Η αλήθεια για τη θεραπεία με πλάσμα αίματος

Λίγο πριν το συνέδριο των Ρεπουμπλικανών, το οποίο έδωσε το χρίσμα στον πρόεδρο Τραμπ να διεκδικήσει και πάλι το προεδρικό αξίωμα στις εκλογές του Νοεμβρίου, ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε λόγο για μια “ιστορική επιτυχία”: Η έγκριση με τη διαδικασία του επείγοντος της θεραπείας με ενέσιμο πλάσμα αίματος έχει ένα “απίστευτα μεγάλο ποσοστό επιτυχίας” και θα “σώσει τη ζωή σε χιλιάδες ασθενείς κορωνοϊού”, είπε ευρισκόμενος με την πλάτη στον τοίχο λόγω της τεράστιας αύξησης των κρουσμάτων ημερησίως.

Ωστόσο οι μέχρι τώρα εμπειρίες με αυτή τη θεραπεία προκαλούν τις αμφιβολίες πολλών ερευνητών και γιατρών για την αποτελεσματικότητα μιας αρκετά δαπανηρής θεραπευτικής μεθόδου. Ακόμη και ο FDA, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων, βλέπει μια “δυνητική χρησιμότητα” της συγκεκριμένης θεραπείας που μπορεί να έχει περισσότερες παρενέργειες από τις ήδη γνωστές.

“Μέχρις ότου υπάρξουν κλινικές μελέτες, η θεραπεία με πλάσμα αίματος δεν θα πρέπει να θεωρείται ως μια νέα στάνταρ θεραπεία σε ασθενείς Covid-19“, αναφέρεται σε μια συνοδευτική έκθεσή της σε σχέση με απόφαση έγκρισης.

Τι σημαίνει θεραπεία με πλάσμα αίματος;

Από την έναρξη της πανδημίας η θεραπεία με πλάσμα αίματος θεωρούνταν πολλά υποσχόμενη διότι στηρίζεται σε μια απλή ιδέα: Όταν ένας ασθενής περάσει τον Covid-19, το πλάσμα αίματός του λογικά περιέχει διάφορα αντισώματα που μπορούν δυνητικά να καταπολεμήσουν αποτελεσματικά τον νέο ιό. Αυτά τα αντισώματα απομονώνονται, καθαρίζονται και σε ενέσιμη μορφή μεταφέρονται στον οργανισμό ενός άλλου ασθενή.

Με αυτόν τον τρόπο αποκτά παθητική ανοσία γιατί στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για εμβόλιο, γιατί τα αντισώματα δεν παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό. Όμως το κέρδος είναι σαφές: Όταν κάποιος ασθενεί με τον νέο ιό, ο εξασθενημένος οργανισμός του δεν χρειάζεται να χάσει χρόνο και ενέργεια για να σχηματίσει τα δικά του αντισώματα, αλλά τα παίρνει έτοιμα κι αυτά μπορούν άμεσα να καταπολεμήσουν τον ιό. Ωστόσο, αυτή η παθητική ανοσία κρατά μόνο λίγες εβδομάδες έως και μήνες, με άλλα λόγια η ανοσία κατά του κορωνοϊού δεν έχει μεγάλη διάρκεια.

Αυτός ο τρόπος παθητικής ανοσίας που εφευρέθηκε το 1890 από τον Γερμανό ιολόγο Εμιλ φον Μπέρινγκ, χρησιμοποιείται ήδη στις ΗΠΑ, μια χώρα που μαστίζεται από τον κορωνοϊό. Σύμφωνα με τον FDA γύρω στους 70.000 ασθενείς έχουν ήδη πάρει πλάσμα αίματος στο πλαίσιο εδικής κλινικής μελέτης, κάτω όμως από αυστηρές προϋποθέσεις, όπως σε περίπτωση σημαντικής χειροτέρευσης της κατάστασης της υγείας τους.

Η επιτυχία της μεθόδου είναι αμφιλεγόμενη. Σύμφωνα με το Αμερικανό υπουργό Υγείας Άλεξ Αζάρ αυτοί οι ασθενείς έχουν συγκριτικά αυξημένο ποσοστό επιβίωσης, κατά 35%. Με την κατεπείγουσα άδεια εφαρμογής αυτής της μεθόδου, μπορούν να πάρουν πλάσμα αίματος μελλοντικά περισσότεροι ασθενείς, ωστόσο το υπάρχον πλάσμα δεν επαρκεί και δεν υπάρχουν μετρήσιμα αποτελέσματα που να δικαιολογούν τη εφαρμογή μιας τόσο πολύπλοκης θεραπείας. Ίσως γι αυτό και ο FDA επέτρεψε αυτή τη θεραπεία μερικώς.

Χρειάζονται κι άλλες μελέτες

Οι ενδοιασμοί του FDA εδράζονται στα εξαιρετικά λίγα δεδομένα, που δεν επιτρέπουν εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων για την επενέργεια της θεραπείας. Μελέτη που έγινε στις 10 Αυγούστου και δημοσιεύτηκε στο εξειδικευμένο έντυπο American Journal of Pathology δείχνει μεν ότι σε πρώιμη φάση η θεραπεία με πλάσμα αίματος μπορεί να δείξει αποτελέσματα, αλλά δεν κατέληξε σε οριστικά συμπεράσματα εάν αυτή η επιτυχία σχετίζεται με τη θεραπεία ή εάν ο ασθενής και χωρίς την παθητική ανοσία μέσω του πλάσματος αίματος, θα μπορεί να αναπτύξει ο ίδιος αντισώματα.

Μελέτες έκαναν και οι Κινέζοι σε 103 βαριά ασθενείς με μέσο όρο ηλικίας τα 70 χρόνια. 52 εξ αυτών δέχθηκαν εκτός από τεχνητή αναπνοή σε εντατική και θεραπεία με πλάσμα αίματος. Το 51,9% εξ αυτών έδειξε κλινική βελτίωση της κατάστασής του σε σχέση με ένα 43,1%. Το αποτέλεσμα προκαλεί ικανοποίηση αλλά δεν μπορεί κανείς να διακρίνει ένα στατιστικά κατοχυρωμένο αποτέλεσμα που να δίνει ασφάλεια για τις θετικές προοπτικές της θεραπείας. Χρειάζονται κι άλλες μελέτες σε ένα μακρύτερο χρονικό διάστημα.

Άρα, άγνωστο παραμένει, λόγω του μικρού αριθμού κλινικών μελετών, εάν η συγκεκριμένη θεραπεία βοηθά ουσιαστικά τον ασθενή με Covid-19 και εάν “θα σώσει πολλές ζωές”, όπως ισχυρίζεται ο Ντόναλντ Τραμπ. Ασάφεια υπάρχει και για τυχόν παρενέργειες, εξαντλητικές έρευνες δεν έχουν γίνει. Γιατί υπάρχει και το ενδεχόμενο το ενέσιμο πλάσμα αίματος με αντισώματα να προκαλέσει και χειροτέρευση της κατάστασης του ασθενούς. Ασφάλεια θα υπάρξει μόνο όταν πολλαπλασιαστούν οι μελέτες με μεγάλο αριθμό ασθενών και ομάδες ελέγχου. Ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς.

Αλεξάντερ Φρόιντ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου