Φόβοι για τσουνάμι απολύσεων μετά το «άδοξο» τέλος της τουριστικής σεζόν – Πώς θα ανακοπεί

Με το δεύτερο κύμα της πανδημίας του κοροναϊού να είναι προ των πυλών και με την τουριστική σεζόν στην Ελλάδα να λήγει άδοξα, εντείνονται οι φόβοι ότι έρχεται ένα σαρωτικό κύμα απολύσεων από το φθινόπωρο.

Το άνοιγμα των συνόρων για τον τουρισμό και τα πρώτα μικρά κύματα αφίξεων  τουριστών, σε συνδυασμό με τα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων που ανακοινώθηκαν, δημιούργησαν κάποια πρόσκαιρη επίπλαστη αισιοδοξία, όμως τα στοιχεία και οι εξελίξεις δείχνουν ότι πρέπει να προετοιμαζόμαστε για τα χειρότερα.

Όλες οι μεσογειακές χώρες που στηρίζονται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό στον τουρισμό είδαν τις ξένες αφίξεις να έχουν καταρρεύσει, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στατιστικά στοιχεία.

Υπολογίζεται ότι τέσσερις μεσογειακές χώρες και συγκεκριμένα η Ελλάδα, η Τουρκία, η Ισπανία και η Κύπρος,  έχασαν το επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2020, πάνω από 55 εκατ. τουρίστες, λόγω της πανδημίας.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος που αφορούν την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2020, τον Ιούνιο υποδέχθηκε μόλις 256 χιλ. ταξιδιώτες, έναντι 4,1022 εκατ. τον αντίστοιχο μήνα του 2019 (μείωση 93,8%) και το πρώτο εξάμηνο συνολικά 2,1775 εκατ. τουρίστες, έναντι 9,407 εκατ. πέρυσι (μείωση 76,9%).

Η χαμένη χρονιά…

Οι επαγγελματίες του τουρισμού, θεωρούν χαμένη τη φετινή χρονιά: «Η σεζόν έχει τελειώσει, το λέω εδώ και δύο μήνες. Επιχειρείν με ένα βήμα μπροστά και δύο πίσω δεν γίνεται. Ανοίξαμε, όπως και οι άλλες χώρες της Μεσογείου, γιατί θέλαμε και έπρεπε να είμαστε στον ανταγωνισμό, αλλά μιλάμε ουσιαστικά για μια χρονιά χαμένη», δηλώνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) Γρηγόρης Τάσιος.

Μάλιστα έκανε λόγο για απώλειες 15 δισ. ευρώ, με βάση τα 18 δισ. έσοδα που καταγράφηκαν το 2019, κάτι που δεν μπορεί να καλυφθεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. «Η μέση πληρότητα εξαμήνου για όλη τη χώρα δεν ξεπέρασε το 35% με τα μισά ξενοδοχεία κλειστά ενώ τον χειμώνα που μας πέρασε, η μέση πληρότητα εξαμήνου κυμαινόταν μεταξύ 50-60% συνολικά. Καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για τεράστια πτώση και ότι έχουμε ένα χειμώνα μπροστά μας από όπου δεν θα υπάρχουν έσοδα»,ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η κρίση της πανδημίας και η κατάρρευση  της τουριστικής κίνησης είχε σαν αποτέλεσμα τα ξενοδοχεία της Αθήνας που λειτούργησαν να καταγράφουν για τον  Αύγουστο πληρότητες κάτω του 30%.

Σύμφωνα με τα μηνιαία δελτία ΕΞΑΑΑ (Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής και Αργοσαρωνικού) και GBR Consulting και τα στοιχεία κίνησης και απόδοσης ξενοδοχείων, η πληρότητα των ξενοδοχείων «έκλεινε» αρνητικά καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020.

Το επτάμηνο Ιανουαρίου-Ιουλίου, έκλεισε για τα ξενοδοχεία της Αθήνας, με πτώση 49,2% στην πληρότητα, 62% στο έσοδο ανά διαθέσιμο δωμάτιο (RevPar) και 25,2% στη μέση τιμή δωματίου.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, παρότι (α) ο αριθμός των εν λειτουργία ξενοδοχείων/κλινών Αττικής που συγκέντρωναν το ενδιαφέρον της ζήτησης ήταν εντυπωσιακά περιορισμένος σε σχέση με το 2019 (τουλάχιστον κατά 35% – 40%), παρότι (β) σταδιακά επανήλθαν οι διεθνείς αεροπορικές συνδέσεις, παρότι (γ) η Ελλάδα κέρδισε εγκαίρως το στοίχημα -και το συγκριτικό πλεονέκτημα- του ασφαλούς τουριστικού προορισμού, τόσο ο Ιούνιος όσο και ο Ιούλιος 2020, αποδείχθηκαν απολύτως απογοητευτικοί για τα ξενοδοχεία της Αθήνας-Αττικής.

Ποιός θα πληρώσει τα σπασμένα;

Όλα αυτά προοιωνίζονται άσχημες εξελίξεις για τους εργαζόμενους.

Η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής και Αργοσαρωνικού στην ίδια ανακοίνωση, υπονοεί, ότι επίκεινται απολύσεις: «Η ‘επόμενη ημέρα’, η οποία δεν ξέρουμε ακριβώς ‘πότε και πώς’ θα ξημερώσει για όλους, δυστυχώς, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την ζήτηση του προορισμού, άρα και για την επιβίωση των επιχειρήσεων και των ανθρώπων που «ζουν» από τον τουρισμό. Φοβούμαστε σοβαρές ανατροπές στο τοπίο της δυναμικότητας σε κλίνες στην πόλη, της Επιχειρηματικότητας, αλλά και της Εργασίας», αναφέρει, προσθέτοντας ότι «είναι αναγκαίο να χαράξουμε εγκαίρως «κοινή στρατηγική διαχείρισης της κρίσης», να προετοιμαστούμε και για το «χειρότερο σενάριο» και να εργαστούμε με κοινό σκοπό και στόχο την επιβίωση του τουρισμού, των επιχειρήσεων και της απασχόλησης».

Σύμφωνα εξάλλου,  με ξενοδοχειακούς παράγοντες, τους επόμενους μήνες αναμένεται κύμα εξαγορών ξενοδοχειακών μονάδων. Ήδη οι υποψήφιοι αγοραστές διαπιστώνουν ότι οι αξίες των μονάδων λόγω της κρίσης έχουν χάσει ένα 15%, ωστόσο, όπως εκτιμάται, η πτώση των τιμών θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη τους επόμενους μήνες, όταν νυν ιδιοκτήτες θα ζητούν να απεγκλωβιστούν από τον ξενοδοχειακό τομέα.

Φόβοι για τσουνάμι απολύσεων

Όπως εκτιμάται, το φθινόπωρο θα αποτελέσει σημείο καμπής για την ευρωπαϊκή – συνεπώς και την ελληνική – αγορά εργασίας.

Πολλοί οικονομολόγοι και αναλυτές  προεξοφλούν ότι επίκειται σαρωτικό κύμα απολύσεων, κυρίως λόγω της επικείμενης λήξης ή του περιορισμού των κρατικών προγραμμάτων στήριξης των εργαζομένων.

Σύμφωνα με σχετική έρευνα της McKinsey & Company, τους επόμενους μήνες, όταν δηλαδή περιοριστούν ή καταργηθούν εντελώς τα προγράμματα αυτά, έως και 59 εκατομμύρια εργαζόμενοι πρόκειται να τεθούν σε διαθεσιμότητα, να απολυθούν ή να δουν τα ωράριά τους να μειώνονται. Σε εξαιρετικά ευάλωτη θέση βρίσκονται ιδίως όσοι απασχολούνται σε τομείς που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία, όπως για παράδειγμα οι μεταφορές και οι λιανικές πωλήσεις.

Οι ειδικοί εκτιμούν, εξάλλου,  ότι με την έναρξη της καινούργιας σεζόν μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις θα έχουν την ευκαιρία να αναθεωρήσουν τις ανάγκες τους και θα προτιμήσουν να συρρικνωθούν,  καθώς συνειδητοποιούν  πως η ζήτηση δεν θα επανέλθει σύντομα στα επίπεδα του 2019. Συνεπώς, οι επιχειρήσεις –ελλείψει παράλληλα των προγραμμάτων στήριξης– θα προχωρήσουν σε επανεκτίμηση των αναγκών τους και σε μαζικές απολύσεις.

Κατακρημνίστηκε το ΑΕΠ στις χώρες του ΟΟΣΑ

Σε όλα αυτά δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι μετά την εισαγωγή των μέτρων περιορισμού για την Covid-19 σε όλο τον κόσμο από τον Μάρτιο του 2020, το ΑΕΠ στις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) παρουσίασε άνευ προηγουμένου πτώση κατά 9,8% το δεύτερο τρίμηνο του 2020.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πτώση που έχει καταγραφεί ποτέ στις χώρες του ΟΟΣΑ, σημαντικά μεγαλύτερη από το -2,3% που καταγράφηκε το πρώτο τρίμηνο του 2009, στο αποκορύφωμα της οικονομικής κρίσης. Στην ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ενωση, το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 12,1% και κατά 11,7% αντίστοιχα, σε σύγκριση με τις απώλειες κατά 3,6% και κατά 3,2% το προηγούμενο τρίμηνο.

ΟΗΕ: Οδυνηρές οι επιπτώσεις στον τουρισμό – Κινδυνεύουν 100 εκατ. θέσεις εργασίας

Πιο άγρια, η  πανδημία του κοροναϊού, χτύπησε τη δραστηριότητα στον τομέα του τουρισμού, επηρεάζοντας οικονομίες, πόρους επιβίωσης, δημόσιες υπηρεσίες και ευκαιρίες σε όλες τις ηπείρους.

Στους πρώτους 5 μήνες οι απώλειες εσόδων άγγιξαν παγκοσμίως τα 320 δισ. δολάρια ενώ για το σύνολο του 2020 η χασούρα ενδέχεται να φτάσει από 910 δισ. δολάρια έως 1,2 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, που προειδοποιεί ότι πάνω από 100 εκατομμύρια τουριστικές θέσεις εργασίας βρίσκονται σήμερα σε άμεσο κίνδυνο.Οι απώλειες αυτές θα έχουν ευρύτερες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και μπορεί να οδηγήσουν σε συρρίκνωση του παγκόσμιου ΑΕΠ φέτος κατά 1,5%-2,8%, εκτιμά ο ΟΗΕ.

Ο τουρισμός, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αποτελεί έναν από από τους σημαντικότερους οικονομικούς τομείς στον κόσμο. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη κατηγορία εξαγωγών (μετά τα ορυκτά καύσιμα και τα χημικά προϊόντα) και το 2019 αντιπροσώπευε το 7% του παγκόσμιου εμπορίου. Σε ορισμένες χώρες αντιστοιχεί σε πάνω από το 20% του ΑΕΠ τους, ενώ συνολικά αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο εξαγωγικό τομέα της παγκόσμιας οικονομίας.

Τα πλέον ευάλωτα από αυτήν την εξέλιξη είναι τα μικρά νησιωτικά κράτη του αναπτυσσόμενου κόσμου που βασίζουν έως και το 80% των εξαγωγών τους στον τουρισμό. Οι απώλειες των εσόδων του τουρισμού μπορεί να αποδειχτούν καταστροφή για οικονομίες και εργαζόμενους εκεί. Παγκοσμίως πάνω από 100 εκατομμύρια άμεσα τουριστικές θέσεις εργασίας βρίσκονται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ, σε κίνδυνο.

Αριθμός που ενδεχομένως είναι ακόμα μεγαλύτερος αν συνυπολογιστούν και οι θέσεις εργασίας τομέων οι οποίοι συνδέονται με τον τουρισμό όπως η εστίαση. Οι μικρές επιχειρήσεις (που αποτελούν το 80% του παγκόσμιου τουρισμού) είναι ιδιαίτερα ευάλωτες, ενώ μεταξύ των εργαζόμενων οι πλέον τρωτές είναι οι γυναίκες, οι οποίες αποτελούν το 54% του τουριστικού εργατικού δυναμικού, οι νέοι και οι εργαζόμενοι στην άτυπη οικονομία.

Πέντε άξονες δράσης

Σε μήνυμά του ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες,  ανέφερε χαρακτηριστικά: «Είναι τόσο  οδυνηρό να βλέπεις πως ο τουρισμός έχει καταστραφεί από την πανδημία του Covid-19».

Υπογράμμιζε την ανάγκη να ξαναχτιστεί ο τουριστικός τομέας και να ξανακερδίσει τη θέση του ως δημιουργός αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, σταθερού εισοδήματος και της προστασίας της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, σημειώνοντας ωστόσο πως αυτό πρέπει να γίνει με έναν ασφαλή ισότιμο και κλιματικά φιλικό τρόπο.

Πρότεινε πέντε τομείς δράσης για την ανάκαμψη του τουριστικού τομέα:

«Πρώτον, να μετριάσουμε τις κοινωνικό οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης.

Δεύτερον, να οικοδομήσουμε την ανθεκτικότητα σε όλη την  τουριστική αλυσίδα.

Τρίτον, να μεγιστοποιήσουμε τη χρήση της τεχνολογίας στον τουριστικό τομέα.

Τέταρτο, να προωθήσουμε την βιωσιμότητα και την πράσινη ανάπτυξη.

Πέμπτο, να ενισχύσουμε τις συνέργειες ώστε ο τουρισμός να υποστηρίξει περαιτέρω  τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης».