Η σύνεση και ο πανικός

Τίποτα δεν είναι πιο φυσιολογικό από τον φόβο απέναντι σε οτιδήποτε μας φέρνει αντιμέτωπους με το ευάλωτο της ύπαρξης. Και τίποτε δεν είναι πιο παραλυτικό από τον φόβο όταν γίνεται πανικός. Τότε αντί για την ορθολογική σκέψη και την αναζήτηση λύσεων κυριαρχεί η αναζήτηση εξιλαστήριων θυμάτων και η φαντασίωση για «μαγικές λύσεις».

Δυστυχώς τέτοια φαινόμενα παρατηρούμε και στη χώρα μας. Η έξαρση των κρουσμάτων COVID-19, σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενη, εφόσον υπήρξε η επιλογή να αρθεί μέρος των περιοριστικών μέτρων, επιλογή με τη σειρά της αναγκαστική εφόσον το lockdown δεν είναι πρακτική που μπορεί να συνεχιστεί στο διηνεκές, δεν έχει οδηγήσει σε μια συλλογική συζήτηση για το πώς θα αναμετρηθούμε με την πανδημία όχι με τη φαντασιακή ελπίδα ότι δεν θα μας αγγίξει αλλά με την εφαρμογή πρακτικών που θα περιορίσουν στο ελάχιστο το κόστος σε ζωές.

Ετσι, αντί για την έμφαση στο πώς θα προστατευθούν οι ευπαθείς, ξεκινώντας από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τους ανθρώπους σε γηροκομεία, προνοιακές δομές, χώρους «κλειστών πληθυσμών», ώστε να έχουμε τον μικρότερο αριθμό θυμάτων, κυριαρχεί η συζήτηση για τον τουρισμό που μας έφερε την πανδημία «από έξω».

Αντί να συζητάμε για το εάν αξιοποιήθηκε ο χρόνος που κερδήθηκε για τη στελέχωση του δημόσιου συστήματος υγείας, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβάθμιας φροντίδας, αντιμετωπίζουμε ως «ανεύθυνους» τους εργαζόμενους στην εστίαση εάν στιγμιαία κατεβάσουν τη μάσκα μέσα στο λιοπύρι.

Αντί να συζητάμε πώς με ενίσχυση του δημόσιου σχολείου με πόρους και προσωπικό δεν θα χαθεί η σχολική χρονιά, αναπαράγουμε ηθικούς πανικούς για την «ανεύθυνη νεολαία». Προφανώς μια στάση «άγνοιας κινδύνου» θα ήταν πολλαπλά εσφαλμένη. Ομως, αυτό δεν σημαίνει παράδοση στον φόβο. Εκτός από τον πανικό υπάρχει και η σύνεση που τροφοδοτείται από την επίγνωση. Αυτή οδηγεί στην αναμέτρηση με τον φόβο με τα όπλα που επέτρεψαν την ανθρώπινη πρόοδο: τη γνώση, την εφευρετικότητα, την αγωνιστικότητα και την αλληλεγγύη.