Η «χρυσή» πιανίστρια του YouTube

Oπως και η ίδια υπερηφανεύεται μέσα από τη διαδικτυακή σελίδα της, με περισσότερες από 200 εκατομμύρια προβολές στο YouTube και με περίπου 550.000 συνδρομητές στο κανάλι της, είναι σήμερα μία από τις δημοφιλέστερες πιανίστριες. Η Βαλεντίνα Λίσιτσα αποτελεί φαινόμενο του καιρού μας, καθώς τη διεθνή φήμη της έχτισε μέσα από τις αναρτήσεις της στο Διαδίκτυο.

Ομως, στην εποχή της παντοδυναμίας της εικόνας και των κάλπικων ειδώλων που αυτή συχνά επιβάλλει, η μουσικός από την Ουκρανία έχει και ταλέντο. Αν λοιπόν άρχισε να γίνεται γνωστή από τα βιντεάκια της, αυτό που συντηρεί τη δημοφιλία της είναι και η βιρτουοζιτέ της σε έργα συνθετών όπως ο Ραχμάνινοφ, ο Λιστ και ο Σοπέν!

Η πορεία προς την κορυφή

Γεννημένη το 1973 στο Κίεβο, κόρη ενός μηχανικού και μιας μοδίστρας, με την οικογένειά της να έλκει καταγωγή από τη Ρωσία και από την Πολωνία, η Βαλεντίνα Λίσιτσα άρχισε να παίζει πιάνο σε ηλικία τριών ετών. Και έδωσε το πρώτο της ρεσιτάλ στην ηλικία των τεσσάρων!

Στα νεανικά της χρόνια, η συνάντησή της με τον μελλοντικό σύζυγό της, τον επίσης πιανίστα Αλεξέι Κουσνετσόφ, την έκανε να δει πιο σοβαρά την ενασχόλησή της με τη μουσική, αφού ως εκείνη τη στιγμή ονειρευόταν να γίνει επαγγελματίας παίκτρια του σκακιού.

Το 1991 το ζευγάρι κέρδισε το α’ βραβείο σε διαγωνισμό πιάνου στο Μαϊάμι και μετακόμισε στις ΗΠΑ. Το 2001 η Βαλεντίνα και ο Αλεξέι έγιναν αμερικανοί πολίτες και συνέχισαν να εμφανίζονται μαζί ή κατά μόνας.

Το πρώτο βίντεο ανέβηκε το 2007

Σε μία προσπάθεια να κάνει πιο γνωστή τη δουλειά της, ανέβασε το 2007 το πρώτο βίντεό της στο YouTube, ερμηνεύοντας τις «Σπουδές» του Σοπέν. Η ανταπόκριση ήταν τεράστια. Η πιανίστρια συνέχισε να ανεβάζει βίντεο, με την ίδια πάντα επιτυχία. Και γεμίζοντας όλο και πιο εύκολα τις αίθουσες συναυλιών που, η μία μετά την άλλη, από τη Musikverein της Βιέννης και το Royal Albert Hall του Λονδίνου ως το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, της άνοιξαν διάπλατα τις πόρτες τους.

Το «σκάνδαλο» του Τορόντο

Η καριέρα της δεν ήταν στρωμένη μόνο με ρόδα. Τον Δεκέμβριο του 2014 η διοίκηση της Συμφωνικής Ορχήστρας του Τορόντο έστειλε στον μάνατζέρ της πολυσέλιδη επιστολή, στην οποία είχαν συμπεριληφθεί αναρτήσεις της πιανίστριας στο Twitter, διά των οποίων ασκούσε δριμεία κριτική στην κυβέρνηση της Ουκρανίας. Η Λίσιτσα κατηγορήθηκε πως υποκινούσε το μίσος. Οι εμφανίσεις της ακυρώθηκαν.

Εκείνη δήλωσε πως είχε κάθε δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις της. Η υπόθεση πήρε αρκετά μεγάλη δημοσιότητα. Τελικά αποφασίστηκε να εισπράξει την αμοιβή που προέβλεπε το συμβόλαιό της χωρίς να παίξει. Λίγο μετά οι προγραμματισμένες συναυλίες ακυρώθηκαν οριστικά, καθώς ούτε ο πιανίστας που εκλήθη να την αντικαταστήσει μπόρεσε να παίξει: Αποχώρησε όταν έγινε αποδέκτης αρνητικών σχολίων από τους υποστηρικτές της Λίσιτσα.

Εκείνη συνέχισε να εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη της, μέσα από τα social media που τόσο καλά χειρίζεται και μέσα από τις συνεντεύξεις της. Οπως συνέχισε και να ηχογραφεί, καταφέρνοντας μέσα σε μερικά χρόνια να έχει σημαντική δισκογραφική παρουσία. Τα CD της με έργα του Μπετόβεν (του αγαπημένου της συνθέτη), του Μπαχ, του Σοπέν, του Τσαϊκόφσκι, του Σκριάμπιν, του Ραχμάνινοφ (του δεύτερου μεγάλου αγαπημένου της), του Σοστακόβιτς, του Τσαρλς Ιβς και του Φίλιπ Γκλας έχουν αποσπάσει θετικά σχόλια.

Προσεγγίζοντας το ευρύ κοινό, μεταξύ άλλων ηχογράφησε και ρεσιτάλ με θέματα από τον παγκόσμιο κινηματογράφο, το «Valentina Lisitsa» που κυκλοφόρησε από την DECCA. Η ίδια εταιρεία κυκλοφόρησε σε DVD το επιτυχημένο ρεσιτάλ που έδωσε τον Ιούνιο του 2012 κάνοντας το ντεμπούτο της στο Royal Albert Hall του Λονδίνου.

To 2019 η Λίσιτσα παραχώρησε αφιλοκερδώς την ερμηνεία της στην «Appassionata» του Μπετόβεν για να ακουστεί στο ντοκιμαντέρ του Μάικλ Μουρ «Planet of the humans». Oταν απαγορεύτηκε η προβολή του στο YouTube, με τους υπευθύνους του δικτύου να κάνουν λόγο για πρόβλημα σχετικό με τα δικαιώματα και με τον σκηνοθέτη να καταγγέλλει απροκάλυπτη παρέμβαση της λογοκρισίας, η καλλιτέχνις πήρε και πάλι θέση.

«Αρνήθηκα να κλείσω τα μάτια μου στην αδικία»

Ανέβασε ολόκληρη την ταινία (μέσω Vimeo) στην ιστοσελίδα της και έγραψε: «Oπως γνωρίζετε δεν είμαι ξένη σε τέτοιου είδους διαμάχες. Αρνήθηκα να κλείσω τα μάτια μου στην αδικία, αρνήθηκα να παίζω σύμφωνα με τους κανόνες που έβαλαν άλλοι, αρνήθηκα να κρατήσω το στόμα μου κλειστό ακόμα και τότε που θα ήταν συνετό να μη μιλούσα. Γνωρίζω πολύ καλά πώς είναι να είσαι δημιουργός και να φιμώνεσαι επειδή οι απόψεις σου ενοχλούν κάποιον ισχυρό. Είναι οδυνηρό, είναι αφόρητο. Γι’ αυτό είναι χαρά που μοιράζομαι μαζί σας το «Planet of the humans» τώρα που αποκλείστηκε από την Google. Σας ζητώ να ξοδέψετε λίγο χρόνο και να το παρακολουθήσετε, όχι επειδή θέλω να συμφωνήσετε ή να διαφωνήσετε με αυτό που λέει. Σας ζητάω να κάνετε μια μικρή χειρονομία υποστήριξης της ελευθερίας του διαλόγου, ελευθερίας του λόγου, μία χειρονομία κατά της λογοκρισίας τόσο στην επιστήμη όσο και στην τέχνη».

Είναι προφανές. Ακόμη και αν κάποιος αμφισβητήσει το ταλέντο της, δύσκολα μπορεί να αμφισβητήσει πως είναι μια γυναίκα με θάρρος!