Τι σημαίνει για την Τουρκία η εκεχειρία στη Λιβύη

Η ανακοίνωση της εκεχειρίας στη Λιβύη σηματοδότησε την αναγνώριση από ένα ευρύτερο φάσμα διεθνών δυνάμεων της ανάγκης να μπει ένα τέλος σε μια εμφύλια σύγκρουση που δύσκολα θα μπορούσε να οδηγήσει στη σαφή κατίσχυση της μίας πλευράς, ενώ είχε σημαντικό κόστος, συμπεριλαμβανομένης κατάρρευσης της παραγωγής πετρελαίου στη χώρα.

Σε μεγάλο βαθμό η εκεχειρία ήταν αποτέλεσμα αμερικανικών και γερμανικών προσπαθειών, ενώ είναι σαφές ότι είχε εξαρχής τη στήριξη της Ρωσίας, που πίεζε καιρό σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά και της Αιγύπτου.

Κομβική πλευρά της συμφωνίας η προοπτική αποστρατιωτικοποίησης της Σίρτης, δηλαδή του βασικού κόμβου για την εξαγωγή του λιβυκού πετρελαίου, με σκοπό να ξεκινήσει ξανά η εξαγωγή πετρελαίου, με τα έσοδα να παραμείνουν δεσμευμένα σε έναν ειδικό λογαριασμό μέχρις ότου υπάρξει συνολική πολιτική λύση. Παράλληλη πλευρά της και η προοπτική αποστρατιωτικοποίησης της αλ-Τζούφρα, όπου και μια ιδιαίτερα σημαντική αεροπορική βάση που χρησιμοποιούν οι δυνάμεις που πρόσκειται στην εθνοσυνέλευση

Την ίδια στιγμή κρίσιμο βήμα στην προοπτική της πολιτικής λύσης είναι και η αποχώρηση όλων των ξένων στρατιωτικών δυνάμεων. Θυμίζουμε ότι αυτή τη στιγμή στο πλευρό της κυβέρνησης της Τρίπολης βρίσκεται η Τουρκία, που μάλιστα έχει συντονίσει και τη μετάβαση σύριων μισθοφόρων, και το Κατάρ, ενώ την εθνοσυνέλευση είχαν υποστηρίξει τα ΗΑΕ, που είχαν στείλει στρατιωτικό εξοπλισμό, η Ρωσία μέσω της δράσης της εταιρείας μισθοφόρων Wagner και της αποστολής μαχητικών αεροσκαφών και πολιτικά η Αίγυπτος (που είχε προειδοποιήσει και για στρατιωτική εμπλοκή).

Η στάση της Τουρκίας

Επισήμως η Τουρκία έχει στηρίξει την ανακωχή, αν και η αντίδρασή της ήρθε με σχετική καθυστέρηση, παρότι ο υπουργός εσωτερικών της κυβέρνησης της Τρίπολης δήλωσε ότι «η εκεχειρία δεν θα είχε έρθει χωρίς την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, της Τουρκίας και της Αιγύπτου».

Τέσσερις μέρες μετά την ανακοίνωση τα εκεχειρίας, ο εκπρόσωπος της Τουρκικής προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν δήλωσε ότι η Άγκυρα «δεν ήταν αντίθετη από θέση αρχής στην αποστρατιωτικοποίηση της Σίρτης και της αλ-Τζούφρα».

Όμως πρόσθεσε ότι «οι –[αντίπαλες] δυνάμεις πρέπει να αποσυρθούν από τη Σίρτη και την αλ-Τζούφρα και μετακινηθούν στη Βεγγάζη και το Τομπρούκ. Η Σίρτη και η αλ-Τζούφρα πρέπει να ελέγχονται από την κεντρική κυβέρνηση. Τα έσοδα από το πετρέλαιο θα πρέπει να συλλέγονται από την κεντρική τράπεζα».

Η δήλωση αυτή δείχνει ότι η Άγκυρα έδωσε μεν τη συναίνεσή της στην εκεχειρία, αλλά εντούτοις θα επιθυμούσε τη διαμόρφωση ενός διαφορετικού συσχετισμού που θα κατέτεινε σε σαφή κατίσχυση της κυβέρνησης της Τρίπολης και όχι απλώς στη δρομολόγηση μιας πολιτικής λύσης.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία αντί για αποστρατιωτικοποίηση και αποφόρτιση γύρω από τη Σίρτη και την αλ-Τζούφρα θέλει απλώς αυτές οι περιοχές να περάσουν στον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης και να τις απεμπολήσει η πλευρά του κοινοβουλίου. Στην πραγματικότητα αυτή θα ήταν η ολοκλήρωση της αντεπίθεσης, την οποία υποστήριξε η Τουρκία και η οποία ακολούθησε την αποτυχία της προσπάθειας των δυνάμεων του στρατηγού Χαφταρ να καταλάβουν την Τρίπολη. Όμως, αυτό δεν παραπέμπει ακριβώς σε μια πολιτική λύση που να επιτρέψει την επανένωση μιας χώρας που σπαράσσεται από έναν μακρόχρονο εμφύλιο πόλεμο.

Επίσης η αναφορά στην ανάγκη τυχόν έσοδα από το πετρέλαιο να καταλήγουν στην κεντρική τράπεζα, αντί για έναν ειδικό λογαριασμό, δεν ήταν τυχαία, εφόσον η κεντρική τράπεζα της Λιβύης ελέγχεται από ανθρώπους που πρόσκειται στη Μουσουλμανική Αδελφότητα, το πολιτικό ρεύμα που υποστηρίζουν τόσο η Τουρκία όσο και το Κατάρ.

Τα ερωτήματα για την Τουρκία στην επόμενη μέρα στη Λιβύη

Η Τουρκία έχει επενδύσει πολύ στην παρέμβασή της στη λιβυκή κρίση. Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνία, μαζί με το Κατάρ με την κυβέρνηση της Τρίπολης για να αναλάβουν την εκπαίδευση και αναδιοργάνωση των λιβυκών ένοπλων δυνάμεων. ΗΤουρκία ενδιαφέρεται να διατηρήσει τη σημαντική παρουσία που έχει στη στρατιωτική βάση της αλ-Ουατίγια, της σημαντικότερης βάση στη δυτική Λιβύη, ενώ θέλει να αποκτήσει μια ναυτική βάση στη Λιβύη, όπως και μια χερσαία βάση στη Μισράτα.

Ούτε πρέπει να ξεχνάμε τη σημασία που έχει για τον συνολικό σχεδιασμό της Τουρκίας η συμφωνία που υπέγραψε με την κυβέρνηση της Τρίπολης, που παραμένει η μόνη διεθνώς αναγνωρισμένη, για την αμοιβαία οριοθέτηση ΑΟΖ, συμφωνία που δεν έχει επικυρώσει η εθνοσυνέλευση, που εκπροσωπεί την αντίπαλη παράταξη στον εμφύλιο.

Σε μια διαδικασία εμπέδωσης μιας πολιτικής λύσης, όπου μία κομβική πλευρά θα ήταν η αποχώρηση των ξένων δυνάμεων από τη Λιβύη, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Τουρκία θα επιτύγχανε το σύνολο του σχεδιασμού της για τη Λιβύη.

Η Τουρκία θα προτιμούσε μια συνολικότερη κατίσχυση της πλευράς που υποστηρίζει, μια που αυτό θα της έδινε μεγαλύτερο ειδικό βάρος την επόμενη μέρα, θα διατηρούσε ενεργή τη συμφωνία για την ΑΟΖ και θα διευκόλυνε τη μόνιμη τουρκική στρατιωτική παρουσία.

Αυτό δείχνει η καταγγελία του Συριακού Παρατηρητηρίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ότι ακόμη και μετά την εκεχειρία η Τουρκία εξακολουθεί να στρατολογεί σύριους μαχητές για να πάνε στη Λιβύη. Ούτε ήταν τυχαίο ότι η Ρωσία το προηγούμενο διάστημα προσπάθησε να αποτρέψει το ενδεχόμενο η τουρκική παρέμβαση να αλλάξει ριζικά το συσχετισμό.

Όλα δείχνουν ότι η Τουρκία καλείται να αντιμετωπίσει ένα σχετικά τροποποιημένο τοπίο όπου οι προσπάθειες για ειρήνευση και πολιτική λύση δεν θα συμπίπτουν ακριβώς με τους δικούς της σχεδιασμούς.