Σενάρια αμφισβήτησης των εκλογών σε μια Αμερική περισσότερο διαιρεμένη παρά ποτέ

Το Χόλιγουντ συχνά έχει προηγηθεί της αμερικανικής πολιτικής πραγματικότητας, ιδίως όταν ασχολείται με το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Μάλιστα, ο ιδιότυπος τρόπος με τον οποίο προετοιμάζονται σενάρια, ιδίως για τηλεοπτικές σειρές, με διάφορου συμβούλους που αναλαμβάνουν να παρουσιάσουν μια σχετικά αυθεντική εικόνα του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, έχει ως αποτέλεσμα αυτά να αντανακλούν πραγματικούς φόβους (ή και προσδοκίες) για τις πολιτικές εξελίξεις. Την ίδια στιγμή το κοινό έχει δείξει ότι πάντα ενδιαφέρεται για ταινίες και σειρές που δείχνουν τι συμβαίνει και διαμείβεται στο Οβάλ Γραφείο και τους άλλους χώρους του Λευκού Οίκου.

Η σειρά West Wing ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Παρότι φτιαγμένη κυρίως ως μια προβολή στο μέλλον της προεδρίας Κλίντον, αλλά με μια προεδρία ταυτόχρονα πιο προοδευτική και χωρίς… παραπατήματα, εντούτοις περιλάμβανε και υλικό για το μέλλον, συμπεριλαμβανομένης της εκλογές προέδρου προερχόμενου από τις μειονότητες και μάλιστα λίγα χρόνια πριν από την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα. Την ίδια στιγμή ήδη στο West Wing μπορούσε να διακρίνει κανείς την ανησυχία από τη διαρκή διαπραγμάτευση κάθε επιλογής με το Κογκρέσο, συμπεριλαμβανομένης κα μίας πρόωρης παρουσίας του τι σημαίνει government shutdown όταν δεν ευοδώνονται εντός των αναγκαίων προθεσμιών οι προθεσμίες για την ολοκλήρωση του προϋπολογισμού. Ούτε είναι τυχαίο, ότι οι δύο τελευταίοι κύκλοι της σειράς περιλαμβάνουν τόσο την αφήγηση ενός συνεδρίου των Δημοκρατικών, όπου κανένας υποψήφιος δεν έχει εξασφαλίσει το χρίσμα πριν από αυτό, όσο και μιας εκλογής που είναι οριακής και όπου θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε νομική αμφισβήτηση (κατά το πρότυπο της αντιπαράθεσης γύρω από το αποτέλεσμα της Φλόριντα στις εκλογές του 2000).

Πιο πρόσφατα, η σειρά House of Cards, παρότι είχε ως αφετηρία μια βρετανική σειρά που ήταν κατά βάθος μια σεξπηρική σχεδόν αλληγορία για τον θατσερισμό, σε μεγάλο βαθμό στήθηκε γύρω από την ικανότητα του προέδρου ως επικεφαλής της ομοσπονδιακής εκτελεστικής εξουσίας να επηρεάσει με κάθε τρόπο την πορεία προς εκλογές, συμπεριλαμβανομένης της αξιοποίησης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, ενώ «προέβλεψε» και το ενδεχόμενο εκλογών που γίνονται υπό έκτακτες συνθήκες και έχουν ως αποτέλεσμα μια εκλογική μάχη χωρίς οριστικό αποτέλεσμα.

Ακόμη και σειρές που έχουν περισσότερο το χαρακτήρα μιας «ιστορίας συνωμοσίας» όπως το Designated Survivor επίσης σε μεγάλο βαθμό στέκονται πάνω στις δυνητικές δυσλειτουργίες της αμερικανικής δημοκρατίας. Για να μην αναφερθούμε στις δύο εκδοχές του «Υποψήφιου της Μαντζουρίας», που αποτύπωσαν το άγχος για το ενδεχόμενο ενός προέδρου που να είναι απλώς το ενεργούμενο είτε μια ξένης δύναμης είτε μιας μεγάλης επιχείρησης.

Το γεγονός ότι όσο περνάει ο καιρός στο Χόλιγουντ το αμερικανικό πολιτικό σύστημα παρουσιάζεται ως ολοένα και πιο κυνικό και δυσλειτουργικό συνάμα, με τα περίφημα checks and balances να μετατρέπονται στο ακριβώς αντίθετο, δηλαδή σε δυνατότητες εκτεταμένης χειραγώγησης των δημοκρατικών διαδικασίες, δεν είναι τυχαίο. Αντανακλά μια διάχυτη αίσθηση κρίσης ενός πολιτικού συστήματος που φαντάζει θεσμικά αρχαϊκό και συνάμα αναποτελεσματικό. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι ακόμη και σήμερα το απλό δικαίωμα κάθε πολίτης να έχει το δικαίωμα ψήφου στις εκλογές  εξακολουθεί να συναντά πλήθος εμπόδια σε διάφορες Πολιτείες.

Όταν τα σενάρια γίνονται εργαλείο πολιτικής

Όμως, σενάρια δεν γράφονται μόνο στο Χόλιγουντ. Ενίοτε αποτελούν και έναν τρόπο για να εξεταστούν οι πιθανές αντιδράσεις σε διάφορα πολιτικά ενδεχόμενα.

Αυτό ακριβώς έκανε και μια ομάδα ανθρώπων συνδεδεμένων με το Δημοκρατικό Κόμμα, συμπεριλαμβανομένων και αξιωματούχων των κυβερνήσεων Κλίντον και Ομπάμα, αλλά και με σχέση με τμήμα των Ρεπουμπλικάνων που δεν επιθυμούν την εκλογή Τραμπ.

Αναφερόμαστε στο Transition Integrity Project (Σχέδιο για την Ακεραιότητα της Μετάβασης), μια πρωτοβουλία που περιλαμβάνει πρώην στελέχη υπουργείων, πρώην κυβερνήτες αλλά ακόμη και τον πρώην προσωπάρχη του Μπιλ Κλίντον Τζον Ποντέστα. Στην αφετηρία της πρωτοβουλίας συναντάμε τη Ρόζα Μπρουκς, πρώην στέλεχος του Πενταγώνου, που ήδη από το 2017 είχε προκαλέσει αίσθηση όταν με άρθρο της στο Foreign Policy εξέταζε τρόπους για την απομάκρυνση του άρτι εκλεγέντος προέδρου Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων και πρακτικών που ισοδυναμούσαν με στρατιωτικό πραξικόπημα!

Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία το καλοκαίρι του 2020 «έτρεξε» μια σειρά από «πολεμικές ασκήσεις επί χάρτου» σε σχέση με διαφορετικά σενάρια για τις εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου. Αφορμή ήταν οι επανειλημμένες δηλώσεις του προέδρου Τραμπ που εμμέσως παρέπεμπαν σε αμφισβήτηση του αποτελέσματος των εκλογών, όπως και όλα τα ζητήματα που μπορούν να προκύψουν, από το ενδεχόμενο άλλος υποψήφιος να κερδίσει την πλειοψηφία της λαϊκής ψήφου και άλλος την πλειοψηφία των εκλεκτόρων (όπως ακριβώς έγινε το 2016), μέχρι τις πολλαπλές δικαστικές αμφισβητήσεις του αποτελέσματος.

Τα συγκεκριμένα σενάρια κυρίως θέλησαν να μελετήσουν με ποιο τρόπο θα μπορούσε να κλιμακώσει την αμφισβήτηση του αποτελέσματος πολιτικά και θεσμικά ο πρόεδρος Τραμπ σε περίπτωση που χάσει τις εκλογές, κατά κάποιο τρόπο ως προετοιμασία του αντίπαλου στρατοπέδου για αυτό το ενδεχόμενο, αλλά και για τη δημιουργία προκαταβολικά του ανάλογου κλίματος στην κοινή γνώμη σε σχέση με το ενδεχόμενο να υπάρξει αμφισβήτηση του αποτελέσματος και θεσμικές συγκρούσεις.

Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον ότι στα σενάρια περιλαμβάνονται τόσο αμφισβητήσεις του αποτελέσματος από την πλευρά Τραμπ όσο και από την πλευρά Μπάιντεν.

Ανάλογα με την περίπτωση οι αμφισβητήσεις περιλαμβάνουν τις δικαστικές προσφυγές, τις επανακαταμετρήσεις, τα ερωτήματα για την αξιοπιστία της επιστολικής ψήφου, την κινητοποίηση φιλικών ΜΜΕ, τις καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την μαζική κινητοποίηση στο δρόμο αλλά και την αξιοποίηση της όποια επιρροής είτε σε Πολιτειακές είτε σε Ομοσπονδιακές αρχές.

Το συμπέρασμα των σεναρίων ήταν κυρίως να τονιστεί ότι ο πρόεδρος Τραμπ θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο για να μείνει στην εξουσία, συμπεριλαμβανομένης ακόμη και της αξιοποίησης κάποιας διεθνούς θερμής κρίσης (άλλο ένα θέμα που το συναντάμε συχνά στο Χόλιγουντ), την ώρα που ο Μπάιντεν θα πρέπει να στηριχθεί σε μια μεγάλη μαζική κινητοποίηση.

Ανεξαρτήτως της βασιμότητας ή όχι των σεναρίων αυτών, έχει ενδιαφέρον να δει κανείς ότι ήδη με έναν τρόπο περνούν και στη δημόσια σφαίρα, εάν δούμε την πληθώρα δημοσιευμάτων που επικεντρώνουν στο πώς ο πρόεδρος Τραμπ θα μπορούσε να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα των εκλογών και να παροξύνει μια συνθήκη πολιτικής κρίσης.

Η προοπτική μιας πολλαπλά αμφισβητούμενης εκλογής

Παρότι αυτή τη στιγμή οι δημοσκοπήσεις παραπέμπουν σε μια κατίσχυση του Τζο Μπάιντεν και σε επίπεδο λαϊκής ψήφου αλλά και σε επίπεδο ψήφων στο κολέγιο των εκλεκτόρων, τα πράγματα μπορούν να γίνουν πιο περίπλοκα μέχρι τον Νοέμβριο.

Παρότι δεν αναμένονται μεγάλες μετακινήσεις ως προς τις κοινωνικές κατηγορίες που παραδοσιακά τάσσονται με το ένα ή το άλλο κόμμα, εντούτοις σε κρίσιμες Πολιτείες, αυτές που θα κρίνουν το αποτέλεσμα σε επίπεδο εκλεκτόρων, πολλά θα κριθούν σε μικρές μετακινήσεις ψηφοφόρων. Την ίδια στιγμή η κοινωνική αναταραχή που είναι σε εξέλιξη στις ΗΠΑ μπορεί να ενισχύει τη συσπείρωση κοινωνικών κομματιών γύρω από τον Μπάιντεν, αλλά επιτρέπει και στον Τραμπ να εμφανιστεί ως ο υποψήφιος του «νόμου και της τάξης», στοιχείο κρίσιμο για τις Πολιτείες στις οποίες επικεντρώνει. Επιπλέον, παράμετροι όπως είναι η κατάσταση που θα επικρατεί τότε με την πανδημία, η κλίμακα στην οποία θα υπάρξει καταφυγή στην επιστολική ψήφο και κυρίως το ποιες κατηγορίες κατεξοχήν θα καταφύγουν σε αυτή την πρακτική, τα διαφορετικά ποσοστά συμμετοχής σε διαφορετικές Πολιτείες παραμένουν ακόμη δύσκολο να προβλεφθούν με πλήρη ακρίβεια, παρότι αυτές οι παράμετροι θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό το τελικό αποτέλεσμα.

Εάν υπάρξει αμφισβήτηση του αποτελέσματος, η διαδικασία δεν θα είναι απλή. Οι επανακαταμετρήσεις παίρνουν χρόνο, οι δικαστικές προσφυγές δημιουργούν διάφορα εμπόδια, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί να επηρεάσει με αποφάσεις της τους ρυθμούς της όλης διαδικασίας.

Και δεν είναι μόνο η ίδια η διαδικασία· είναι και η κλίμακα των αντιδράσεων που υπάρχουν σε μια κοινωνία περισσότερο πολωμένη παρά ποτέ και η οποία ζει τους τελευταίους μήνες την πιο παρατεταμένη ακολουθία κινητοποιήσεων εδώ και πολλά χρόνια.

Μια χώρα διαιρεμένη

Κυρίως η εικόνα που βγαίνει είναι μιας διαιρεμένης χώρας. Η προεκλογική πόλωση, που έρχεται σε συνέχεια έντονων πολώσεων και διαιρέσεων σε επίπεδο Κογκρέσου, μπορεί να μην αντιστοιχεί σε πραγματικές διαφορές στρατηγικής μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών, όμως αντανακλά τις βαθιές διαιρέσεις της αμερικανικής κοινωνίες.

Διαιρέσεις ταξικές, αλλά και στη βάση της φυλής ή της εθνότητας καθώς ο ρατσισμός παραμένει βαθιά εμπεδωμένος, πολιτιστικές, έμφυλες, σχετιζόμενες με την ένταση ή όχι της θρησκευτικής πίστης, η διαφορετική στάση ανάμεσα στην αστυνομική καταστολή, όλες μαζί τέμνουν το σώμα μιας κοινωνίας που δυσκολεύεται να βρει κοινά σημεία αναφοράς ή θεσμούς που να μπορεί να τους εμπιστευτεί.

Εξ ου και η μεγάλη δυσκολία να αποτυπωθεί σε επίπεδο κοινωνίας αίσθηση υπερκομματικής ενότητας, αλλά αντίθετα εντείνεται η πόλωση ανάμεσα σε παρατάξεις, την ώρα που ούτως ή άλλως μεγάλα κομμάτια αδυνατούν να βρουν πολιτικές προτάσεις που όντως τα εκπροσωπούν πέρα της λογική «οποιοσδήποτε άλλος εκτός από τον…».

Κοντολογίς μια Αμερική που απέχει πολύ από τα να είναι το «ένα έθνος υπό τον Θεό, αδιαίρετο, με ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους» που υπόσχεται η δήλωση πίστης στην αμερικανική σημαία με την οποία ξεκινούν οι κοινοβουλευτικές σύνοδοι αλλά και πλήθος άλλες επίσημες εκδηλώσεις.