριπές» που ξεπερνούσαν τα 20 μικρογραμμάρια την ώρα, και μέση τιμή τα 9 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα.

Τι δείχνει αυτό; Δείχνει την υψηλή περιεκτικότητα ενώσεων (που είναι επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία) όπως οι πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες. Δευτερεύοντος, και για το ίδιο χρονικό διάστημα, ασθενέστερη αυξητική τάση για τα αιωρούμενα σωματίδια παρατηρήθηκε και σε θέσεις του βόρειου-βορειοανατολικού τμήματος  του Λεκανοπεδίου για το Χαλάνδρι, τα Βριλήσσια και τα Μελίσσια.

Αιωρούμενα σωματίδια

Η κατάσταση ήταν χειρότερη το Σάββατο, όπου κόκκινο χτύπησαν τα αιωρούμενα σωματίδια στο δυτικό-νοτιοδυτικό τμήμα του Λεκανοπέδιου. Οπως προέκυψε από τα στοιχεία του δικτύου αισθητήρων του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η μέση συγκέντρωση των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 2,5) το διάστημα από τις 9 το πρωί έως τις 7 το απόγευμα, στο Χαϊδάρι και το Κερατσίνι, ήταν κατά περίπου 40% αυξημένη σε σχέση με τον σταθμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου στο Θησείο. Ωστόσο, το τελευταίο 24ωρο υπήρξε ελάττωση των επιπέδων των PM 2,5.

Επιπλέον, κατά τα ίδια στοιχεία, σε θέση μέτρησης πλησίον της Εθνικής Οδού Αθηνών – Λαμίας στο ύψος του Περιστερίου, καταγράφηκαν αυξημένα επίπεδα PM 2,5 ιδίως μετά τις τρεις το μεσημέρι, τα οποία κατά τους ειδικούς «πιθανώς να επηρεάστηκαν από τις σχετικές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις».

Για το Σάββατο, πάντα κατά το Αστεροσκοπείο, στο βόρειο, ανατολικό και κεντρικό τμήμα του Λεκανοπέδιου δεν καταγράφηκε κάποια επιβάρυνση στην ποιότητα του αέρα. Αυτό φαίνεται από το διάγραμμα για τις συγκεντρώσεις PM 2,5 στο Χαλάνδρι και το Θησείο, ενώ αντίστοιχα ήταν τα επίπεδα και σε άλλες περιοχές όπως η Πεύκη, τα Μελίσσια, τα Βριλήσσια και στου Γκύζη.

Κατά το Αστεροσκοπείο, χθες, γενικότερα, οι μέσες συγκεντρώσεις κοντά στην επιφάνεια του εδάφους ευρύτερα στο Λεκανοπέδιο ήταν σε χαμηλά-μέσα επίπεδα.

Τοξικό νέφος

Οπως επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο ακαδημαϊκός (και εθνικός εκπρόσωπος για την κλιματική αλλαγή) Χρήστος Ζερεφός, επειδή η φωτιά με τα ανακυκλώσιμα υλικά δεν έχει ακόμη σβήσει και τα πλαστικά που καίγονται είναι προϊόντα που παράγονται από το πετρέλαιο, οι ουσίες που εκλύονται από την καύση είναι ιδιαίτερα τοξικές. Η πυρκαγιά από το πρωί της Κυριακής έχει μειωθεί σε ένταση και έκταση αλλά συνεχίζει να απελευθερώνει επικίνδυνα αερολύματα στην πρωτεύουσα.

Κατά τους ειδικούς, σύμμαχος στην καταπολέμηση του τοξικού νέφους αποδεικνύεται ο αέρας που θα βοηθήσει στη γρήγορη διασπορά του νέφους. Ηδη, από σήμερα, με βάση τις μετεωρολογικές προβλέψεις, η ένταση του αέρα στην πόλη θα φτάσει τα 4-5 μποφόρ.

Ωστόσο, ο αέρας από μόνος του δεν αρκεί για να μειωθούν οι επιπτώσεις των τοξικών ουσιών στον άνθρωπο. Για τον λόγο αυτόν, ο Χρήστος Ζερεφός συστήνει σε όσους είναι ανάγκη να βγουν από τα σπίτια τους να μην περπατούν προς την κατεύθυνση που φυσάει ο αέρας αλλά κάθετα (!) Οπως λέει, «το νέφος αραιώνει πλευρικά πιο γρήγορα, γι’ αυτό από εκεί που φυσήσει ο αέρας πάμε κάθετα, είτε δεξιά, είτε αριστερά από τον καπνό».

Την ίδια ώρα, ο Χρήστος Ζερεφός βάζει στο τραπέζι των μέτρων και το καλό πλύσιμο των λαχανικών. «Στην περιοχή ενδέχεται να υπάρχουν και λαχανόκηποι. Οπου υπάρχουν, οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν πως εξαιτίας της τοξικότητας των ουσιών που εκλύονται από την καύση των πλαστικών είναι πολύ σημαντικό τα λαχανικά να πλένονται πολύ σχολαστικά. Κι αν το πρόβλημα είναι μεγάλο, τότε είναι προτιμότερο να πετιούνται», επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Ενδελεχής έρευνα

Σύμφωνα με πηγές από το υπουργείο Περιβάλλοντος, επειδή τα υλικά που βρίσκονται στο εργοστάσιο έχουν καταπλακωθεί από πλάκες τσιμέντου, οι θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές και υπάρχουν συνεχείς αναζωπυρώσεις. Οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος που βρίσκονται εκεί από το Σάββατο, θα ξεκινήσουν λεπτομερώς τις έρευνες από την Τετάρτη.

Σημειώνεται ότι οι πολίτες (ιδίως αυτοί που βρίσκονται κοντά στην εστία της φωτιάς στη Μεταμόρφωση) έλαβαν το Σάββατο μήνυμα στα κινητά τους τηλέφωνα από το 112. Η Πολιτική Προστασία – μέσω του μηνύματος – τους συνέστησε, μεταξύ άλλων, να κλείσουν όλα τα παράθυρα και τις πόρτες, αλλά και να αποφεύγουν τις μετακινήσεις.

Υπενθυμίζεται πως η μεγάλη πυρκαγιά εκδηλώθηκε λίγο πριν από τις επτά το πρωί του περασμένου Σαββάτου. Εξαιτίας των εύφλεκτων (ανακυκλώσιμων) υλικών οι φλόγες πήραν γρήγορα μεγάλες διαστάσεις καταστρέφοντας το μεγαλύτερο τμήμα του εργοστασίου ανακύκλωσης.

Headlines