Σαν σήμερα, την 1η Σεπτεμβρίου 1939, ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος με την εισβολή της Γερμανίας και (λίγες μέρες αργότερα) της Σοβιετικής Ενωσης στην Πολωνία.

Σαν προχθές, στις 29 Αυγούστου 1949, ο εθνικός στρατός κατέλαβε τον Γράμμο κλείνοντας έναν πολυετή «ευρωπαϊκό εμφύλιο πόλεμο» – για να προεκτείνω τη διατύπωση του Ερνστ Νόλτε.

Μετά τον Γράμμο δεν υπήρξε άλλη ένοπλη σύγκρουση στην Ευρώπη για περισσότερα από σαράντα χρόνια, έως τους γιουγκοσλαβικούς πολέμους της δεκαετίας του 1990.

Ηταν τρόπον τινά η «τελευταία μάχη».

Αλλά το παρελθόν δεν περνάει πάντα. Τα προβλήματα που μας βασανίζουν σήμερα είναι συχνά παράξενα κατάλοιπα εκείνων των άγριων εποχών.

Ο Ερντογάν θυμήθηκε να πολεμήσει σήμερα τη Συνθήκη των Σεβρών (1920) επειδή δεν τολμάει να πει ανοιχτά ότι πολεμάει τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923).

Ο Πούτιν έβαλε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών να μιλήσει για «παραχάραξη της ευρωπαϊκής ιστορίας» επειδή (λέει) ο πόλεμος δεν ξεκίνησε το 1939 με το κατάπτυστο σύμφωνο Μολότοφ – Ρίμπεντροπ και την εισβολή στην Πολωνία, αλλά έναν χρόνο νωρίτερα με τις (επίσης κατάπτυστες) συμφωνίες του Μονάχου.

Ακόμη και στην Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι που πιθηκίζουν μια εμφύλια σύγκρουση την οποία όχι μόνο δεν έζησαν ή υπέστησαν, αλλά ούτε καν γνωρίζουν ή καταλαβαίνουν.

Θα μου πείτε βεβαίως ότι «οι πόλεμοι στα λόγια» είναι μικρό κακό σε σχέση με τους πραγματικούς πολέμους.

Καμία αντίρρηση. Αλλά τα συμφραζόμενα δεν είναι πάντα αθώα. Ο Ερντογάν και ο Πούτιν δεν είναι απλώς φαφλατάδες. Και ούτε αναθεωρούν την Ιστορία από αγνό επιστημονικό ενδιαφέρον.

Προφανώς υπηρετούν εθνικά σχέδια.

Από την άλλη πλευρά όμως, όταν ακούω να μιλάνε και στην Ελλάδα για «εθνικιστές», με πιάνουν τα γέλια.

Τι σόι εθνικισμός είναι αυτός που απαιτεί από την Τουρκία την ησυχία του; Που δεν προωθεί επιθετικές ενέργειες, ούτε βγάζει πολεμικές κραυγές, ούτε ανεμίζει εθνικές διεκδικήσεις και αλυτρωτισμούς; Που δεν θέλει να κατακτήσει, να απελευθερώσει ή να υποδουλώσει;

Αυτοί δεν είναι εθνικιστές. Ψιψίνες είναι.

Υποψιάζομαι τελικά ότι τέτοιος εθνικισμός υπάρχει μόνο στο μυαλό κάποιων παλαβών που πουλάνε μούρη. Και στη φαντασία κάποιων άλλων ιδεοληπτικών που τους συνερίζονται για να πουλήσουν μούρη.

Θα μου πείτε βεβαίως ότι και οι τραμπούκοι με τις μπότες που ντύνονταν στρατιωτικά στη Γερμανία της Βαϊμάρης από ψώνια ξεκίνησαν αλλά κατέληξαν δεσμοφύλακες στο Αουσβιτς.

Σωστά. Αλλά αυτό είναι το μυστικό. Να ξεχωρίζεις τα νούμερα από τους επικίνδυνους.

Χωρίς αυτό να σημαίνει πως τα νούμερα δεν είναι συχνά επικίνδυνα.

Headlines