Αν διαβάσει κάποιος σήμερα τη «Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη» θα νομίζει ότι μιλάει για μια άλλη χώρα, σε έναν άλλο κόσμο.

Και ό,τι αφορά τον κόσμο δεν είναι της στιγμής να το συζητήσουμε.

Αλλά η χώρα άλλαξε σε μεγάλο βαθμό από εκείνους που ασπάστηκαν το πολιτικό κείμενο αρχών που εκείνη την ημέρα έδωσε στη δημοσιότητα ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Ετσι η «3η του Σεπτέμβρη» (όπως καθιερώθηκε) απέκτησε μια εμβληματική σημασία όχι τόσο για το περιεχόμενό της αλλά κυρίως για εκείνο που ακολούθησε. Για την κοινωνία δηλαδή που το ΠΑΣΟΚ διαμόρφωσε – από κοινού κι ανταγωνιστικά με τη ΝΔ, την άλλη μεγάλη παράταξη της Μεταπολίτευσης.

Το πρόβλημα είναι ότι οι σημερινοί επίγονοι κάνουν ακριβώς εκείνο που δεν έκανε ο Παπανδρέου πριν από (σχεδόν) μισό αιώνα.

Τότε, ο ιδρυτής ενός νεογέννητου κινήματος δεν κρύφτηκε πίσω από τις βαριές μνήμες των Βενιζέλων, του Πλαστήρα ή της Ενωσης Κέντρου του πατέρα του.

Βγήκε μπροστά. Παρουσίασε κάτι καινούργιο για την εποχή του. Προφανώς τιμούσε όλους τους προαναφερθέντες, αλλά αντιλαμβανόταν ότι δεν αρκούσαν. Επρεπε να προχωρήσει.

Ο Παπανδρέου δεν βρίσκεται ανάμεσά μας εδώ και 24 χρόνια.

Αν εξαιρέσει κανείς την οκταετία Σημίτη που έφερε κάτι καινούργιο και συμπληρωματικό στη δική του προσπάθεια, δυσκολεύομαι να βρω τι νέο και τι συμπληρωματικό κόμισαν και κομίζουν οι μεταγενέστεροι.

Ακόμη και το ΕΣΥ που ετοιμάζονται να τιμήσουν σήμερα είναι ασφαλώς ένα εξαιρετικό επίτευγμα αλλά της… πρώτης κυβερνητικής τετραετίας του ΠΑΣΟΚ. Ιδρύθηκε πριν από 37 χρόνια, το 1983!

Και σήμερα ζούμε σε μια εντελώς διαφορετική Ελλάδα.

Το ερώτημα λοιπόν είναι αν οι επίγονοι του ΠΑΣΟΚ έχουν να πουν κάτι σοβαρό, πειστικό και καινούργιο για την Ελλάδα του 2020.

Ακριβώς όπως ο Παπανδρέου είπε κάτι σοβαρό, πειστικό και καινούργιο για την Ελλάδα του 1974.

Ακριβώς όπως και ο Σημίτης είπε κάτι σοβαρό, πειστικό και καινούργιο για την Ελλάδα του 1996.

Δεν υποτιμώ προφανώς τη σημασία των συμβόλων στην ιστορία των παρατάξεων. Αλλά από μόνα τους δεν αρκούν. Μόνο με τα σύμβολα, οι παρατάξεις καταλήγουν ενώσεις απομάχων ή λέσχες παλαιών πολεμιστών – όλο και λιγότερων εκ των πραγμάτων με το αναπόφευκτο πέρασμα του χρόνου…

Αλλωστε πολλά ιστορικά κόμματα στην Ευρώπη έχουν βρεθεί εκτός πολιτικής επειδή κάποια στιγμή έπαψαν να συνομιλούν με την κοινωνία.

Καμία αντίρρηση λοιπόν για τις επετείους, τις τελετές και τα μνημόσυνα. Απλώς οι παρατάξεις δεν είναι άλμπουμ αναμνήσεων.

Το παρόν και κυρίως το μέλλον είναι αδυσώπητα. Καλώς ή κακώς, δεν περιμένουν.

Headlines