Μειωμένες δεξιότητες;

Μια μόνιμη επωδός σε παρεμβάσεις που αφορούν την αναπτυξιακή στρατηγική είναι αυτή των μειωμένων δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού της χώρας. Αυτό συνήθως συνάγεται από την εκτίμηση προβλημάτων του εκπαιδευτικού συστήματος, ιδίως της ανώτατης εκπαίδευσης, από μια επίκληση χαμηλών επιδόσεων των μαθητών, ή από αναφορές εργοδοτών που αναφέρουν ότι δεν βρίσκουν το προσωπικό που επιθυμούν (χωρίς να διευκρινίζουν εάν όντως δεν βρίσκουν τα κατάλληλα προσόντα ή εάν όσες/οι τα έχουν αρνούνται τις χαμηλές απολαβές που έχουν γίνει ο κανόνας ακόμη και για υψηλής ειδίκευσης θέσεις).

Ωστόσο, αυτή η εικόνα έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα. Το πρόβλημα του brain drain δείχνει ότι δυναμικό υψηλής ειδίκευσης και μόρφωσης υπάρχει στη χώρα, το ίδιο και οι επιτυχημένες διαδρομές πτυχιούχων ή εργαζομένων από την Ελλάδα στο εξωτερικό. Οι διαφορές στις διεθνείς εκθέσεις μαθητικών επιδόσεων αποτυπώνουν κυρίως διαφορές εκπαιδευτικών προτύπων παρά δεξιοτήτων. Στους χώρους εργασίας βλέπουμε ότι οι νέες και οι νέοι εργαζόμενοι διαθέτουν υψηλότερο επίπεδο γνώσεων σε σχέση με μια γενιά πριν, συμπεριλαμβανομένου και υψηλού επιπέδου ψηφιακού αλφαβητισμού και κάνουν μεγάλη προσπάθεια συγκέντρωσης τυπικών και ουσιαστικών προσόντων. Οταν προσφέρονται θέσεις εργασίας, υπάρχει όχι μόνο πληθώρα υποψηφίων αλλά και υπερεπάρκεια γνώσεων και δεξιοτήτων. Ακόμη και προβλήματα όπως η απουσία εξοικείωσης με μορφές βιομηχανικής παραγωγής που απλώς δεν υπάρχουν στη χώρα σε μεγάλη κλίμακα (π.χ. μεγάλες γραμμές παραγωγής αυτοκινητοβιομηχανίας με ρομπότ) αφορούν ελλείμματα της παραγωγικής βάσης, όχι των εργαζομένων.

Η χώρα μας δεν πάσχει από έλλειψη δεξιοτήτων, αλλά από απαξίωση δεξιοτήτων, είτε μέσα από την ανεργία και την καταστροφή κλάδων, είτε μέσα από τη διαρκή αναζήτηση της φτηνής εργασίας αντί των αυξημένων δεξιοτήτων, ιδίως στις υπηρεσίες. Το πρόβλημα είναι η απουσία μιας αναπτυξιακής στρατηγικής που να στοχεύει σε κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας, έντασης γνώσης και αναβαθμισμένων υποδομών (συμπεριλαμβανομένης της κάλυψης των κενών του Δημοσίου) που να αξιοποιούν (και να αμείβουν αξιοπρεπώς) τις υπαρκτές δεξιότητες του εργατικού δυναμικού.