Σε μια χρονιά γεμάτη τραγωδίες, οι ακτές της Ευρώπης βιώνουν ορισμένες από τις πλέον τρομακτικές σκηνές: άψυχα κορμιά ξεβράζονται στις παραλίες, καθώς απελπισμένες οικογένειες πραγματοποιούν επικίνδυνα ταξίδια αναζητώντας ασφαλέστερες συνθήκες ζωής.

Ο κοροναϊός έχει φέρει χώρες όπως η Τυνησία σε απελπιστική οικονομική κατάσταση, ενώ σε άλλες περιοχές, όπως η Λιβύη, είναι ο πόλεμος που διώχνει τους πολίτες προς την Ευρώπη. Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε αύξηση των αφίξεων προσφύγων από θαλάσσης σε χώρες όπως η Ιταλία και η Μάλτα, σύμφωνα με στοιχεία του UNHCR, της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Οι αφίξεις στη νοτιοανατολική Ευρώπη είναι επίσης αυξημένες από το 2019, προερχόμενες κυρίως από τη Συρία, με το Μαρόκο και το Ιράκ να βρίσκονται στις επόμενες θέσεις.

Βίαιες επαναπροωθήσεις και ανθυγιεινές συνθήκες κράτησης

Όμως η ευρωπαϊκή αντιμετώπιση του ζητήματος έχει υπάρξει σε πολλές περιπτώσεις βάναυση. Ανθρωπιστικές οργανώσεις κάνουν λόγο για επαναπροωθήσεις στην Ελλάδα, για απουσία διασωστών από τη Μεσόγειο και για ανθυγιεινές συνθήκες καραντίνας που δημιουργούν τεράστιες προκλήσεις, όπως αναφέρει το CNN. Και όλα αυτά συμβαίνουν σε μια εποχή που η μετακίνηση είναι πιο δύσκολη και πιο επικίνδυνη εξαιτίας των ταξιδιωτικών περιορισμών και του κλεισίματος των οδών μεταφορών και των κέντρων επεξεργασίας των αιτημάτων ασύλου.

Θανάσιμα ταξίδια στη Μάγχη

Την περασμένη εβδομάδα, ένας άνδρας βρέθηκε νεκρός στην παραλία Σανγκατέ, κοντά στο Καλέ της βόρειας Γαλλίας. Ο ίδιος και ένας φίλος του επιχείρησαν να διασχίσουν το κανάλι της Μάγχης, μια από τις πλέον πολυσύχναστες ναυτικές διαδρομές, με φουσκωτή βάρκα και φτυάρια που χρησιμοποιούσαν αντί για κουπιά. Ο επιζών δήλωσε ότι ήταν μόλις 16 ετών, όμως οι γαλλικές αρχές αναφέρουν ότι τα έγγραφά του ανήκουν σε έναν 28χρονο Σουδανό μετανάστη, ενώ η νεκροψία έδειξε ότι επρόκειτο για ενήλικα. Όπως δήλωσε ο συνοδός του, δεν ήξερε να κολυμπά.

Παλιότερα, οι διακινητές μετέφεραν τους μετανάστες διαμέσου της Μάγχης σε φορτηγά – συχνά με τραγική κατάληψη. Όμως ο δήμαρχος της Σανγκαγτέ, Γκι Αλεμάν, δήλωσε στο CNN την Τετάρτη ότι περισσότεροι άνθρωποι ταξιδεύουν πλέον με αυτοσχέδιες βάρκες «εξαιτίας των αυξημένων ελέγχων σε λιμάνια και τούνελ», μετά την αύξηση των αγγλογαλλικών μέτρων επιτήρησης στο τέλος του 2019.

Το UNHCR τονίζει ότι υπάρχει «επείγουσα ανάγκη για ενίσχυση των δυνατοτήτων διάσωσης».

«Οι καθυστερήσεις που καταγράφηκαν τους τελευταίους μήνες, και η αποτυχία στην υποστήριξη των μεταναστών είναι απαράδεκτες και θέτουν ζωές σε κίνδυνο που θα μπορούσε να αποτραπεί», συνεχίζει η υπηρεσία.

Οι μετανάστες οφείλουν να βρίσκονται σε βρετανικό έδαφος για να αιτηθούν άσυλο στη χώρα, και οι ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι αναγκάζονται να προβούν σε απελπισμένες κινήσεις απουσία νόμιμων και ασφαλών οδών εισόδου. Το Care4Calais, μια φιλανθρωπική οργάνωση που βοηθά τους πρόσφυγες της Γαλλίας, ανάρτησε στο twitter: «Χρειαζόμαστε έναν τρόπο που θα επιτρέπει στις αιτήσεις ασύλου να κρίνονται δίκαια, χωρίς οι αιτούντες να απαιτείται να θέσουν σε κίνδυνο τις ζωές τους».

Ταξίδια εν μέσω πανδημίας

Σχεδόν 4.900 άνθρωποι έχουν διασχίσει τη Μάγχη σε μικρές βάρκες από την έναρξη του lockdown. Ο αριθμός είναι υπερδιπλάσιος σε σχέση με τον συνολικό αντίστοιχο αριθμό για το 2019, αναφέρει ανάλυση του PA Media.

Ο αριθμός εκείνων που επιχειρούν επικίνδυνα ταξίδια σε άλλες πειροχές της Ευρώπης επίσης αυξάνεται. Η Ιταλία κατέγραψε 16.942 αφίξεις από θαλάσσης για το 2020, σε σύγκριση με 11.471 για ολόκληρο το 2019, αναφέρει το UHNCR.

Αν και οι προσφυγικές ροές δεν έχουν αγγίξει τα μεγέθη του 2015, όταν ο πνιγμός του δίχρονου Σύριου πρόσφυγα Αλάν Κουρντί προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή, οι κίνδυνοι παραμένουν τεράστιοι.

«Γνωρίζουμε ότι οι διακινητές και οι έμποροι ανθρώπων έχουν επηρεαστεί από την πανδημία και τους περιορισμούς που εισήχθησαν. Όμως γνωρίζουμε και ότι είναι εξαιρετικά προσαρμοστικοί», τόνισε ο εκπρόσωπος του UNHCR, Τσάρλι Γιάξλεϊ, μιλώντας στο CNN.

«Αυτό μας ανησυχεί πολύ, επειδή σημαίνει και ότι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που κάνουν αυτά τα ταξίδια ακολουθούν πιο επισφαλείς και επικίνδυνες διαδρομές».

Όπως αναφέρει, οι μετανάστες βιώνουν βασανιστήρια, βιασμούς και κακοποίηση κατά τη διάρκεια των χερσαίων ταξιδιών προς τη Λιβύη «από διακινητές, εμπόρους ανθρώπων, παραστρατιωτικούς, αλλά και κρατικούς αξιωματούχους».

Ο Γιάξλεϊ συμπληρώνει ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία σωστική λέμβος στην κεντρική Μεσόγειο, ούτε προγράμματα της ΕΕ, όπως αυτά που έτρεχαν τα προηγούμενα χρόνια, με αποτέλεσμα οι μετανάστες που διαφεύγουν σε βάρκες από τη Λιβύη να επαναπροωθούνται από το λιμενικό πίσω σε αυτή, για να αντιμετωπίσουν φυλάκιση ή άλλες παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Όμως η αντίδραση της Ευρώπης ήταν ψυχρή, με τους μετανάστες να εξαναγκάζονται να επιστρέψουν στη χώρα τους ή να κρατούνται σε συνωστισμένες και ανθυγιεινές συνθήκες.

Ο Μπόρις Τζόνσον, μάλιστα, δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τα ταξίδια διαμέσου της Μάγχης «πολύ κακά και ηλίθια και επικίνδυνα και εγκληματικά».

Βουλευτές από το ιταλικό νησί Λαμπεντούζα, το οποίο έχει δει τις βάρκες από την Τυνησία να αυξάνονται, ανησυχούν για την επίπτωση των αφίξεων επί του τουρισμού, σύμφωνα με το InfoMigrants.

Ο Φέλιξ Βάις, της γερμανικής ΜΚΟ Sea Watch, δήλωσε στο CNN ότι αντιλαμβάνεται το θυμό των επιχειρήσεων που ήδη υποφέρουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας.

«Όμως τέτοιου είδους δηλώσεις είναι βέβαιο ότι πρέπει να αποφεύγονται», συμπλήρωσε. «Φροντίστε για την αποβίβασή τους, και στη συνέχεια βρείτε λύση για το μέρος της Ευρώπης στο οποίο μπορούν να μετακινηθούν».

«Υπάρχει ανάγκη για μια ευρωπαϊκή λύση», τόνισε. «Αυτή η αποτυχία είναι ευρωπαϊκή».

«Εφιαλτική» κατάσταση

Ο Βάις αναφέρει ότι οι διασώσεις είχαν μετατραπεί σε εφιάλτη κατά τη διάρκεια του lockdown, γιατί χώρες όπως η Ιταλία και η Μάλτα απαγόρευαν την είσοδο στις λέμβους και αρνούνταν να αναλάβουν οι ίδιες δράση.

Οι αρχές αναφέρουν ότι οι μετανάστες θα πρέπει να μείνουν σε καραντίνα για 14 ημέρες σε πλοία. Όμως ορισμένοι κρατήθηκαν σε ακατάλληλα σκάφη – ακόμη και σε τάνκερ πετρελαίου. Μετανάστες με προβλήματα υγείας, οι οποίοι υπέμειναν κράτηση σε απάνθρωπες συνθήκες, εγκαταλείφθηκαν στη θάλασσα ακόμη και για έξι εβδομάδες, καταγγέλλει ο Βάις.

Τον Ιούλιο, 180 μετανάστες αποβιβάστηκαν στην Ιταλία από λέμβο του Sea Watch μετά από απόπειρες αυτοκτονίας και απειλές για εξέγερση. «Οι άνθρωποι αυτοί σημαδεύτηκαν για πάντα», σημειώνει ο Βάις. «Η λέμβος μπορεί να φιλοξενήσει κάποιους ανθρώπους για μερικές ημέρες. Όμως δεν είμαστε εκπαιδευμένοι για την περίθαλψη ατόμων με σοβαρές ψυχικές δυσκολίες».

Σοβαρές καταγγελίες για την κατάσταση στα ελληνικά σύνορα

Από την πλευρά της η Ελλάδα, σύμφωνα με το CNN, κατηγορείται από την Τουρκία αλλά και από οργανισμούς όπως το Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (HRW) για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών σε τουρκικά ύδατα μεταξύ του Μαρτίου και του Ιουλίου.

Το HRW αναφέρεται επίσης σε καταγγελίες αρκετών αιτούντων άσυλο που υποστηρίζουν ότι εξαναγκάστηκαν από το λιμενικό να εγκαταλείψουν τα ελληνικά νησιά και να μπουν σε φουσκωτές λέμβους χωρίς μηχανή, οι οποίες στη συνέχεια πετάχτηκαν στη θάλασσα κοντά στα σύνορα.

«Αντί να προστατεύουν τους πλέον ευάλωτους ανθρώπους στην εποχή μιας παγκόσμιας κρίσης, οι ελληνικές αρχές τους στοχοποιούν, παραβιάζοντας πλήρως το δικαίωμά τους να αιτηθούν άσυλο και αδιαφορώντας για την υγεία τους», δήλωσε η Έβα Κοσσέ, ερευνήτρια του HRW για την Ελλάδα.

Έλληνες υπουργοί είχαν δηλώσει τον Ιούλιο στην Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωκοινοβουλίου ότι οι αναφορές για χρήση βίας – ακόμη και για πυροβολισμούς – κατά των μεταναστών δεν ήταν παρά «fake news», υπογραμμίζοντας τον καίριο ρόλο της Ελλάδας στην προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων, «πάντα με σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα».

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αρνηθεί επανειλημμένως την πραγματοποίηση θαλάσσιων επαναπροωθήσεων, αναφερόμενος σε μια «σκληρή αλλά δίκαιη» πολιτική της κυβέρνησής του για τη μετανάστευση, και κάνοντας λόγο για «εργαλειοποίηση» της κατάστασης από την Τουρκία. Μιλώντας στο CNN τόνισε ότι κάθε περιστατικό που δεν συνάδει με τις κυβερνητικές οδηγίες θα διερευνάται, προσθέτοντας ότι η Ευρώπη οφείλει να συνεργαστεί με την Ελλάδα.

Οι ευθύνες της Ευρώπης

Πολλά camps και κέντρα κράτησης μεταναστών αποτελούν τεράστιο κίνδυνο για την εξάπλωση του κοροναϊού.

Στις 30 Ιουλίου, 129 μετανάστες βρέθηκαν θετικοί στον φονικό ιό, σε camp της ιταλικής επαρχίας Βενέτο. Το camp της Λαμπεντούζα, που προορίζεται για 90 άτομα, αυτή τη στιγμή είναι συνωστισμένο με 1.300 μετανάστες, σύμφωνα με τον Βάις.

Η ιταλική κυβέρνηση συμφώνησε να στείλει στρατό στη Σικελία, αφού ο κυβερνήτης της περιοχής, Νέλο Μουσουμέτσι, προειδοποίησε σε ανακοίνωσή του ότι η κατάσταση «δεν είναι βιώσιμη», υποστηρίζοντας ότι «το μεταναστευτικό ζήτημα έχει μετατραπεί και σε ζήτημα δημόσιας τάξης και υγείας».

Από την πλευρά του, το βρετανικό υπουργείο άμυνας ανακοίνωσε ότι δέχθηκε έκκληση για βοήθεια στο υπουργείο εσωτερικών, το οποίο επιχειρεί να ενισχύσει τη συνοριοφυλακή, με σκοπό να κάνει το πέρασμα της Μάγχης «αδύνατο».

Σωστικές λέμβοι έχουν έρθει αντιμέτωπες με αυτόκλητους εκδικητές στα ελληνικά νησιά κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών. Η Κοσσέ δήλωσε στο CNN ότι οι μετανάστες τίθενται σε καραντίνα επί ολόκληρους μήνες στα camps των νησιών, όπου κρατούνται τετραπλάσια άτομα από ό,τι προβλέπει η χωρητικότητά τους, έχοντας πλέον ξεπεράσει τους 24.000 κατοίκους.

Το Δίκτυο Επιτήρησης της Βίας στα Σύνορα, μια συνεργασία από ΜΚΟ και οργανισμούς, ήγειρε ανησυχίες σε μια έκθεση που δημοσίευσε τον Ιούλιο για τη στρατιωτικοποίηση των συνόρων.

Αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια του lockdown, «η ανισότητα έχει ενταθεί στις μεταβατικές κοινότητες, περιορίζοντας περαιτέρω την πρόσβαση στο άσυλο, την υγειονομική περίθαλψη, την κατάλληλη στέγη και την ασφάλεια από βάναυσες μαζικές απελάσεις».

Η Ευρωπαία Επίτροπος Ύλβα Τζόχανσον δήλωσε ότι οι καταγγελίες για τη βία εναντίον αιτούντων άσυλο εντός της ΕΕ θα πρέπει να διερευνηθεί. «Δεν μπορούμε να προστατεύουμε τα σύνορά μας παραβιάζοντας ανθρώπινα δικαιώματα», τόνισε.

Ο Γιάξλεϊ ανέφερε ότι η κατάσταση εξακολουθεί να είναι «πολύ ελεγχόμενη», όμως υπάρχει ανάγκη για «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη με τα κράτη που έχουν ακτές στη Μεσόγειο, μέσω προγραμμάτων μετεγκατάστασης, ώστε η ευθύνη να κατανέμεται πιο δίκαια».

«Μια ad hoc προσέγγιση απλώς πυροδοτεί τις τοξικές πολιτικές αφηγήσεις», συμπλήρωσε.

«Υπάρχει πραγματική ανάγκη για συμπόνια και ανθρωπιά».

Πηγή: www.cnn.com

Headlines