Τα Βαλκάνια γερνούν – Μεγάλο το πρόβλημα με το δημογραφικό

Η δημογραφία της νοτιοανατολικής Ευρώπης απειλεί τις ελπίδες ευημερίας της περιοχής, καθώς τα πολλά προβλήματα της τελευταίας, ωθούν τους νέους, ταλαντούχους ανθρώπους να φεύγουν κατά ορδές από τις πατρίδες τους. Σε όλη την ευρύτερη περιοχή, οι πληθυσμοί συρρικνώνονται και γερνούν κι αν δεν αλλάξει αυτό, ακόμη περισσότεροι νέοι άνθρωποι θα επιλέγουν το δρόμο της ξενιτιάς.

Σε αυτά τα συμπεράσματα καταλήγει πρόσφατο άρθρο του Economist το οποίο σχολιάζει ότι η δημογραφία στα Βαλκάνια είναι ούτως ή άλλως μια  δύσκολη υπόθεση, καθώς πέρα από τις γεννήσεις και τους θανάτους που καταγράφονται στα ληξιαρχεία, είναι δύσκολο να υπάρχει ακρίβεια σε ό, τι αφορά τα πληθυσμιακά και δημογραφικά δεδομένα.

Γόρδιος δεσμός

Λόγω της πολύπλοκης ιστορίας της περιοχής, εκατομμύρια πολίτες μπορούν να βγάλουν διαβατήρια σε γειτονικές χώρες, γεγονός ιδιαίτερα ελκυστικό στην περίπτωση που οι χώρες αυτές  ανήκουν στην ΕΕ μιας και η ευρωπαϊκή ιθαγένεια δίνει τη δυνατότητα εργασίας οπουδήποτε στην Ένωση. Για παράδειγμα, το ένα πέμπτο κατόχων κροατικών διαβατηρίων που εργάζονται στο εξωτερικό είναι πιθανώς πολίτες Βοσνίας και σχεδόν όλοι οι Μολδαβοί που εργάζονται στη Δύση έχουν ρουμανικά έγγραφα.

Αυτό από μόνο του περιπλέκει τη δημογραφική εξίσωση, όμως βάσει άλλων δεδομένων ξεκαθαρίζει κάπως η εικόνα. Ο πληθυσμός κάθε βαλκανικής χώρας συρρικνώνεται λόγω της μετανάστευσης αλλά και εξαιτίας της χαμηλής γονιμότητας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι το επόμενο έτος, η Σερβία μπορεί να έχει περισσότερους συνταξιούχους από εργαζομένους, ενώ περίπου 50.000 άνθρωποι εγκαταλείπουν τη χώρα κάθε χρόνο. Από εκείνους που επιστρέφουν, περίπου 10.000 είναι συνταξιούχοι που έχουν περάσει την επαγγελματική τους ζωή στη Δύση. Τα παιδιά τους επιλέγουν να μην τους ακολουθήσουν πίσω στην πατρίδα.

Τα κίνητρα μετεγκατάστασης

Για τους πολίτες των βαλκανικών χωρών, η απόκτηση υψηλότερων μισθών στο εξωτερικό αποτελεί το μεγαλύτερο κίνητρο να εγκαταλείψουν την πατρίδα, ενώ είναι κοινή παραδοχή πως οι εμπειρίες μετανάστευσης των τελευταίων 15 ετών υπήρξαν κινητήρια δύναμη για κοινωνικές αλλαγές. Παλαιότερα, οι άνθρωποι ήθελαν απλώς να εξασφαλίζουν τα προς το ζην. Έχοντας όμως ζήσει στη δυτική Ευρώπη πλέον απαιτούν καλύτερα σχολεία, νοσοκομεία και υπηρεσίες.

Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, ο πληθυσμός της Βουλγαρίας θα συρρικνωθεί κατά 39% ως το 2050 σε σχέση με το 1990, με την περιοχή να καταγράφει τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας παγκοσμίως. Ειδικοί αναφέρουν ότι η κάλυψη αναγκών της δυτικής Ευρώπης χωρίς να αποστραγγίζει τις βαλκανικές χώρες από τους λαούς τους, απαιτεί συντονισμένη δράση από την ΕΕ και τα βαλκανικά κράτη.

Οι γυναίκες της Βοσνίας έχουν κατά μέσο όρο 1,3 παιδιά και οι Κροάτισσες 1,4. Στο Κοσσυφοπέδιο το ποσοστό γονιμότητας  βρίσκεται στα 2 παιδιά και βαίνει μειούμενο εδώ και χρόνια. Σε άλλες χώρες τα ποσοστά είναι παρόμοια με αυτά των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Αλλά επειδή τα Βαλκάνια φιλοξενούν σχεδόν ελάχιστους φορολογούμενους μετανάστες, τα χρήματα για τους συνταξιούχους είναι λιγοστά.

Ειδικοί αναφέρουν ότι ο συνδυασμός ταχείας μετανάστευσης και χαμηλής γονιμότητας παράγει το χειρότερο αποτέλεσμα που μπορεί να φανταστεί κανείς ενώ παράλληλα υπάρχουν και άλλα προβλήματα. Όπως το ότι σε πολλές βαλκανικές χώρες οι γυναίκες αποθαρρύνονται να αποκτήσουν περισσότερα παιδιά εξαιτίας της έλλειψης προστασίας από την απόλυση όταν μείνουν έγκυες.