Προσφυγικό: Επιμένουν οι καταγγελίες για επαναπροωθήσεις – Έρευνα ζητάει η Ύπατη Αρμοστεία

Με την πολιτική της Ελλάδας απέναντι στους πρόσφυγες να είναι πλήρως εκτεθειμένη, το δόγμα των παράνομων επαναπροωθήσεων (pushbacks) στο Αιγαίο από την Ελληνική Ακτοφυλακή – με την κάλυψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Frontex – καλά κρατεί παρά τις συνεχείς αρνήσεις της κυβέρνησης.

Από την περασμένη άνοιξη, οπτικοακουστικά ντοκουμέντα εμφανίζουν μασκοφόρους να καταδιώκουν σκάφη γεμάτα πρόσφυγες, μετανάστες και αιτούντες άσυλο στο Αιγαίο Πέλαγος και είτε καταστρέφοντας τα πλεούμενα είτε αλλάζοντας με τη βία την πορεία τους, πραγματοποιούν παράνομες επιχειρήσεις επαναπροωθήσεων στην Τουρκία.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση των New York Times, τουλάχιστον 1.072 αιτούντες άσυλο εγκαταλείφθηκαν στη θάλασσα από Έλληνες αξιωματούχους, σε τουλάχιστον 31 ξεχωριστές περιπτώσεις, από τον περασμένο Μάρτιο.

Παρά τις καταγγελίες οργανώσεων, τα δημοσιεύματα του ξένου Τύπου και το «άδειασμα» από την ίδια τη Frontex – η οποία βέβαια καλύπτει τη σιωπηρή της ανοχή σε αυτά pushbacks – η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να διαψεύει ότι γίνονται παράνομες επαναπροωθήσεις.

Πιο πρόσφατο είναι το παράδειγμα του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη, ο οποίος δήλωσε στο BBC:

«Έχουμε απορρίψει κατηγορηματικά αυτούς τους ισχυρισμούς [για φημολογούμενες επαναπροωθήσεις], καθώς τέτοια περιστατικά δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Πιστεύουμε πως αυτό είναι αποτέλεσμα της προπαγάνδας κυκλωμάτων λαθροδιακινητών που χάνουν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Πρόσφατα, το Λιμενικό Σώμα έσωσε δεκάδες ζωές στη Χάλκη, προσανατολισμένο στην προστασία της ανθρώπινης ζωής. Μέσα στο 2020 δεν είχαμε κανένα θάνατο στο Αιγαίο Πέλαγος. Η προπαγάνδα δεν μας πτοεί. Θα συνεχίσουμε να είμαστε στην πρώτη γραμμή. Περιμένουμε από τη γείτονα χώρα να τηρήσει τις υποχρεώσεις της, που απορρέουν από την Κοινή Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας, και να εμποδίσει τις παράνομες διελεύσεις. Από όσα περιστατικά έχουν καταγραφεί, είναι ξεκάθαρα ότι τα άτομα αυτά δεν αντιμετώπιζαν διώξεις στη Τουρκία. Πλέον, είναι ασφαλής χώρα για πρόσφυγες».

Ωστόσο, η κυβέρνηση καλείται να απαντήσει με επιχειρήματα σε έρευνα του Δικτύου Παρακολουθήσεων της Βίας στα Σύνορα (BVMN), που αναλύοντας οπτικοακουστικό υλικό από περιστατικό επαναπροώθησης στις 11 Ιουλίου παρουσιάζει απτά στοιχεία ότι το εν λόγω περιστατικό έγινε από την Ελληνική Ακτοφυλακή.

Για το ζήτημα των pushbacks, εξάλλου, έχει ζητήσει να διεξαχθεί έρευνα και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι συγκεκριμένο περιστατικό pushback διενεργήθηκε από την Ελληνική Ακτοφυλακή

Ανάλυση του Δικτύου Παρακολουθήσεων της Βίας στα Σύνορα (BVMN), που στηρίχθηκε σε αποκαλυπτικό οπτικό υλικό, δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα για τους συνεχείς ισχυρισμούς της κυβέρνησης ότι στην Ελλάδα δεν γίνονται επαναπροωθήσεις.

Στην ανάλυση του BMVN, η οποία λαμβάνει υπόψη της έρευνα της οργάνωσης Josoor, παρουσιάζεται ένα σύνολο οπτικού υλικού που τεκμηριώνει περιστατικά με κουκουλοφόρους άνδρες σε φουσκωτό σκάφος, στη Λέσβο, στις αρχές Ιουνίου και Ιουλίου. Ειδικά, στην ανάλυση του BVMN, χρησιμοποιώντας τα στοιχεία της Josoor, εξακριβώνεται ένα περιστατικό επαναπροώθησης λέμβου με 32 πρόσφυγες που έλαβε χώρα στις 11 Ιουλίου 2020.

Σε μια σειρά τεσσάρων βίντεο, φαίνονται μασκοφόρους άνδρες σε ένα μεσαίου μεγέθους σκάφος που πλησιάζει μια λέμβο με γυναίκες και παιδιά. Ο Σύριος άντρας που μαγνητοσκόπησε αυτό το βίντεο έστειλε το υλικό στην οργάνωση Josoor ενώ ήταν ακόμα στη λέμβο, ανέφερε ότι μετά από αυτό επέστρεψε στην Τουρκία και τέθηκε υπό κράτηση για μια περίοδο δύο εβδομάδων.

Στα βίντεο αυτά φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι μαυροφορεμένοι μασκοφόροι, οι οποίοι δεν διστάζουν να ασκήσουν άμεση σωματική βία στους επιβαίνοντες στη λέμβο, επιβαίνουν σε σκάφη της Ελληνικής Ακτοφυλακής. Το χρώμα του εν λόγω σκάφους είναι ανοιχτό γκρι και φέρει ένα λευκό και μπλε ριγέ σύμβολο προς την πλώρη, στη δεξιά πλευρά: το σύμβολο της Ελληνικής Ακτοφυλακής.

Λίγο πιο πέρα, αναγράφεται επίσης η ταυτότητα του σκάφους: ΛΣ-618. Μάλιστα, το συγκεκριμένο σκάφος έχει αγοραστεί με χρηματοδότηση από την Κομισιόν!

Το BVMN ανέλυσε ακόμα και τα ρούχα και τον εξοπλισμό των ανδρών που επέβαιναν στο σκάφος. Παρόλο που προσπάθησαν να αποκρύψουν την ταυτότητά τους, οι άνδρες φορούν  σκούρα ρούχα με κοντομάνικα πουκάμισα που φέρουν ένα λογότυπο στον πάνω δεξιό κορμό κι έχουν είτε σκούρο χρώμα σορτς ή μακρύ παντελόνι.

Οι άνδρες στην παραπάνω εικόνα φορούν ρούχα που έχουν ομοιότητες με τις στολές που φορούσε η Ελληνική Ακτοφυλακή

Χρησιμοποιώντας στοιχεία από το βίντεο, σε συνδυασμό με το Google Earth, η έρευνα του BVMN εξακρίβωσε επίσης ότι το περιστατικό πράγματι έλαβε χώρα στο Αιγαίο Πέλαγος, ανάμεσα στη Λέσβο και το Ντίκιλι της Τουρκίας.

Αυτή η γεωγραφική τοποθεσία ταιριάζει με πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή, επιχείρησης διάσωσης στις 11 Ιουλίου στις 10:00 π.μ. στα ανοικτά των ακτών του Ντικίλι της Τουρκίας. Αυτή ήταν η μόνη αναφερόμενη διάσωση εκείνης της ημέρας.

Συγκλονιστική μαρτυρία πρόσφυγα που ήταν πάνω στη βάρκα

Δίνοντας την μαρτυρία του για το περιστατικό, αρκετές εβδομάδες, αργότερα στο Josoor, ο άντρας που μαγνητοσκόπησε αυτά τα βίντεο περιέγραψε ότι κατά την αρχική του προσέγγιση της λέμβου τους, το ΛΣ-618 έστειλε ένα φουσκωτό (RHIB) που τους πλησίασε.

Σύμφωνα με την ίδια μαρτυρία, ένας από τους αξιωματικούς μίλησε στα Αγγλικά σε ένα μέλος της λέμβου, το οποίο εξέφρασε την πρόθεσή του να ζητήσει άσυλο. Ο αξιωματικός απάντησε αρνητικά σε αυτό το αίτημα και τους είπε ότι λόγω του COVID-19, δεν θα τους επιτρεπόταν να εισέλθουν στο νησί και έπρεπε να επιστρέψουν στην Τουρκία.

Ο μάρτυρας είπε ότι στην αρχή, ο καπετάνιος της λέμβου αρνήθηκε να υπακούσει στη διαταγή και οι αξιωματικοί κατέστρεψαν τον κινητήρα της βάρκας τους και χτύπησαν τον οδηγό της με κλομπ. Καθώς άλλα μέλη της ομάδας προσπάθησαν να προστατεύσουν τον οδηγό, χτυπήθηκαν επίσης με κλομπ.

Οι αξιωματικοί στη συνέχεια τους έσυραν στα τουρκικά νερά και στη συνέχεια άφησαν τη λέμβο να επιπλέει εκεί με τον σπασμένο κινητήρα. Αφού πέρασε αρκετές ακόμη ώρες στο νερό, η τουρκική ακτοφυλακή έφτασε στο σημείο για να σώσει τους επιβάτες της. Τους πήγαν σε ένα κέντρο κράτησης καραντίνας, από όπου απελευθερώθηκαν μετά από 15 ημέρες.

Με μια πιο προσεκτική ανάλυση, το βίντεο μπορεί να επιβεβαιώσει αυτή τη μαρτυρία. Στο τελευταίο βίντεο που έστειλε ο Σύριος επιβάτης, η βάρκα φαίνεται να πλέει ήσυχα στη θάλασσα. Δεν υπάρχει ένδειξη ότι το ΛΣ-618 είναι παρόν σε αυτό το σημείο και η ομάδα μέσα στη λέμβο φαίνεται αβέβαιη. Σε ένα σημείο του βίντεο, ο Σύριος τραβάει προς την πρύμνη της βάρκας και δείχνει για λίγο τον κινητήρα της.

Έρευνα για επαναπροωθήσεις από την Ελλάδα ζητά η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες ζήτησε τη διεξαγωγή έρευνας έπειτα από καταγγελίες ότι άνθρωποι που ζητούν άσυλο στην Ελλάδα επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία, γεγονός που αν ισχύει συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Ο διεθνής οργανισμός δήλωσε στο Associated Press ότι είναι εις γνώσιν του «αξιόπιστες αναφορές για επαναπροώθηση ατόμων ανεπίσημα στην Τουρκία, αφότου προηγουμένως έφτασαν στα ελληνικά εδάφη ή χωρικά ύδατα».

Μεταξύ άλλων υπάρχει αναφορά περιστατικό νωρίτερα μέσα στον Αύγουστο, όταν γερμανικό πλοίο που βρισκόταν στο Αιγαίο ανέφερε ότι είδε φουσκωτό σκάφος με ανθρώπους να προωθούνται από την ελληνική ακτοφυλακή προς την τουρκική ακτοφυλακή.

Το περιστατικό αναφέρθηκε σε απάντηση της γερμανικής κυβέρνησης έπειτα από αίτημα του βουλευτή της αντιπολίτευσης (Die Linke)  Αντρέι Χούνκο για πληροφορίες σχετικά με καταγγελλόμενα περιστατικά επαναπρoωθήσεων στα τουρκικά ύδατα από ελληνικά λιμενικά σκάφη ή σκάφη της Ε.Ε. που περιπολούν τη Μεσόγειο.

Το γερμανικό υπουργείο Άμυνας επιβεβαίωσε ότι το περιστατικό συνέβη ανατολικά της Λέσβου, εκτός διεθνών υδάτων, προσθέτοντας ότι βάσει του δικαίου της Θάλασσας δεν ήταν ούτε υποχρεωμένο ούτε δυνατό να παρέμβει το Βερολίνο.

Πάντως, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ δήλωσε ότι δεν είχε τα μέσα να επαληθεύσει με ανεξάρτητο τα αναφερόμενα περιστατικά.

«Ωστόσο, δεδομένης της φύσης, του περιεχομένου, της συχνότητας και της συνοχής αυτών των αναφορών, θα πρέπει να ξεκινήσει μια σωστή έρευνα χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση», ανέφερε στην ανακοίνωσή της.

«Κάθε κράτος στο οποίο υποβάλλεται αίτημα ασύλου στα σύνορά του, οφείλει σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο να επιτρέπει την είσοδο τουλάχιστον σε προσωρινή βάση για να εξετάσει το αίτημα», πρόσθεσε.