Επιστροφή στο σχολείο με νέες πλατφόρμες μάθησης;

Του Συμεών Ρετάλη*

Η επιστροφή στο σχολείο είναι ζωτικής σημασίας για την εκπαίδευση των παιδιών και των νέων και για την ευημερία τους. Η δια ζώσης διδασκαλία στην τάξη προσφέρει τη διαπροσωπική αλληλεπίδραση μεταξύ του μαθητή και του εκπαιδευτικού και του μαθητή και των συνομηλίκων. Οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να συμμετέχουν πιο ενεργά στη μάθηση των μαθητών, να παρέχουν υποστήριξη όταν οι μαθητές αντιμετωπίζουν προκλήσεις, και να προσφέρουν ανατροφοδότηση.  Η δια ζώσης διδασκαλία είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία μιας και απαιτούνται εξατομικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα. Είναι δεδομένο ότι τα σχολεία δεν επικεντρώνονται μόνο στη σχολική επιτυχία αλλά διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ολόπλευρη ανάπτυξη  του παιδιού.

Οι διάφορες χώρες ανοίγουν προσεκτικά τα σχολεία υιοθετώντας  μικτές προσεγγίσεις ακολουθώντας τις οδηγίες των ειδικών. Υπάρχει προβληματισμός στο αν θα ανοίξουν τις πόρτες τους για δια ζώσης εκπαίδευση και να διακινδυνεύσουν νέα διασπορά του ιού ή να συνεχίσουν εναλλακτικούς και υβριδικούς τρόπους εκπαίδευσης που όμως θα μπορούσαν να φέρουν τους μαθητές πιο πίσω μαθησιακά αλλά και να δημιουργηθούν τυχόν θέματα κοινωνικής απομόνωσης. Βέβαια, σε πολλές χώρες, η έλλειψη υποδομών για διδασκαλία σε μικρότερου μεγέθους τμήματα στα σχολεία, οι ανισότητες στην πρόσβαση στην τεχνολογία στο σπίτι, βάζουν περιορισμούς στις επιλογές που υπάρχουν σχετικά με τον τρόπο που μπορεί να επαναλειτουργήσει η διδακτική διαδικασία.

Σε αυτό το ποικίλο σκηνικό, ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης Μπιλ ντε Μπλάσιο ανακοίνωσε ότι τα δημόσια σχολεία πιθανότατα θα εξακολουθούν να μην ανοίγουν πλήρως τον Σεπτέμβριο, λέγοντας ότι η παρακολούθηση στην τάξη πιθανότατα θα περιοριστεί μόνο σε μία έως τρεις ημέρες την εβδομάδα. Παρόμοιο σκηνικό και στο Bay Area όπου η πόλη του Σαν Φρανσίσκο σχεδιάζει να ανοίξει «κέντρα μάθησης» το φθινόπωρο σε βιβλιοθήκες, μουσεία και άλλους χώρους της κοινότητας ώστε οι μαθητές από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες να έχουν πρόσβαση σε υπολογιστές και στο διαδίκτυο. Αντίστοιχα, υπάρχει η τάση να δημιουργούνται είτε με πρωτοβουλία των σχολικών περιφερειών είτε των οικογενειών «μαθησιακές μικρο-ομάδες» (learning pods) όπου οι μαθητές από λίγες οικογένειες συγκεντρώνονται σε μια μικρή ομάδα στη γειτονιά – με επίβλεψη ενηλίκων – για να κάνουν μελέτη, αλλά και να κοινωνικοποιηθούν.

Το άνοιγμα των σχολείων για δια ζώσης διδασκαλία με μέτρα ασφάλειας έχει κόστος. Από τη μία μεριά οι ειδικοί στον τομέα της υγείας κάλεσαν τα σχολεία να εγγυηθούν ότι διαθέτουν αρκετό εξοπλισμό ατομικής προστασίας όπως μάσκες προστασίας για μαθητές και εκπαιδευτικούς, είδη καθαριότητας, κλπ, ότι έχουν βελτιώσει τα συστήματα εξαερισμού τους, κοκ. Από την άλλη μεριά, τα σχολεία πρέπει να διασφαλίσουν ότι σε περίπτωση που αναγκαστούν να ξανα-κλείσουν τις πόρτες τους θα πρέπει να έχουν τα μαθησιακά εργαλεία και να διασφαλίσουν ότι η εκπαιδευτική διαδικασία θα μπορέσει να συνεχιστεί από απόσταση ή σε ένα μικρό υβριδικό μοντέλο (λίγες μέρες στο σχολείο, λίγες στο σπίτι) όσο πιο ομαλά γίνεται. Ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής που τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχουν λάβει μέχρι τώρα  έκτακτη χρηματοδότηση ύψους 13,5 δισεκατομμύρια δολάρια από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, οι ειδικοί εκπαιδευτικής πολιτικής δηλώνουν ότι θα πρέπει να υπάρχει επιπλέον χρηματοδότηση.

Ανησυχία και προβληματισμός

Το σίγουρο είναι ότι οι εκπαιδευτικοί, οι διευθυντές, οι μαθητές και οι γονείς θα πρέπει να συνεργαστούν με καλή διάθεση ξεκινώντας από το φθινόπωρο  για την επιστροφή στο σχολείο. Πρόσφατη μελέτη από τους οργανισμούς NewSchools Venture Fund και Gallup έδειξε ότι οι περισσότεροι γονείς δήλωσαν ανήσυχοι και προβληματισμένοι για το πώς ανοίγουν τα σχολεία και πώς θα κυλήσει η σχολική χρονιά. Για πολλές οικογένειες, το κλείσιμο των σχολείων επηρέασε την ικανότητά τους να εργαστούν και το ενδεχόμενο να μην επιστρέψουμε στην κανονικότητα προκαλεί αναστάτωση.

Εκτός από το φόβο για τη δική τους υγεία, οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία θέλουν να προετοιμαστούν κατάλληλα για το ενδεχόμενο να αναγκαστούν να ακολουθήσουν ένα μοντέλο διαδικτυακής μάθησης από απόσταση εάν η πανδημία εξαπλωθεί και το σχολείο κλείσει. Έτσι, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί συμφωνούν ότι καλούνται να επιλέξουν και να αξιοποιήσουν το κατάλληλο ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό και τα κατάλληλα εργαλεία που θα βοηθήσουν τους μαθητές τόσο στην παραδοσιακή διδασκαλία όσο και σε υβριδική ή εξ’ αποστάσεως διδασκαλία.  Δηλαδή, το ψηφιακό αυτό εκπαιδευτικό υλικό και εργαλεία θα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στο σενάριο της δια ζώσης διδασκαλίας όσο και για ενορχηστρωμένες δραστηριότητες σύγχρονης και ασύγχρονης  μάθησης που θα προσφέρουν ελκυστικές και αποτελεσματικές μαθησιακές εμπειρίες από απόσταση. Γιατί δεν αρκεί ένα εργαλείο τηλε-διάσκεψης όπως το WebEx,  Zoom, Microsoft Teams  ή Google Meet  για παροχή εξ’ αποστάσεως διδασκαλία. Οι μαθητές χρειάζονται εξειδικευμένο, ελκυστικό εκπαιδευτικό υλικό που με την κατάλληλη καθοδήγηση από τους εκπαιδευτικούς να τους βοηθά στην κατανόηση εννοιών και πρακτική εξάσκηση.

Η νέα τάση είναι να συνδυάζεται η δια ζώσης διδασκαλία στην τάξη με δραστηριότητες εκμάθησης στο σπίτι. Δηλαδή, οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία μάθησης και υλικό μέσα από πλατφόρμες μάθησης και προτρέπουν τους μαθητές να πραγματοποιούν δραστηριότητες στο σπίτι για εμπέδωση και παρακολουθούν τη μαθησιακή πορεία και τις επιδόσεις τους.

Η παλιά τεχνική των «ασκήσεων στο σπίτι» υποστηρίζεται πλέον διαδικτυακά.  Η διασύνδεση  μεταξύ σπιτιού και σχολείου που είναι πλέον ζωτικής σημασίας για την παροχή ευθυγραμμισμένης και καλής ποιότητας μαθησιακής υποστήριξης των μαθητών, και μπορεί να διευκολυνθεί με τις ψηφιακές εκπαιδευτικές πλατφόρμες. Έτσι, οι μεν μαθητές εξοικειώνονται με καθοδηγούμενη μάθηση στο σπίτι, οι γονείς κατανοούν ότι υπάρχουν οι συνθήκες να συνεχίζεται η μαθησιακή διαδικασία στον προσωπικό χώρο και χρόνο των παιδιών με την κατάλληλη καθοδήγηση και οι εκπαιδευτικοί έχουν ήδη προετοιμάσει την ομαλή μετάβαση από τη δια ζώσης διδασκαλία στην εξ’ αποστάσεως αν χρειαστεί.

Εξειδικευμένες δραστηριότητες

Με αυτό τον τρόπο οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προτείνουν εξειδικευμένες δραστηριότητες στους μαθητές ανάλογα με το προφίλ και την πρόοδό τους, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.  Και ενώ υπάρχει μεγάλη διάδοση στην αξιοποίηση τέτοιων πλατφορμών μάθησης σε πολλές χώρες όπως BrainPop, IXL, κα.  στην Ελλάδα δεν συμβαίνει το ίδιο γιατί μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχαν εξειδικευμένες λύσεις με διαδραστικό ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό στα Ελληνικά και κυρίως για μαθητές προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας και μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Ευχάριστη εξαίρεση αποτελεί μία καινοτόμα εταιρία που δημιουργήθηκε από Έλληνες και δραστηριοποιείται κυρίως στην Αμερική στο χώρο των εκπαιδευτικών τεχνολογιών, η οποία έχει δημιουργήσει μία ελκυστική πλατφόρμα εκπαιδευτικών παιχνιδιών. Μιλάμε για την εταιρία Kinems, η οποία στα τελευταία τρία χρόνια και έχοντας διάφορες διακρίσεις, κατάφερε να έχει ενεργή παρουσία σε εκπαιδευτικές περιφέρειες δημόσιων σχολείων αλλά και ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων σε 7 πολιτείες στην Αμερική. Από την περσινή σχολική χρονιά, οι ιδρυτές της ξεκίνησαν συνεργασίες με εκπαιδευτικά κέντρα και ιδιωτικά εκπαιδευτήρια στην Ελλάδα γιατί πιστεύουν ότι πρέπει να ενσκήψουν με ευαισθησία στο να εξοπλίσουν τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και τους εκπαιδευτικούς με ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό εργαλείο που ταιριάζει στην Ελληνική εκπαιδευτική φιλοσοφία προς όφελος των μαθητών, δίνοντας έμφαση στις μικρές ηλικίες.

Στη νέα σχολική χρονιά θα υπάρχουν πολλές προκλήσεις και ανατροπές μέχρι να επανέλθει η κανονικότητα. Όσο μεγαλύτερη ετοιμότητα και περισσότερες επιλογές έχουν τα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς στο να ανταπεξέλθουν σε αυτή τη νέα κατάσταση, τόσο πιο πολλά οφέλη θα προκύψουν για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης και οι μαθητές θα μπορέσουν να έχουν σχολική επιτυχία και ανάπτυξη.

*Καθηγητής στο τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του πανεπιστημίου Πειραιά