Στο βιβλίο του «Η ασπίδα του Αχιλλέα: Πόλεμος, Ειρήνη και το Μάθημα της Ιστορίας» («The Shield of Achilles: War, Peace and the Course of History») ο Φίλιπ Μπόμπιτ περιγράφει το εξής περιστατικό: ένα βράδυ, σε κάποια πόλη των ΗΠΑ, μια νεαρή γυναίκα επιστρέφει στο σπίτι της. Λίγο πριν φτάσει, κατεβαίνουν από ένα βανάκι δύο άνδρες και ο ένας τη μαχαιρώνει. Η γυναίκα, αιμόφυρτη, προσπαθεί να συρθεί έως την πόρτα του σπιτιού της, οι άνδρες επιβιβάζονται στο βανάκι το οποίο κάνει τον γύρο του τετραγώνου και, ύστερα από λίγα λεπτά, σταματάει στο ίδιο σημείο. Κατεβαίνουν και πάλι, ο ένας μαχαιρώνει ξανά τη γυναίκα, ξαναφεύγουν, ξαναέρχονται, η γυναίκα δέχεται και άλλη επίθεση και το ίδιο επαναλαμβάνεται μια δυο φορές ακόμη μέχρι το θύμα να ξεψυχήσει.

Εν τω μεταξύ, όλη αυτήν την ώρα, οι γείτονες έχουν μαζευτεί στα παράθυρα και φωνάζουν ότι κάποιος πρέπει να επέμβει για να αποτρέψει τη σφαγή, αλλά οι ίδιοι δεν κάνουν τίποτα. Ακόμη και στην αστυνομία τηλεφωνούν με καθυστέρηση αφού τα περιπολικά φτάνουν όταν πλέον οι δράστες έχουν διαφύγει. (Οταν ρωτήθηκαν αργότερα, είπαν ότι δεν επενέβησαν διότι φοβούνταν, επειδή μπορεί να επρόκειτο για ξεκαθάρισμα λογαριασμών, ίσως μάλιστα το θύμα να έπρεπε, για κάποιους λόγους, να τιμωρηθεί – αλλά αυτό είναι μια άλλη διάσταση της αντίδρασης των περιοίκων).

Η μετάθεση της ευθύνης

Στο περιστατικό που περιγράφει ο Μπόμπιτ αποτυπώνεται η αντίδραση του μέσου Ελληνα (ή μήπως του μέσου ανθρώπου;) στην εποχή των σόσιαλ μίντια, δηλαδή την εποχή των «ανοιχτών παραθύρων» στα όσα συμβαίνουν στην παγκόσμια ή την τοπική διαδικτυακή γειτονιά μας. Ποιος θα επέμβει για τα σκουπιδοριάλιτι; Τι κάνει το ΕΣΡ; Πού είναι ο εισαγγελέας; Ποιος ευθύνεται για το μόρφωμα της Χρυσής Αυγής; Για την ντροπή της Μόριας φταίνε οι ΜΚΟ. Φταίει η κυβέρνηση. Φταίει η Ευρώπη. Φταίνε οι πρόσφυγες. Φταίει ο Ερντογάν. Κάποιος να μαζέψει τους συνωμοσιολόγους αρνητές της μάσκας. Ο Μητσοτάκης και το opening στη Σαντορίνη φταίνε που αυξήθηκαν τα κρούσματα του κορωνοϊού. Γιατί δεν μιλάει ο Τσιόδρας; Πού είναι το κράτος; Τι κάνει το κράτος; Ενας είναι ο εχθρός, ο καπιταλισμός. Κάποιος να επέμβει. Γιατί δεν επεμβαίνει η Αστυνομία; Γιατί να επέμβει η Αστυνομία;

Δεν πρόκειται περί του «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω». Το θέμα είναι πιο σύνθετο. Ο εκτροχιασμός της πολιτικής ορθότητας επιβάλλει σήμερα τη δήλωση της ηθικής και όχι την έμπρακτη απόδειξή της. Σκαρφαλωμένοι στα «παράθυρα» παρακολουθούμε τα μικρά και μεγάλα εγκλήματα της καθημερινότητας και ικανοποιούμε – πετώντας την μπάλα της ευθύνης στην εξέδρα – τον εγωκεντρισμό του ηθικού μας πλεονεκτήματος.

Ηθική sur mesure

Μόνο που όλο αυτό δεν είναι ακριβώς ηθική. Είναι ηθικολογία. Εννοιες, σε κάποιες περιπτώσεις, εκ διαμέτρου αντίθετες αφού η ηθικολογία κόβεται και ράβεται sur mesure. Το διαπιστώνω τις τελευταίες μέρες παρακολουθώντας πολιτευτές – όπως η κυρία Αχτσιόγλου – και δημοσιογράφους του ΣΥΡΙΖΑ που ανέβηκαν στα κάγκελα λόγω των απαράδεκτων δηλώσεων του κουτσαβάκη στο «Big Brother». Ηταν και Δευτέρα, δεν είχαν προλάβει να στοκάρουν και θέματα.

Ολο αυτό θα ήταν ηθική και όχι ηθικολογία αν δεν υπήρχε η ιστορία με τον πρεσβευτή της Βενεζουέλας που είχε τη σεξουαλική παρενόχληση σε ημερησία διάταξη και τον οποίο κουκούλωσε ο ΣΥΡΙΖΑ, αν δεν είχαν τηρήσει σιγήν ιχθύος όταν η δικηγόρος του πακιστανού βιαστή της Μυρτώς έλεγε ότι έπρεπε να δείξουμε κατανόηση διότι έτσι συνηθίζεται στο Πακιστάν, αν είχαν αντιδράσει όταν το κομματικό «Documento» δημοσίευε σκίτσο γυναίκας στελέχους της Νέας Δημοκρατίας με μικροσκοπικό μπικίνι.

Headlines